Bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olan lenfoid sistem organı apendiks, B hücrelerinin (lenfositlerinin) büyümesini ve antikor üretimini destekler. Apendiksin çeşitli sebeplerle iltihaplanması sonucu ise apandisit meydana gelir. Apandisitin ihmal edilmesi ciddi komplikasyonlara yol açabilir, bu nedenle belirtiler ortaya çıktığında hızlıca tıbbi yardım almak önemlidir.
Apandisit Nedir?
Apandisit, lenfoid organ olan apendiksin yani halk arasında bilinen adıyla apandisin iltihaplanması durumudur. Apandis, lenfositlerin olgulaşmasını ve antikor üretimini desteklediğinden vücudun bağışıklık tepkisini düzenlemeye yardımcı olur. Apandis, ince bağırsağın bitimi ile kalın bağırsağın başlangıcında yer alan küçük, tüp şeklinde bir yapıdır. Kör bağırsak olarak da bilinen apandisin iltihaplanması, genellikle apendiksin tıkanması sonucunda meydana gelir.
Apandisitin Belirtileri Nelerdir?
Apandisit belirtileri, kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazen en önemli belirtisi olan karın ağrısı nedeniyle başka hastalıklarla karıştırılabilir. Apandisit oluştuğunda en çok görülen belirtiler şunlardır:
- Karın ağrısı: Apandisit, genellikle göbek bölgesinden başlayan ve zamanla karnın sağ alt tarafına doğru yayılan şiddetli bir ağrı ile kendini gösterir. Ağrı, başlangıçta hafif olurken ama zamanla şiddetlenir ve dayanılmaz duruma gelebilir.
- Bulantı ve kusma: Apandisitin erken dönemlerinde oluşan belirtiler arasında bulantı ve kusma yer alır.
- İştah kaybı: Apandisitli bir kişi, iştahında azalma yaşayabilir ve yemek yemek istemeyebilir.
- Yüksek ateş: Apandisit bir enfeksiyon çeşidi olduğundan hastalığın ilerlemesiyle birlikte vücut sıcaklığında artış meydana gelebilir.
- Karın hassasiyeti: Apandisitin ilk zamanlarında karnın sağ alt bölgesinde hassasiyet oluşarak dokunulduğunda veya baskı uygulandığında ağrı görülebilir.
- İshal veya kabızlık: Apandisit rahatsızlığı, bağırsak hareketlerini olumsuz etkileyerek kişide ishal ve kabızlık sorunları oluşmasına neden olabilir.
Eğer apandisit şüphesi varsa ya da apandisit benzeri belirtiler şiddetli bir şekilde ortaya çıkıyor ise bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
Apandisit Nedenleri Nelerdir?
Apandisitin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genelde apendiksin tıkanması sonucu meydana gelir. Tıkanma, apendiksin içindeki mukus, dışkı veya yabancı cisimlerin birikmesi ile oluşabilir. Apandiste tıkanmaya yol açabilecek bazı faktörler şöyle listelenebilir:
- Katı madde veya dışkı birikimi: Apendiksin içerisinde biriken dışkı veya katı maddeler, tıkanmalara neden olabilir.
- Lenfoid doku büyümesi: Apendiksin içerisinde yer alan lenfoid dokunun (bağışıklık sistemi hücreleri) büyümesi, tıkanmaya yol açabilir. Bu durum genellikle enfeksiyon veya bağışıklık sistemi tepkisine bağlı olarak ortaya çıkar.
- Enfeksiyon: Çeşitli yollar ile apendiks içine ulaşan bakterilerden kaynaklı enfeksiyon meydana gelebilir. Oluşan enfeksiyon apandiste yayılarak apandisit oluşturabilir.
- Genetik faktörler: Bazı araştırmalar, apandisitin ailesel bir yatkınlığı olabileceğini gösterir. Aile üyelerinde apandisit öyküsü olan kişilerde apandisit riski daha yüksek olur.
Apandisit Tanısı Nasıl Konulur?
Apandisit tanısı için öncelikle ilgili alanda uzman bir doktor tarafından fizik muayene yapılır ve semptomlar değerlendirilir. Bazı durumlarda tanı kesin olmayabilir ve doktor başka testler veya takip muayeneleri önerebilir. Tanıyı kesinleştirmek için cerrahi müdahale de seçenekler arasında yer alır. Özellikle belirtiler şiddetliyse ve tanı belirsizse, cerrahi operasyon sırasında apandisit çıkarılır ve iltihaplanma doğrulanır. Apandisit tanısı konma sürecinde kullanılan yöntemler şöyle sıralanabilir:
- Fizik muayene: Doktor, hastanın karın bölgesini muayene eder ve apandisit belirtilerini araştırır. Karnın sağ alt bölgesinde hassasiyet veya ağrıya duyarlılık varsa, bu apandisit olasılığını artırır.
- Kan testleri: Kan testleri, iltihaplanmanın belirtilerini gösteren belirli biyokimyasal işaretçileri (örneğin, beyaz kan hücreleri sayısı) kontrol etmek için kullanılabilir. Bu testler, enfeksiyon varlığını tespit ederek apandisit ihtimalinin göstergesi olur.
- İdrar testleri: İdrardaki enfeksiyon belirtilerini kontrol etmek için idrar testi yapılabilir. Böylece şikayetlerin apandisit mi yoksa idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklı mı olduğu anlaşılır.
- Görüntüleme yöntemleri: Apandisit teşhisi için ultrasonografi veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması gibi görüntüleme yöntemleri yaygın olarak kullanılır. Görüntüleme yöntemleri apendiksteki şişmeyi, iltihaplanmayı veya tıkanmayı gösterebilir.
Apandisit Tedavisi Nasıl Olur?
Apandisit tedavisi, iltihaplı apandisin çıkarılması amacı ile yapılan acil bir apendektomi operasyonu gerektirir. Apandisit ameliyatı olarak bilinen apendektomi laparoskopik (kapalı) veya açık cerrahi yöntemler ile gerçekleştirilir. Apandisit şüphesiyle hastaneye başvuran hastalara doktor tarafından apandisit tanısı konulduktan sonra tedavi süreci hakkında bilgilendirilir. Hastalara ameliyat öncesi gerekli kontrol ve testler yapıldıktan sonra operasyona hazırlanılır. Apendektomi operasyonu, laparoskopik de olsa açık da olsa genel anestezi altında gerçekleştirilir. Laparoskopik yöntem tercih edildiğinde daha küçük bir kesi yapılırken açık cerrahi yöntemde ise daha büyük bir kesiden girilir ve apandis çıkarılır Eğer apandis patlamışsa ve çevredeki dokulara yayılıyorsa oradaki enfeksiyon da temizlenir.
Ameliyatın açık veya kapalı olmasına göre değişmekle birlikte genelde hastalar birkaç gün hastanede kaldıktan sonra taburcu edilir. Özellikle laparoskopik yapılan apendektomi operasyonlarında iyileşme süreci oldukça hızlıdır. İyileşme süreci boyunca ağrı kontrolü sağlamak ve enfeksiyon riskini önlemek için ağrı kesici ve antibiyotikler kullanılabilir.
Apandisit Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Apandisit ameliyatı, laparoskopik (kapalı) ya da açık cerrahi yöntemler ile yapılabilen bir operasyondur. İki operasyonda da benzer kısımlar olduğu kadar farklılıklar da bulunur. Ameliyatların nasıl yapıldığı aşağıdaki şekilde açıklanabilir:
Laparoskopik (Kapalı) Apandisit Ameliyatı
- Operasyona başlarken anestezisyen tarafından belirlenen uygun miktarda genel anestezi uygulanır.
- Karın bölgesinde biri umblikus (göbek) yakınında olmak üzere karnın farklı yerlerinden 3-4 kesik yapılır.
- Kesiklerden içeriye trokar adı verilen ince tüpler sokularak, birinden laparoskop (kamera), diğerlerinden cerrahi aletler yerleştirilir.
- Laparoskop, karın içindeki görüntüleri bir ekrana aktarırken, cerrahi aletler ile apandis, bağırsaklardan ayrılır ve çıkarılır.
- Apandis patlamışsa ve etrafta enfekte olmuş kısımlar varsa temizlenir ve sonrasında açılan kesikler dikişle veya yapışkan iyileştirici bantlarla kapatılır.
- Operasyon sonrasında işlem yapılan bölge steril bir şekilde tutulmalı ve doktorun önerdiği şekilde pansumanlar yapılmalıdır.
Açık Apandisit Ameliyatı
- Laparoskopik operasyonda olduğu gibi açık apandisit ameliyatın da ilk olarak genel anestezi uygulanır.
- Operasyon için karın bölgesinin sağ alt kısmından yaklaşık 5-10 cm uzunluğunda bir kesik yapılır.
- Yapılan kesikten apandis çıkarılır ve gerekli olursa çevre dokular temizlenir.
- Apandis çıkarıldıktan sonra ise yapılan kesik dikişler veya klipsler kullanılarak kapatılır ve pansuman yapılır.
Apandisit Hakkında Sık Sorulan Sorular
Apandisit tedavi edilmediğinde patlayarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceği için erken teşhis ve tedavi edilmesi oldukça önemlidir. Bu durumda akılda apandisitin nasıl anlaşılacağı gibi sorular oluşur. Apandisit hakkında sıkça sorulan sorular şöyle açıklanabilir:
Apandisit nasıl anlaşılır?
Apandisit ilk olarak karnın sağ alt bölgesindeki hassasiyet ve ağrı ile anlaşılır. Karın ağrısı pek çok hastalığın belirtilerinden biri olduğu için apandisit başka hastalıklarla karıştırılabilir. Bu ağrı zamanla şiddetlenerek uzun süre devam ettiğinde apandisit varlığını hissettirir ve çok geçmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
Apandisit tedavi edilmezse neye sebep olur?
Apandisit tedavisinde erken müdahale oldukça önemlidir çünkü tedavi gecikirse apandis şişerek patlayabilir ve enfeksiyonun yayılabilir. Enfeksiyon karın zarı, bağırsak gibi çevre dokularda yayılabileceği gibi kan yolu ile başka yerlere de taşınabilir. Bu sebeple apandisit tedavi edilmezse tüm vücudu etkileyen ciddi sağlık sorunları oluşabilir.
Apandisit patlarsa ne olur?
Enfeksiyon artar ve apandisit şişerek patlarsa ilk olarak çevre dokulara enfeksiyon yayılır. Patlayan apandisten yayılan enfeksiyon çevre dokularda birikerek apse oluşturabilir. Karın zarında enfeksiyon, bağırsaklarda enfeksiyon ve tıkanmalar görülebilir. Sadece çevre dokularda değil, kan yolu ile yayılarak, karaciğer, böbrek ve akciğer gibi farklı organlara da enfeksiyon ulaşabilir.
Bebeklerde ve çocuklarda apandisit neden olur?
Bebeklerde ve çocuklarda apandisitin daha fazla görülmesinin iki nedeni vardır. İlk neden organlar daha küçük olduğundan tıkanıklığa daha elverişli olmasıdır. İkinci nedense kabızlık rahatsızlığı daha çok görüldüğünden dışkı birikiminin apandiste tıkanıklık oluşturmasıdır.
Apandisit ile benzer şikayetleri olan hastalıklar nelerdir?
Apandisit ile benzer şikayetleri olan ve karıştırılan pek çok hastalık vardır. Gastroenterit, mesane enfeksiyonları, bağırsak enfeksiyonları, yumurtalık kistleri ve üriner sistem enfeksiyonları, apandisit ile karıştırılabilen hastalıklar arasında yer alır.
Hamile iken apandisit ameliyatı yapılabilir mi?
Hamilelik sırasında apandisit ameliyatı, genellikle apandisitin belirtileri ve komplikasyonları göz önüne alındığında gerektiğinde yapılabilir. Apandisit hastalığı hamilelik sırasında da gerçekleşebilir ve tedavi edilmez ise daha ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Hamile bir kadında apandisit belirtileri ortaya çıkarsa, genellikle doktorlar apandisit ameliyatını (apendektomi) önerir.
Apandisit sonrası normal doğum yapılabilir mi?
Apandisit geçirdikten sonra normal doğum yapmak genellikle mümkündür. Apandisit ameliyatı yapılması normal doğum sürecini engelleyen bir durum değildir. Ama bu durum kişiden kişiye ve yapılan operasyona göre değişiklik gösterebilir. Operasyon sırasında veya sonrasında gelişen bir komplikasyon normal doğumu etkileyebilir. Bu sebeple doğumun nasıl yapılacağının doğru kararını vermek için doktora danışılması önemlidir.
Apandisit hakkında daha fazla bilgi alabilmek için Hisar Hospital ile görüşebilir ve genel cerrahi uzmanından randevu alabilirsiniz.
