Adet Düzensizliği Nedir?
Adet döngüsü bir kadının hamilelik olasılığına hazırlanırken vücudun geçirdiği değişiklikleri kapsayan bir döngüdür. Tıp dilinde menstruasyon döngüsü olarak da geçer. Doğumda atanan cinsiyeti kadın olan bir birey vücudunda bulunan yumurtalar sayesinde hamile kalma ihtimali taşır. Bu yumurtalar doğduğumuzda bizimledir ve her ay yumurtlama dönemlerinde bir yumurta atılır. Bu yumurta atılırken sperm ile karşılaşırsa döllenme meydana gelir ve vücut hormonlarda meydana gelen değişiklikler ile hamilelik sürecine hazırlanır. Ancak sperm ile karşılaşmayan yumurta vajinadan atılır.
Kadınlarda ergenliğe giriş semptomları arasında adet görmek bulunur. Ortalama 12 ile 16 yaş aralığında ilk adetinizi görebilirsiniz. Ergenliğe girdikten itibaren her ay adet döngüsü yaşanır. Adet döngüsünün ortalama uzunluğu 28 gündür. Ancak bu süre kişiye ve kişinin bulunduğu yaşa göre de değişiklik gösterebilir. Örneğin gençken adet döngünüz 40 günde bir iken ilerleyen dönemlerde bu süre 30 güne düşebilir. Adet süresi ise yine kişiden kişiye değişmekle birlikte 4 ile 7 gün arasında sürebilir. Son adet dönemi ise menopoz olarak adlandırılır. Menopoz yaşı için geniş bir aralık ve etkileyen birçok faktör bulunabilir. Ancak dünya genelinde 45 yaşından önce menopoza girmek erken menopoz olarak adlandırılır. Ortalama menopoz yaşı 50’li yaşlar olarak bilinse de bu yaş 60’lara kadar çıkabilir.
Adet döngüsünü etkileyen birden fazla parametre bulunur. Stres, kullanılan ilaçlar, genel sağlık durumu bunlardan bazılarıdır. Bazen çevresel veya farklı faktörler sonucunda adet döngüsünde düzensizlikler meydana gelebilir. Ergenliğe girdikten sonra bir süre boyunca düzensiz bir adet döngüsüne sahip olmanız veya birkaç gün değişiklik olması normaldır. Ancak sürekli değişen bir adet döngünüz var ise adet düzensizliğinin olduğundan bahsedilebilir. Bu durumda adetleriniz beklediğinizden erken veya geç olabilir, 7 günden daha uzun süren adet süresine sahip olabilirsiniz.
Adet Düzensizliği Belirtileri Nelerdir?
Menstrüasyon döneminin 21 ile 35 gün arasında olması normaldir. Adetinizin beklediğinizden birkaç gün erken veya geç gelmesi de normal bir durumdur. Hangi durumların adet düzensizliği belirtileri sayılabileceği ise şu şekildedir:
- 21 günden daha kısa veya 35 günden daha uzun aralıkla adet görmek
- Arka arkaya üç veya daha fazla periyodu kaçırmak
- Normalden çok daha ağır veya hafif olan kanama yaşamak
- Yedi günden daha uzun süren adet görme süresine sahip olmak
- İki adet döngüsü arasındaki sürenin dokuz günden daha fazla değişikliğe sahip olmak
- Adet dönemine eşlik eden kramp, mide bulantısı veya kusma
- Adet dönemleri arasında, menopozdan sonra veya cinsel ilişkiden sonra meydana gelen kanama veya lekelenme
- Bir saat içinde birden fazla hijyenik ped ihtiyacı duyma
Adet düzensizlikleri oldukça yaygın görülür bu nedenle endişelenmenize gerek yok. Adet düzensizliği yaşayıp yaşamadığından emin olmak için bir süre boyunca adet süreleriniz ve nasıl geçtiği (fazla kanama, ağrı) ile ilgili kısa notlar tutarsanız doktorunuzu daha doğru bir şekilde bilgilendirme imkanınız olur.
Adet Düzensizliğinin Nedenleri Nelerdir?
Adet düzensizliğinin farklı birden fazla nedeni olabilir. Örneğin hayatınızın bir noktasında eğitim, iş veya tamamen sosyal nedenler kaynaklı streslenmeniz bile adet düzeniniz üzerinde değişiklik yaratabilir. Böyle dönemlerde genellikle adetinizde gecikme gözlenebilir. Yaygın olarak görülen adet düzensizliği nedenleri arasında şunlar bulunur:
- Ergenlik döneminde olmak, adetler menarş döneminden itibaren 2 yıl boyunca düzensiz seyredebilir.
- Menopoz başlangıcında olmak
- Erken gebelik veya emziriyor olmak
- Gebelikten koruyan hormonal kontrasepsiyon ilaçları (doğum kontrol hapı gibi)
- Aşırı veya hızlı ağırlık kazanımı/kaybı
- Polikistik over sendromu (PCOS)
- Aşırı egzersiz yapmak
- Stres
- Tiroid veya hipofiz bezi bozuklukları
- Rahim veya yumurtalık kanseri
- Pelvik inflamatuar hastalık
- Endometriozis
Adet düzensizliği yukarıda bahsedilmeyen bir nedenden de kaynaklanıyor olabilir. Adet düzensizliği ile ilgili en doğru tanı ve teşhis için size en yakın bir sağlık kuruluşundan randevu alarak gerekli kontrollerinizi yaptırabilirsiniz.
Hangi Hastalıkların Habercisidir?
Düzensiz adet dönemlerine sahip olmanız altta yatan bir hastalık kaynaklı da olabilir. Genellikle adet düzensizliğine neden olan hastalıklar şunlardır:
- Polikistik Over Sendromu (PKOS): Adet düzensizliğine neden olan en yaygın hastalıklardan biridir. Her kadının yumurtalıklarında az miktarda da olsa erkeklik hormonu üretilir. Ancak PKOS’lu kadınlarda bu miktar normalden fazladır. Bu da adet döngüsünde düzensizliklerin meydana gelmesine neden olabilir. Bunların yanı sıra yumurtalıkların üzerinde çok fazla sayıda kist görülebilir. PKOS’a tam olarak neyin neden olduğu bilinmiyor ancak ilaçlarla birlikte sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesi PKOS yönetiminde oldukça etkili olabilir.
- Tiroid veya Hipofiz Bezi Bozuklukları: Vücutta birçok görevi bulunan bir bez olan tiroitin fazla veya az çalışmasına bağlı olarak hormonlarda değişiklikler meydana gelir. Bu durum da adet düzensizliği gibi bir dizi sağlık problemlerine neden olabilir.
- Birincil Yumurtalık Yetmezliği: Yumurtalıkların normal bir şekilde çalışmadığı kadınlarda ortaya çıkar. Adet düzensizliği veya hiç adet görmeme durumuna neden olabilir.
- Pelvik İnflamatuar Hastalık: Cinsel yolla bulaşan bakteriyel bir enfeksiyondur. Düzensiz adet dönemlerinin yanı sıra pelvik ağrı ve hoş olmayan koku gibi semptomları da bulunabilir.
- Endometriozis: Endometrial dokunun rahim dışında büyüdüğü durumdur. Şiddetli ağrı ve kramplara da neden olabilir.
Adet düzensizliği illa bir hastalığın habercisi olmayabilir. Kendi başına adet düzensizliğinin nedenini anlamak mümkün değildir. Gerekli tetkik ve muayeneler sonucunda adet düzensizliğinin neden kaynaklandığı bulunabilir. Nedene yönelik tedavi ile de adet düzensizliği çözülebilir. Size en yakın sağlık kuruluşunun kadın doğum bölümünden randevu alarak adet düzensizliği ile ilgili aklınızdaki sorulardan kurtulabilirsiniz.
Adet düzensizliği olan kişi hamile kalabilir mi?
Adet dönemi hamile kalmanıza imkan sağlayan yumurtaların atılma dönemidir. Düzensiz adet döngüsüne sahip olmanız düzensiz atılan yumurtalar demektir. Bu nedenle hamile kalma konusunda zorluk yaşamanıza neden olabilir. Yumurtlama dönemi dışında 2 veya 3 günde bir seks yapmanız hamilelik ihtimalinizi arttırabilir. Doğal olarak hamile kalmakta zorlanan kişiler için çeşitli tedavi seçenekleri bulunur.
Teşhisi İçin Ne Yapılır?
Adet düzensizliği yaşadığınızı düşünüyorsanız bir kadın doğum uzmanına başvurabilirsiniz. Doktorunuz sizi muayene ederken ilk olarak adetiniz ile ilgili kaç gün sürdüğü, ağrılı geçip geçmediği, kanamanın ne kadar olduğu ve hangi aralıklarda adet olduğunuzu sorabilir. Bu nedenle elinizde bir adetiniz ile ilgili bir kaydınız olmasında fayda vardır. Bunu dışında doktorunuz pelvik muayene yapabilir veya şu testleri yaptırabilir:
- Pelvik ultrason
- Kan testleri
- Endometriyal biyopsi
- Histeroskopi
Çoğunlukla adet düzensizliği için doktorunuz konuşarak sizden adetiniz ile ilgili bilgi aldıktan sonra ultrason ile yumurtalıklara bakıp sizden hormon seviyeleriniz ve daha fazla parametre için kan testi isteyebilir.
Adet Düzensizliği Nasıl Tedavi Edilir?
Adet düzensizliği için birden fazla tedavi seçeneği bulunur. Nedene yönelik tedavi uygulanır. Bu nedenle öncelikle adetinizin neden kaynaklandığı bulunur. Ardından ise buna yönelik tedavi uygulanır. Adet tedavileri şunları içerir:
- İlaç Tedavisi: Adet düzensizliğinde ilk tercih edilen tedavi yöntemi genellikle ilaç tedavisidir. En çok kullanılan ilaç ise doğum kontrol haplarıdır. Aşırı kanama veya ağrı, PKOS semptomlarını iyileştirmek gibi birçok etkisi bulunur. Düzensiz kanama enfeksiyon kaynaklı ise bu noktada antibiyotikler tercih edilir. Adet sırasındaki ağrı ve krampları hafifletmek için ibuprofen türevi ağrı kesicilerden de yardım alınabilir.
- Hormon Tedavisi: Menopoz öncesi dönemde olduğunuz için adet düzensizliği yaşıyorsanız hormon tedavisi bir seçenek olabilir. Ancak bu tedavi seçeneği bazı riskler içerir bu nedenle doktorunuzla detaylı bir şekilde konuşmadan tedaviye başlamamanız gerekir.
- Cerrahi Tedavi: Cerrahi tedavi için birden fazla seçenek vardır. Bu seçenekler farklı prosedür ve hedeflere sahiptir. Endometrial ablasyon ile adet döneminde daha az kanama imkanı sunan bir işlemdir ancak ancak bu prosedür hamile kalma imkanını ortadan kaldırır. Myomektomi, adet düzensizliğine neden olan miyomların alındığı bir işlemdir. Cerrahi tedavi seçenekleri ile ilgili daha detaylı bilgiyi doktorunuzdan edinebilirsiniz.
Adet Düzensizliği İçin Tedaviye Ek Neler Yapılabilir?
Adet düzensizliği her kadının başına gelebilir. Sürekli olduğu gibi dönemsel de olabilir. Adet düzensizliği için çeşitli tıbbi tedavi seçenekleri vardır. Bunların yanı sıra adet düzensizliğini iyileştirebilecek veya riskini azaltabilecek bazı seçenekler şunlardır:
- Sağlıklı beslenin. Besleyici seçenekleri tercih etmek ve fazla kiloluysanız bir miktar ağırlık kaybetmeniz ve bunu aşırı sınırlayıcı diyetler ile yapmamanız semptomların iyileşmesinde yardımcı olabilir. Daha detaylı bilgi için bir diyetisyene danışabilirsiniz.
- Hareketli olun. Sağlıklı bir yaşamın vazgeçilmezlerinden biri de hareket etmektir. Ağır ve yorucu bir egzersiz programına sahip olmanıza gerek. Orta derece bir egzersiz yapmanız sağlık durumunuzda iyileşmeler sağlayacaktır.
- Stresinizi yönetin. Vücut hormonlar tarafından yönetilir. Stres ise hormonlar üzerinde etkiye sahiptir. Bu nedenle çoğu hastalığın nedenleri arasında bulunabilen stresinizi yönetmeyi öğrenmek hem adet düzensizliği hem de genel sağlık durumunuz için iyi olacaktır.
- Düzenli olarak kontrollerinizi yaptırın.
Adet düzensizliği günümüzde genç kadınlar arasında oldukça yaygın olarak görülmektedir. Her kadının adet döngüsü farklı sürelere sahip olabilse de bu döngüler arasındaki sürenin sürekli değişmesi adet düzensizliğinin olduğu anlamına gelebilir. Emin olmak ve tedavi sürecinde nasıl ilerlemeniz gerektiği ile ilgili detaylı bilgi için size en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak randevu alabilirsiniz.