Kalça çıkığı, kalça eklemi ve üst bacağın birbirine bağlandığı eklemde kemik başının öne veya arkaya doğru itilmesi durumudur. Bu olay sırasında eklemde kemiklerin yerinde durabilmesi için işlev gören kas ve bağ doku da hasar alır. Bazı hastalarda sinir zedelenmeleri de yaşanabilir. Bu durum genellikle kemiklerin kırılmasına neden olacak şiddette düşme, yaralanma, trafik kazaları gibi olaylar neticesinde yaşanır. Çıkık sorunu yaşayan hasta özellikle üst bacağını kullanmakta zorlanabilir. Yürümekte veya vücudunun şeklini değiştirmekte zorluk yaşayabilir. Tedavi için cerrahi veya cerrahi olmayan yöntemlerden yararlanılarak kemiğin yuvasına oturtulması sağlanır.
Kalça Çıkığı Nedir?
Kalça kemiği çıkığı; trafik kazası, yüksekten düşme gibi olaylar sırasında uyluk kemiğinin bilye benzeri baş kısmının kalça kemiğinden ayrılmasına verilen isimdir. Kalça dislokasyonu olarak da adlandırılabilir. Yoğun ağrı ve acıya neden olabilir ve çıkık oluştuğunda bacağın hareket ettirilmesi mümkün olmayabilir. Ayrıca sinir hasarı yaşanması halinde his kaybı görülebilir. Meydana gelen çıkık sorunu acil müdahaleye ihtiyaç duyan bir durumdur ve müdahalenin gecikmesi kalıcı hasar oluşumuyla sonuçlanabilir. Yapay kalça protezi bulunan kişilerde daha sık rastlanan bir problemdir. Gelişim sürecinde kalça kemiğinin doğru şekilde yerleşmediği kalça displazisi de çıkık riski oluşturabilir. Dışarıdan bakıldığında bacağı dışa veya içe doğru kilitlenmiş olarak durması da problemin anlaşılmasına yardımcı olabilir.
Kalça Çıkığı Nasıl Oluşur?
Çıkık, sert bir çarpma veya yaralanma sonrasında kalça kemiği üzerinde bulunan yuvadan uyluk kemiğinin ayrılmasıyla oluşur. Genellikle bu durumda diz ve ayak içe dönük hale gelir. Kişinin bacağını bulunan konumdan farklı bir hale getirmesi neredeyse imkansızdır. Tek taraflı kalça çıkığı sonrasında iki bacak arasında boy açısından farklılıklar gözlemlenir. Bunun yanında kalça kısmında renk değişiklikleri ve morarmalar görülebilir. 1 yaş civarı çocuklarda kalça çıkığı yürüyüşü olarak bilinen yalpalayarak ve topallayarak yapılan yürüme çıkık nedeniyle yaşanıyor olabilir.
Çıkık problemi ciddi kazalar, sporcuların ani hareketleri gibi durumlarda yaşanabilir. Nedenler arasında sayılabilecek durumlardan bazıları şunlardır:
- Araç kazaları,
- Yüksek bir noktadan düşmek,
- Kalça displazisi olan kişilerde küçük darbeler,
- Bacağa sert darbe almak,
- Doğum sırasında yanlış müdahale.
Çıkığa neden olabilecek sebepler arasında bacak ve kalça kemikleri üzerine şiddetli güç uygulanmasıyla sonuçlanan tüm durumlar sayılabilir.
Kalça Çıkığı Teşhisi Nasıl Konur?
Hastalığın teşhisi için bazı durumlarda hastanın görünümü ve şikayetleri yeterli olabilir. Doktorun teşhis koymak için kalça çıkığı nedir ve belirtileri nelerdir sorularının yanıtlarına detaylı olarak hakim olması gerekir. Sorun kalçada morluk, bacakta tutukluk, çıkığın direkt olarak dışarıdan görülmesi, his kaybı gibi semptomların görülmesi halinde rahatça teşhis edilebilir. Teşhis sırasında kesin karara varmak için röntgen, BT (bilgisayarlı tomografi), MR (manyetik rezonans) gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Görüntüleme yöntemleriyle kemiklerdeki kırık, çatlak gibi sorunlar görüntülenebilirken kemiklerin konumu da detaylı incelenebilir. Kemiklerin görüntülenmesi için çekilen ultrason incelendiğinde kemik başının kalça kemiği içerisinden ayrıldığı rahatlıkla görülebilir.
Kalça Çıkığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kalça kemiğinde meydana gelen çıkık acil müdahaleye ihtiyaç duyan bir şikayettir. Bu problemden şüphelenilen bir durum oluştuğunda hastanın bacağını hareket ettirmesi önlenmelidir. Gerekli önlemler alınarak hastanın ambulans veya özel araçla en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılması sağlanır. Müdahalenin olaydan birkaç saat sonrasına kadar yapılmış olması iyileşmede başarı için önemlidir. Tedavi yöntemleri arasından bazıları şöyle listelenebilir:
- Kalça redüksiyonu: Ameliyatsız kalça çıkığı tedavisi olarak tercih edilen redüksiyon işlemi alanında uzman bir doktor tarafından gerçekleştirilmelidir. Sinir hasarı, kemik kırıkları gibi ikincil sorunlar yaşanmadığında hastaya anestezik uygulanarak kemik yuvasına geri döndürülür. Bu işlem için ciddi miktarda güç uygulanması gerekebilir.
- Kalça çıkığı ameliyatı : Hastada çıkık nedeniyle damar ve sinirlerde hasar oluşması halinde ameliyat ortamında müdahale gerekir. Ameliyat sırasında kemiklerin eski yerine döndürülmesinin ardından sorunun tekrarlanmaması için kemiklerin sabitlenmesi sağlanır.
- Kalça çıkığı atelleri: Tedavinin ardından tekrarlama riskinin en aza indirilmesi için bazı önlemler alınır. Doğuştan kalça çıkığı görülen bebeklerde tedavinin ardından 6 aylık süreçte kumaştan hazırlanmış özel atellerle kemiklerin konumu sabitlenir. Bu işlem tedavinin etkisini arttırıcı özelliktedir.
- Tedavi sonrası işlemler: Çıkık tedavisinin uygulanmasının ardından veya cerrahi işlemler sonrasında yatak istirahatı önerilmez. Yatak istirahati hastada pıhtı oluşumuna yol açabilir. Taburcu olma sırasında genellikle hastaya koltuk değneği kullanımı önerilir ve bir haftalık sürecin ardından hasta normal bir şekilde yürümeye başlayabilir. Bunların yanında bir fizyoterapist eşliğinde kalça çıkığı egzersizleri yaptırılır ve kalça ekleminin hareket ettirilmesi sağlanır.
Kalça Çıkığı Ameliyatı Ne Zaman Gereklidir?
Çıkığın ikincil hasarlara neden olmadığı zamanlarda kemiğin yerine güç uygulanarak döndürülmesi yeterlidir. Ameliyatın ihtiyaç duyulduğu durumlar ise şöyle listelenebilir:
- Çıkığa ek olarak kemik kırıklarının da bulunması,
- Kemiğin yerine döndürülmesine rağmen sabitlenmemesi,
- Kemiklerdeki sorunların yanında damarlar ve sinirler üzerinde de hasar yaşanması.
Çıkık şüphesi ile gelen hastada kalça çıkığı belirtileri detaylı olarak incelendikten sonra yaşanan hasarlar hakkında bilgi elde edilebilir. Ayrıca görüntüleme yöntemleriyle kırık ve çatlakların varlığı değerlendirilir. İncelemeler ardından doktor ameliyat yapılmasına karar verebilir.
Sık Sorulan Sorular
Kalça çıkığı nasıl tedavi edilir?
Yetişkinlerde kalça çıkığı belirtileri ortaya çıktığı zaman vakit kaybetmeden hastanın en yakın sağlık kuruluşunun acil bölümüne yönlendirilmesi gerekir. Doktor muayenesi sırasında hastanın şikayetleri dinlenir ve görünür sorunlar fiziksel muayene sırasında incelenir. Bu işlemin ardından görüntüleme yöntemleriyle kesin tanıya karar verilir. Tedavide kemiklerin eski formuna döndürülmesi için çalışılır. Ek sorunlar bulundurmayan kalça kemiği çıkığı için baskı uygulayarak kemik yuvaya geri yerleştirilir. Damar ve sinir hasarları gibi problemleri de içeren travmatik kalça çıkığı yaşayan hastalarda cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulur. Tedavinin ardından kemiklerin eski fonksiyonlarını kazanabilmesi için gerekli önlem ve değişimler de yapılmalıdır.
Kalça çıkığı kimlerde daha sık görülür?
Kalçada yaşanan çıkıklar şiddetli kazalar yaşayan ve büyük darbeler alan tüm kişilerde görülebilir. Ancak bazı kişilerde daha sık rastlanır. Fetüsün anne karnında gelişim sürecinde kalça kemiğinde yaşanan sorunlarla kalça displazisi yaşanan hastalarda doğuştan ortaya çıkabilir. Bu durum gelişimsel olarak kalça kemiğinde çıkık olması şeklinde ifade edilebilir. Farklı sebeplerle yapay kalça protezi bulunan kişilerde protez normal kemiklere oranla daha kolay şekilde yuvadan çıkabilir. Ağır sporlar ve dansla ilgilenen kişilerde de vücudun gereğinden zorlanması nedeniyle de yaşanabilir.
Kalça çıkığı tedavi edilmezse ne gibi sorunlar ortaya çıkar?
İyileşme için olayın meydana gelmesinin ardından birkaç saatlik süre içerisinde tedavi edilmemesi halinde kalıcı hasarlar ortaya çıkabilir. Kalça kemiğinden ayrılan kemik sırttan bacaklara doğru uzanan sinirde baskı oluşturur. Bu baskı nedeniyle yaşanan hasar ayak ve bacakta his kaybı ile sonuçlanabilir. Kemiğin bacaklara kan taşıyan damara hasar vermesiyle dokuların kanlanmasında sorun yaşanabilir. Kanlanmayan dokularda hücre ölümü gerçekleşebilir ve bu durum osteonekroz ile sonuçlanabilir. Kemiklerin anormal hareketi kemiğin yuvada tutulmasını sağlayan kıkırdak dokuya hasar verebilir. Bu durum kalça çıkığı kireçlenmesi yaşanmasına yol açabilir. İlerleyen yaşlarda kalça protezi ihtiyacı ortaya çıkabilir.
Kalça çıkığı ameliyatı sonrası iyileşme süreci nasıldır?
Ameliyat sonrası süreçte kemiklerin eski faaliyetlerine dönüş sağlayabilmesi için fizyoterapist uygulamaları önerilir. Fizyoterapist hastayı sırt üstü yatırarak kalça ekleminin yeniden hareket kazanması için bazı egzersizlerin yapılmasını sağlar. Allis manevrası, bigelow manevrası, kaptan morgan tekniği gibi yöntemlerle kemiklerin çalışması sağlanır. Bebeklerde özellikle gelişimsel olarak meydana gelen çıkık tedavi edildikten sonra sorunun tekrar etmesinin önüne geçebilmek için atel kullanımı önerilir. Bu hastalarda 6 aylık bir sürecin ardından iyileşme görülebilir.
Kalça çıkığı tekrar edebilir mi?
Tedavinin ardından yeniden kaza yaşanması, hastanın ağır bir darbe alması veya vücudunu gereğinden fazla zorlaması gibi durumlarda çıkık sorunu yeniden yaşanabilir. Özellikle kalça çıkığı oluşma riski yüksek kişilerde sık sık yaşanabilir. Bu sebeple tedaviden sonraki süreçte de dikkatli olunması önerilir. Özellikle kalça protezi bulunan kişiler ve gelişimsel kalça displazisi bulunan hastalar doktorlarının önerilerine dikkat etmelidir. Bazı hastalarda ameliyat sırasında çıkığın tekrar etmemesi için bazı önlemler alınabilir.
Kalça çıkığı ultrasonu ne zaman yapılmalı?
Çıkığın bebeklerde gelişim sürecinde yaşanıp yaşanmadığı en kısa sürede tespit edilmeli ve müdahale edilmelidir. Kalça çıkığı ultrasonu bebeğin doğumundan 72 saat sonra yapılabilir. Bunun yanında 6-8 haftalık bebeklerde uygulanan yenidoğan muayenesinde incelenebilir. Ailede bu soruna rastlanan veya ters doğan bebeklerde 4-6 haftalık bebeklere uygulanan muayenede kontrol yapılır.
Kalça çıkığı ameliyatı nasıl olur?
Ameliyata karar verildikten sonra hasta anestezi yöntemiyle uyuşturulur. Cerrahi işlem için gerekli bölgeye kesi atılarak ameliyat bölgesi açılır. Ameliyat sırasında kan damarlarının korunması sağlanır. Hastada kemik kırıkları bulunuyorsa bu kemikler vidalar yardımıyla sabitlenir. Sinir ve damarlarda bir hasar bulunuyorsa bu bölgelere de müdahale edilir. Ardından ameliyat bölgesi dikilip kapatılarak işlem tamamlanır. Bu aşamadan sonra hastanın ağrı ve acılarının azaltılması için ağrı kesici ilaçlardan yararlanılabilir.
Kalça çıkığı acil müdahale gerektiren ciddi bir sağlık sorunudur. Siz veya yakınlarınızda benzer belirtiler varsa vakit kaybetmeden uzman Ortopedi ve Travmatoloji hekimlerimize başvurun. Hemen Randevu Alın