Balık Pulu Hastalığı (İktiyozis) Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Balık Pulu Hastalığı (İktiyozis)

Balık pulu hastalığı kuru, pullu ve kaşıntılı bir deri görünümü ile karakterize sağlık sorunudur. Genetik bir hastalık olan balık pulu hastalığı sıklıkla bebeklik ve çocukluk döneminde gelişim gösterebilir. Küresel çapta yaygın olarak görülür ve bazı formları hayati risk taşıyabilir. Yetişkinlerde birtakım koşullara bağlı olarak sonradan vücutta görülebilir. Balık pulu hastalığı kısaca iktiyozis olarak tanımlanır. En yaygın görülen balık pulu hastalığı türü “iktiyozis vulgaris” olup genellikle hafif semptomlara sahiptir. Hafiften şiddetliye doğru değişen aralıklarda belirti ve semptom gösterebilir. İktiyozis bazı bireylerde yalnızca cildi etkilerken nadiren iç organları da etkileyebilir.

Kalıtsal olarak taşınan balık pulu hastalığı geni, tek bir ebeveynden veya her iki ebeveynden gelebilir. Daha az yaygın olarak belirli sağlık sorunları ve ilaçlardan dolayı genetik olmayan iktiyozis gelişimi mümkündür. Balık pulu hastalığı tedavisi henüz kesin bir tedavi bulunmamakla birlikte semptomların yönetilmesi amaçlanır. Balık pulu hastalığından etkilenen bireyler hareket kabiliyetinde aksaklıklar, sosyal yaşamın sekteye uğraması, ruhsal problemler gibi sorunlar yaşayabilir. Hastalığın yönetilmesi vakanın türü ve şiddetine bağlıdır. Tedavi prosedürleri kişinin yaşam standartlarını yükseltmek amacıyla ömür boyu sürebilir.

Balık Pulu Hastalığı Nedir?

Balık pulu hastalığı olarak bilinen “İktiyozis” epidermal hücrelerin birikimi sonucu kalın, kuru ve pullu cilt oluşumudur. Kalın ve pullu cilt görüntüsü balık puluna benzerlik gösterdiğinden bu adı almıştır. İktiyozis 20`den fazla alt tipe sahiptir ve en yaygın görülen iktiyozis vulgaristir. İktiyozis vulgaris vakaların yaklaşık %95`ini oluşturur ve en hafif seyir gösteren tiptir.

Balık pulu hastalığı belirtileri doğumda veya doğumdan sonra ilk birkaç yıl içinde görülebilir. Nadiren yetişkinlerde de iktiyozis vulgaris gelişebilir. Yetişkin bireylerde görülen iktiyozis “edinilmiş” olarak sınıflandırılabilir. Edinilmiş iktiyozis sıklıkla kanser, böbrek yetmezliği ve HIV gibi bir hastalık veya ilaçlara bağlı olarak gelişme gösteren durumdur.

Daha az yaygın görülen iktiyozis tipleri X`e bağlı, lameller tip ve Harlequin tipi iktiyozistir. Harlequin tipi doğumda görülür ve tüm vücudun pullu deriyle kaplanması ile meydana gelir. Lamellar tip iktiyozis bebek kolodyum zarıyla doğar ve birkaç hafta içinde zar soyulduğunda vücudun büyük bir kısmında pullu deri ortaya çıkar. X`e bağlı iktiyozis ise yaşamın ilk 3-6. ayında genellikle erkeklerde görülen boyun, gövde ve bacakların pullanmasıdır.

Balık pulu hastalığı geni bir veya birden fazla hastalık geni taşıyan ebeveynden gelebilir. Bu durum ebeveynlerin balık pulu hastalığına sahip olması gerektirdiğini göstermez. Sadece taşıyıcı bir ebeveyn de genetik olarak hastalığın aktarılmasında etkilidir. Kalıtsal bir sağlık sorunu olan balık pulu hastalığı bazı durumlarda hafif seyredebilir. Bu nedenle aşırı kuru cilt ile karıştırılabilir ve fark edilemeyebilir. İktiyozis soğuk ve kuru kış mevsiminde şiddetlenebilir ve sıcak, nemli yaz mevsimlerinde hafifleyebilir. İktiyozis tipleri farklı şekillerde bulgu verse de karakteristik olarak kuru, pullu ve pürüzlü bir cilt yapısı sunar.

Balık Pulu Hastalığı Nasıl Olur?

Balık pulu derisi hastalığı genlerde meydana gelen mutasyonlar sonucu ortaya çıkar. Birden fazla gen mutasyonu formu bulunur ve bu örüntüler farklı tip iktiyozise yol açabilir. İnsanların normal hayat döngüsünde deri dökülür ve yeni deri tabakası gelişimi devam eder. Ciltteki balık pulu hastalığı varlığı gen değişikliği nedeniyle bu döngüyü sağlayamaz. Bunun yerine dökülme sonra daha hızlı deri gelişimi, çok yavaş oranda deri dökülmesi veya deri gelişiminden daha çok deri dökülmesi gerçekleşebilir. Bu durum deri oluşumu dengesini bozabilir. Ebeveynlerden birinde veya her ikisinde görülen mutasyonlar kalıtsal hastalığın oluşumunda etkilidir. Ebeveynlerde iktiyozis olmasa bile genetik olarak mutasyon taşınabilir.

Bebeğin fetal gelişimi sırasında meydana gelen mutasyonlar da hastalığın oluşmasını destekleyebilir. Bu vakalarda cildin dış tabakasının oluşmasına ve ölü deri hücrelerinin atılmasına olanak sağlayan filaggrin proteini yetersiz kalabilir. Genlerin etkisi haricinde bazı tıbbi durumlar ve ilaçlar “edinilmiş iktiyozis” gelişimine neden olabilir. Edinilmiş balık pulu hastalığının nedenleri sarkoidoz, kanserler, HIV, böbrek yetmezliği; simetidin, klofazimin veya nikotinik asit olabilir.

Balık Pulu Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Balık pulu hastalığının belirtileri bazı kişilerde daha hafif olabildiğinden iktiyozis teşhis edilemeyebilir. Bu durumda aşırı kuru cildi kontrol altına almak amacıyla birçok birey nemlendirici vb. ürünlere başvurabilir. Ciltte balık pulu hastalığı bazen daha ciddi sağlık sorunlarının teşhis edilmesinden yıllar sonra ortaya çıkabilir. Buna rağmen iktiyozis benzer ve yaygın olarak şu belirti ve semptomlara sahiptir:

• Kuru ve kaşıntılı cilt,
• Ciltte kızarıklık,
• Beyaz, gri veya kahverengi ve pürüzlü pullu cilt,
• Ayak tabanları ve avuç içinde kirli görünümlü kalınlaşmış deri,
• Ayak tabanları ve avuç içinde derinleşmiş çizgi veya çatlaklar
• Kollar, kalça ve uyluklarda pütürlü şişlikler (keratosis pilaris),
• Vücudun aşırı ısınması ve yeterince terleyememe.

Ek olarak iktiyozis tipine bağlı olarak farklı bulgular görülebilir. Bunlar arasında en yaygın olanları:

• Cildin sıkılaşması,
• Eklemlerin hareketinde zorluk,
• Kırılgan ve dökülen saçlar,
• Patlayan ve yaraya dönüşen kabarcıklar,
• İşitme güçlüğü,
• Göz kapaklarında ve gözlerde kuruluk.

Balık pulu hastalığı bebek doğduğunda görülebileceği gibi birkaç ay sonra da ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda çocuk daha küçükken veya daha büyükken iktiyozis geliştirebilir .

Balık Pulu Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?

İktiyozis cilt hastalığı sıklıkla cilt kuruluğu ile karıştırılabilir ve bazen kolay teşhis edilemeyebilir. Dermatoloğunuz balık pulu hastalığı tanısı için birkaç değerlendirmeye başvurabilir. Fizik muayenede belirti ve semptomlar incelenir. Ayrıca aile ve yakın derece akrabalarda iktiyozis varlığı sorgulanabilir. Belirtilerin ne zaman ortaya çıktığı, başka bir sağlık sorununun olup olmadığı, diğer mevcut cilt hastalıkları tespit edilir. Bunun yanı sıra kullanılan ilaç ve takviyeler değerlendirilir. Balık pulu cilt hastalığı diğer cilt hastalıklarına benzer görünebilir. Diğer cilt hastalıklarından ayırmak amacıyla deri parçası örneği alınması gerekebilir. Biyopsi ile alınan deri dokusu mikroskop altında incelemeye alınır. Biyopsi kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilir ve genetik testlerde de kullanılabilir. Doktorunuz kesin tanı kapsamında kan ve tükürük testleri de isteyebilir.

Balık Pulu Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Balık pulu hastalığının tedavisi için kesin bir yöntem bulunmamaktadır. Mevcut iktiyozis tedavisi temel amacı derinin pul pul dökülmesini ve nemlendirilmesini sağlamaktır. Derinin dökülmesini desteklemek cildin kurumasını, çatlamasını ve enfekte olmasını önleyebilir. İktiyozis hastası bireylerin düzenli olarak dökülmeyi ve nemlendirmeyi sağlaması gerekebilir. Bu kapsamda iktiyozis hastalığı tedavisi semptomların yönetilmesi veya hafifletilmesini hedefler. Tedavi planında yer alan uygulamalar şunları kapsayabilir:

• Topikal (bölgesel) ajanlar: Topikal uygulamalar pullanmayı azaltmaya, deri hidrasyonunun sağlanmasına ve nemlendirilmesine yardımcıdır. Krem ve merhem şeklinde uygulanan ajanlar şiddetli vakalarda oral retinoidler şeklinde alınabilir. Ayrıca ikincil enfeksiyon görülen hastalarda oral antibiyotikler reçete edilebilir.
• Oral ilaçlar: Oral retinoidler ciddi iktiyozis seyrinde tercih edilen ilaçlardır. Lamellar, X`e bağlı ve iktiyozise bağlı eritroderması olan hastalar için retinoidlerden yararlanılabilir. Balık pulu hastalığı ilaçları düşük dozda ve genellikle ömür boyu kullanımı gerektirebilir.
• Yaşam tarzı alışkanlıkları: Sigara ve tütün ürünlerinin azaltılması, tahriş edici maddelerden kaçınılması, ılık banyo ve hafif temizleyicilerin kullanılması, bol sıvı tüketilmesi ve banyo sonrası nemlendirici uygulaması genel cilt görünümünü iyileştirmeye yardımcıdır.

Sık Sorulan Sorular

Genel ve cilt sağlığınız için kontrollerinizi ihmal etmeyiniz. Hisar Hospital Intercontinental`da balık pulu hastalığı tanı ve tedavilerine yönelik hizmetler verilmektedir.