Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonu, anne ve babaları en çok endişelendiren sağlık sorunlarından bir tanesidir. Bağırsak enfeksiyonu bebeklerde yaygın rastlanan bir sağlık sorunu olsa da, erken dönemde tedavi edilmezse vücutta sıvı azalması (dehidratasyon) gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle bebeklerde ishal, kusma, iştahsızlık gibi semptomların varlığında bir sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Nedir?
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonu; virüs, bakteri, parazit gibi mikroorganizmaların neden olduğu yaygın rastlanan bir enfeksiyon hastalığıdır. Gastrointestinal (Gİ) enfeksiyon veya gastroenterit olarak da adlandırılan bağırsak enfeksiyonu, genellikle ishal, karın ağrısı, kusma gibi semptomlarla kendisini gösterir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bebeklerde ve çocuklarda görülen ishal vakalarının başlıca nedeni bağırsak enfeksiyonudur. Bu enfeksiyonlar erken dönemde tedavi edilmezse, bebeklerde ciddi sıvı kaybına (dehidratasyon) neden olarak hayati risk oluşturabilir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Nasıl Olur?
Virüs, bakteri ve parazit gibi mikroorganizmalar, canlıların vücuduna farklı yollarla girerek enfeksiyon hastalıklarına neden olabilir. Bu mikroorganizmaların vücuda giriş yollarından bir tanesi de fekal-oral yoldur. Bir diğer ifadeyle, dışkıda bulunan zararlı patojenlerin bir şekilde çevreye yayılması ve sağlıklı insanlara ağız yoluyla bulaşması enfeksiyon hastalıklarına neden olabilir. Buna göre bebeklerde başlıca bağırsak enfeksiyonu nedenleri şu şekildedir:
● Virüsler: Bebeklerde bağırsak enfeksiyonunun en sık karşılaşılan nedenlerinden bir tanesi, başta norovirüs ve rotavirüs olmak üzere virüslerdir. Norovirüsler, kusma ve ishal başta olmak üzere çeşitli gastrointestinal enfeksiyonlara neden olan oldukça bulaşıcı virüslerdir. Dünya genelinde ishal vakalarının yaklaşık %18’inin nedeni norovirüslerdir. Bazı çalışmalar her yıl yaklaşık 1 milyon çocuğun norovirüs ile enfekte olduğunu göstermektedir. Bebeklerde bağırsak enfeksiyonuna neden olan virüslerden bir diğeri de rotavirüslerdir. Günümüzde rotavirüs için geliştirilen bazı aşılar mevcuttur. Rotavirüs aşısı ile virüsün ciddi komplikasyonlara neden olma riskinin %90 oranında önlenebileceği bildirilmiştir.
● Bakteriler: Kontamine su ve gıdalarla bulaşabilen Salmonella ve Escherichia coli (E. coli) gibi bakteriler, bebeklerde bağırsak enfeksiyonunun önde gelen nedenlerindendir. E. coli genellikle hayvan dışkısı ile kontamine olmuş yiyecek ve içecekler yoluyla veya doğrudan enfekte bir kişi ile temas yoluyla bulaşabilirken, Salmonella genellikle iyi pişirilmemiş yumurta, tavuk, et, süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi ile bulaşır.
● Parazitler: Giardia veya kriptosporidiyoz gibi parazitler de bebeklerde bağırsak enfeksiyonuna neden olabilir.
Sayılan mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyon hastalıkları çoğu zaman kendiliğinden iyileşebilir. Bununla birlikte, bir bebekte bağırsak enfeksiyonu ciddi komplikasyonlara neden olabileceğinden, özellikle kanlı ishal, uzun süre devam eden kusma gibi semptomlar görülürse vakit kaybetmeden uzman bir doktora danışılması önemlidir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
Bağırsak enfeksiyonu belirtileri, bebeklerde enfeksiyonun şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte, Gİ enfeksiyonların en sık karşılaşılan belirtisi ishal ve kusmadır. Bebeklerde bağırsak enfeksiyonu belirtileri şu şekildedir:
● İshal,
● Öğürme veya kusma,
● Karın ağrısı,
● Huzursuzluk,
● İştahsızlık,
● Bazı durumlarda dışkıda kan ve/veya mukus görülmesi.
Bebek ağlarken gözlerinden yaş gelmemesi, birkaç saat boyunca idrarını yapmaması gibi semptomlar sıvı kaybına işaret edebilir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Tanısı Nasıl Konulur?
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonu teşhisi, genellikle uzmanların bebeğin tıbbi geçmişini ve belirtilerini değerlendirmesiyle başlar. Uzman doktor öncelikle bebeği muayene eder. Bu aşamada bebekte huzursuzluk, karın şişkinliği gibi gözle görülür semptomlar olup olmadığı kontrol edilir. Aynı zamanda enfeksiyona bağlı olarak gelişen ishal ve kusma nedeniyle bebekte sıvı kaybı gelişip gelişmediğini değerlendirmek amacıyla uzmanlar, bebeğin cildinin esnekliğini ve nemini, dil, ağız mukozası ve gözlerin ıslaklığını kontrol ederler; dehidratasyon varsa sıvı kaybının derecesini belirleyerek tedavi şekline karar verirler.
Bağırsak enfeksiyonundan şüphelenilen durumlarda, enfeksiyonun kaynağını tespit edebilmek ve tedavi sürecini planlayabilmek için bazı tetkiklerden yardım alınır. Bunların başında dışkı örneği alınması gelir. Bebekten alınan dışkı örneğinin laboratuvar ortamında incelenmesi, enfeksiyona neden olan bazı bakteri, virüs ve parazitlerin tespit edilmesine yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra bebeğin vücudunun enfeksiyona verdiği tepkiyi veya sıvı kaybı gelişip gelişmediğini değerlendirmek için uzmanlar kan tetkiklerine de başvurabilir. Örneğin, kan tahlilinde beyaz kan hücresi sayısının fazla olması bebekte bir enfeksiyonun varlığına işaret edebilir; üre değerinin yükselmesi sıvı kaybının bir göstergesi olabilir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonu tedavisi, enfeksiyona neden olan mikroorganizmanın türüne ve bebeğin genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Tedavinin birincil amacı, bebeğin kaybettiği sıvıyı yerine koymaktır. Bebekte şiddetli dehidratasyon belirtileri görülmesi halinde, bebeğin tedavisinin hastanede yapılması gerekebilir.
Çoğu bağırsak enfeksiyonu vakasında, bebeğin yeterince sıvı alması enfeksiyonun birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçmesine yardımcı olabilir. Uzmanlar Salmonella ve E. coli gibi bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik ilaçlar reçete edebilir; ancak antibiyotiklerin bağırsaklarda bulunan yararlı bakterilere de zarar verme riski olduğundan, çok gerekli olmadıkça antibiyotik tedavisine başvurulmaz. Bununla birlikte, antibiyotikler viral enfeksiyonlarda etkili değildir. Bu nedenle bebekte bağırsak enfeksiyonu belirtileri olduğunda, uzmanlara danışmadan antibiyotik tedavisine başlanmamalıdır.
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonunun en sık karşılaşılan nedenlerinden bir tanesi rotavirüstür. Günümüzde rotavirüs enfeksiyonu tedavisinde etkili olan bir ilaç yoktur. Enfeksiyonun çoğu zaman birkaç gün içerisinde kendiliğinden iyileşmesi beklenir. Bu süreçte bebeğin susuz kalmadığından emin olunması, ağızdan sıvı desteğine rağmen sıvı dengesi düzeltilemeyen bebeklerde veya çok kusan bebeklerde damar yolundan serum verilerek sıvı desteği yapılması çok önemlidir. En çok 6 aylık ve 2 yaşlar arasında bağırsak enfeksiyonuna yol açan rotavirüs enfeksiyonlarının önlenmesinde veya enfeksiyon şiddetinin azaltılmasında, doğum sonrası erken dönemde rotavirüs aşılarının yapılması büyük önem taşımaktadır.
Giardiasis gibi parazitlerin neden olduğu enfeksiyon hastalıkları da genellikle kendiliğinden iyileşir. Bebeğin sıvı kaybetme riski olduğundan, uzmanlar enfeksiyonun kendiliğinden geçmesini beklemek yerine antiparazitik ilaçlar reçete edebilir.
Mide-bağırsak enfeksiyonları, bebeklerde ishal ve kusma gibi sıvı kaybına yol açabilecek semptomlara neden olur. İshal ve kusma ile birlikte bebekler büyük miktarda sıvı kaybedebilir. Bu durum, bebeğin vücudunun sıvı-elektrolit dengesinin bozulmasına, vücutta dolaşan kan hacminin azalması nedeniyle organların yetersiz kanlanmasına, son aşamada ciddi organ yetersizliklerine neden olabilir. Bu nedenle bebeklerde bağırsak enfeksiyonu tedavisinin en önemli adımı; bebeğin vücudunun sıvı-elektrolit dengesinin korunmasıdır. Bebeğe yeterli miktarda su verilmesi, anne sütü ile beslenen bebeklerin sık aralıklarla emzirilmesi önemlidir. Ek gıdaya geçmiş olan bebeklere ise sindirimi kolay pirinç lapası veya patates püresi, muz, havuç suyu gibi gıdalar verilebilir. Yoğurt ve ayran da gerekli sıvı, protein ve kalori desteği yanında bağırsak florası dengesinin devamına katkı sağlar. Bebeklerin sıvı kayıplarına olan toleransı çok düşüktür ve sıvı kaybı ile vücut sıvı dengeleri kolaylıkla bozulabilir. Bebekte sıvı kaybının ciddi olduğu durumlarda uzmanlar damar yoluyla sıvı takviyesi yapılmasına karar verebilir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonunu Önlemek İçin Ne Yapılabilir?
Özellikle yenidoğan bebeklerde bağırsak enfeksiyonu ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bağırsak enfeksiyonlarına neden olan patojenler oldukça bulaşıcı olsa da, bazı önlemler enfeksiyondan korunmaya yardımcı olabilir. Bebeklerde bağırsak enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olabilecek bazı öneriler şunlardır:
● Aile üyelerinin her tuvalet kullanımından sonra ellerini yıkaması,
● Tuvaletten sonra çocuğun ellerini su ve sabun ile yıkamak,
● Bebeği beslemeden önce ve bezini değiştirdikten sonra ellerin yıkanması,
● Bebeğin oyuncaklarının, bez değiştirme masasının ve muslukların düzenli olarak temizlenmesi,
● Meyve ve sebzeleri bebeğe vermeden önce bol su ile yıkamak,
● Yumurta gibi hayvansal ürünlerin iyi piştiğinden emin olmak,
● Temiz olmayan su kaynaklarından bebeği uzak tutmak.
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonunu önlemek her zaman mümkün olmasa da, yukarıda sayılan yöntemler riski en aza indirmeye ve enfeksiyonun diğer aile üyelerine yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Neden Olur?
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonun başlıca nedeni virüs, parazit ve bakteri gibi zararlı patojenlerdir. Viral kaynaklı enfeksiyonlar arasında en sık karşılaşılan etkenler nörovirüs ve rotavirüs enfeksiyonlarıdır. Virüslerin yanı sıra salmonella ve E. coli gibi genellikle kontamine yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi ile bulaşan bakteriler de bebeklerde bağırsak enfeksiyonuna neden olabilir. Bağırsak enfeksiyonuna yol açan mikroorganizmalar ağız yolundan bebeğe geçtiği için, bebeğe bakım verenlerin el temizliği ve bebeğin ağzına götürdüğü oyuncak vb malzemelerin temiz olması çok önemlidir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Nasıl Düzelir?
Bebeklerde gastrointestinal enfeksiyonlar çoğu zaman herhangi bir medikal tedaviye gerek olmadan kendiliğinden geçer. Bu süreçte ebeveynlerin dikkat etmesi gereken en önemli nokta, bebeğe yeterince sıvı takviyesinin yapılmasıdır. Uzmanlar bakteri kaynaklı enfeksiyonların tedavisinde gerekirse antibiyotik ilaçlar reçete edebilir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonuna Ne İyi Gelir?
Mide/bağırsak enfeksiyonlarında tedavinin en önemli unsuru sıvı takviyesidir. Tedavi sırasında bebeğin bol miktarda sıvı tüketmesinin sağlanması sıvı-elektrolit dengesinin korunmasına yardımcı olabilir. Ek olarak bebeğin dinlenmesini sağlamak ve pişik oluşmasını önlemek için bezini daha sık değiştirmek bebeği rahatlatmaya yardımcı olabilir.
Bebeklerde Bağırsak Enfeksiyonu Nasıl Anlaşılır?
Bağırsak enfeksiyonu bebekler ve çocuklarda sıklıkla kusma, mide bulantısı, ishal ve karında şişkinlik gibi semptomlarla kendisini gösterir. Bebeğin dışkısının normalden daha sulu olması ve normalden daha sık dışkılaması bir enfeksiyonun varlığına işaret edebilir. Ayrıca bazı bebeklerde gastrointestinal semptomlara ateş de eşlik edebilir.
Mide Bağırsak Enfeksiyonu Olan Bebekler Nasıl Beslenmelidir?
Bağırsak enfeksiyonu geçiren bebeklerde beslenme önemli yer tutar. Anne sütü ile beslenen bebeklerin emzirilmeye devam edilmesi, bebek emmeyi reddederse az miktarda daha sık aralıklarla emzirilmesi önemlidir. Bu süreçte bebekte ishali kötüleştirebilecek yiyecekler yerine sindirimi kolay gıdalar tercih edilmelidir. Ek gıdaya geçen bebeklere makarna, pirinç lapası, patates püresi, muz, kraker gibi katı gıdalar verilebilir. İnek sütü, elma suyu gibi içecekler ile yağlı ve baharatlı yiyecekler bebeğin semptomlarının kötüleşmesine neden olabilir.
Bebeklerde bağırsak enfeksiyonlarında erken tanı ve tedavi, ciddi sağlık sorunlarının önüne geçilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bebeğinizde ishal, kusma veya ateş gibi belirtiler varsa, zaman kaybetmeden Hisar Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları bölümüne başvurmanızı öneririz. Randevu almak için hemen bizimle iletişime geçin.
