Tükürük Bezi Kanseri
Tükürük bezi kanseri çoğu kişinin nadiren duyduğu ancak teşhis edildiğinde hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen, dikkatle ele alınması gereken bir hastalıktır. Ağız çevresinde ve boyunda yer alan bu küçük bezler, günlük hayatta farkında bile olmadan birçok işlevi yerine getirir. Bazen bu hayati bezlerde hücresel bir değişim başlar ve bunun sonucu olarak kötü huylu tümörler oluşabilir. Tükürük bezi kanseri, bu sessiz ve çoğu zaman belirti vermeyen süreçle kendini gösterir. Erken fark edilmediğinde sinirleri, kas yapısını ve çevre dokuları etkileyebilecek kadar ilerleyebilir.
Tükürük Bezi Kanseri Nedir?
Her insanın başının her iki yanında, çenesinin altında ve dilinin altında yer alan üç ana çift tükürük bezi vardır. Ayrıca damakta, yanak içinde ve dudak gibi bölgelerde yerleşmiş daha küçük bezler de bulunur. Bu bezler birlikte çalışarak tükürük üretimini sağlar. Bazen bu bezlerin içinde normalde kontrollü bir şekilde çoğalan hücreler, kontrol dışına çıkar. Kontrolsüz büyüme zamanla bir tümöre dönüşür. Tümörlerin bazıları iyi huylu olup büyüse bile etrafa zarar vermez. Tükürük bezi kanseri adenom tipi iyi huylu olsa da zamanla malign dönüşüm riski taşıyabilir. Bazıları da kötü huyludur çevre dokulara yayılabilir, sinirleri tutabilir ve yaşamı tehdit edecek boyuta ulaşabilir. Bu durum tükürük bezi kanseri olarak adlandırılır.
Tükürük Bezi Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Tükürük bezi kanseri ilk evre belirtileri genellikle ağrısız, yavaş büyüyen bir kitle olarak fark edilir. Bu kanser türünün en dikkat çekici özelliği genellikle sessiz başlamasıdır. Hastalar ilk etapta sadece küçük bir şişlik ya da sertlik hissederler. Genellikle ağrısız olan bu kitle, zamanla büyüdüğünde yutkunmayı zorlaştırabilir, ağız açmada sıkıntıya yol açabilir veya çene hareketlerini kısıtlayabilir. En endişe verici belirtilerden biri de yüzün bir tarafında his kaybı ya da kas zayıflığıdır; bu durum tümörün yüz sinirine baskı yapmasından kaynaklanır. Bazen kulakta çınlama, doluluk hissi ya da kulaktan sıvı gelmesi gibi daha nadir belirtiler de görülebilir. Fakat en önemli uyarı, çene ya da boyunda gelişen, geçmeyen ve büyüme eğilimindeki bir kitledir.
Tükürük Bezi Kanseri Nasıl Olur?
Tükürük bezi kanser risk faktörleri arasında radyasyona maruz kalma, genetik yatkınlık ve bazı viral enfeksiyonlar sayılır. Tükürük bezi kanserinin kesin nedenini bulmak her zaman kolay değildir. Ancak bazı faktörlerin bu tür kanserlerin ortaya çıkmasında etkili olabileceği bilinir. Özellikle geçmişte baş ve boyun bölgesine uygulanan radyasyon tedavileri, hücrelerin DNA yapısını bozarak zaman içinde kanserleşmeye yol açabilir. Ayrıca belirli iş kollarında kullanılan kimyasallara uzun süre maruz kalmak da risk faktörleri arasındadır. Örneğin boya, lastik ya da metal işçiliğiyle uğraşan kişilerde bu tür kanserler daha sık görülür. Bunun yanında bazı viral enfeksiyonlar ve sigara alışkanlığı da tükürük bezi kanseri ile ilişkilendirilmiştir. Elbette herkes bu riskleri taşımaz ama bazı kişilerin hücre yenilenme düzeni, genetik yatkınlıkla birleştiğinde kansere zemin hazırlayabilir. Aynı zamanda dil altı tükürük bezi kanseri nadir görülse de hızlı ilerleyebilen bir tümör türüdür. Dil altı tükürük bezi kanseri belirtileri arasında ağız tabanında kitle, konuşma güçlüğü ve ağız içi uyuşma yer alabilir.
Tükürük Bezi Kanseri Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı süreci genellikle bir hekim muayenesiyle başlar. Hekim, hastanın hikâyesini dinledikten sonra ilgili bölgede kitle olup olmadığını kontrol eder. Eğer bir şüphe varsa, sonraki adım görüntüleme tetkikleridir. Ultrason, bu aşamada en sık kullanılan yöntemlerden biridir; yüzeyel yapıları iyi gösterir. Daha derin yapıların değerlendirilmesi için ise bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) gerekir. Bu yöntemler sayesinde tümörün büyüklüğü, yayılımı ve etraf dokularla ilişkisi ayrıntılı şekilde ortaya konabilir. Kesin tanı için mutlaka biyopsi yapılmalıdır. Genellikle ince iğne aspirasyon biyopsisi (FNA) tercih edilir. Patoloji uzmanı alınan hücre örneklerini mikroskop altında inceleyerek tanıyı netleştirir.
Tükürük Bezi Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tükürük bezi kanseri tedavi planı hastanın genel durumu, tümörün tipi ve yayılım derecesine göre şekillendirilir. Tükürük bezi kanseri evreleri tümörün boyutu ve yayılım durumuna göre belirlenir. Çoğu durumda ilk seçenek cerrahidir. Tükürük bezi kanseri ameliyatı genellikle tümörün çıkarılması ve gerektiğinde sinir koruyucu yaklaşımlarla uygulanır. Ameliyatla kanserli bez çıkarılır. Gerekiyorsa çevresindeki dokular da alınır. Özellikle parotis bezi tümörlerinde yüz siniri korunarak dikkatli bir cerrahi gerekir. Eğer lenf bezlerine yayılma varsa boyundaki lenf nodları da temizlenir. Cerrahiyi tamamlayan bir diğer önemli tedavi yöntemi ise radyoterapidir. Özellikle tümör sınırlarının net olmadığı, agresif hücre yapılarının saptandığı durumlarda radyoterapi, kanserin yeniden ortaya çıkma riskini azaltır. Bazı ileri evre ya da yayılmış kanserlerde kemoterapi ve hedefe yönelik tedavi yöntemleri de devreye girer. Tükürük bezi kanseri evreleri tümörün boyutu, lenf nodu tutulumu ve uzak metastaz varlığına göre sınıflandırılır..
Sık Sorulan Sorular
Tükürük Bezi Kanseri Nasıl Anlaşılır?
Tükürük bezi kanseri genellikle çene altında, kulak önünde veya boyun yanlarında gelişen sert, ağrısız bir kitleyle kendini belli eder. Küçük tükürük bezi kanseri ağız içindeki minör bezlerde gelişir ve genellikle sinsi ilerler. Bu kitle, zamanla büyüme eğilimi gösterebilir ve yüz simetrisinde bozulmaya neden olabilir. Erken evrelerde sadece dokununca fark edilen bu oluşumlar, ilerledikçe çiğneme sırasında rahatsızlık, ağız açmada kısıtlılık ya da yüzde hissizlik gibi semptomlarla birlikte görülmeye başlar. Bazı hastalarda kulakta dolgunluk hissi veya hafif ağrı da olabilir. Belirtiler genel sağlık şikâyetleriyle karıştırılabileceği için tanı ancak uzman hekim değerlendirmesi, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi ile netleştirilir.
Tükürük Bezi Tümörü Hayati Tehlikesi Var mı?
Tükürük bezi kanseri yaşam süresi evreye, tümör tipine ve tedaviye verilen yanıta bağlı olarak değişebilir. Tümörün iyi ya da kötü huylu oluşu hayati risk açısından belirleyicidir. Düşük dereceli, sınırlı bölgede kalan ve metastaz yapmayan tümörler erken evrede tedavi edildiğinde yaşam süresini ciddi şekilde etkilemez. Ancak yüksek dereceli, hızlı büyüyen ve çevre dokulara yayılan kanser türlerinde erken müdahale edilmediği takdirde hayati risk ortaya çıkabilir. Özellikle yüz siniri gibi hayati sinir yapılarına ya da lenf nodlarına yayılım söz konusu olduğunda tedavi süreci daha karmaşık ve uzun soluklu olur. Bu nedenle tespit edilen her kitle ciddiye alınmalı ve uygun zamanda değerlendirilmelidir.
Tükürük Bezi Kanseri Yayılır mı?
Tükürük bezi kanseri 4. evre tümörün çevre dokulara yayıldığı ve uzak metastazların görüldüğü en ileri aşamadır. Tükürük bezi kanseri metastazı boyun lenf bezleri başta olmak üzere uzak organlara yayılabilir. Tükürük bezi kanseri akciğer metastazı ileri evrelerde görülebilir ve sistemik tedavi gerektirebilir. İlk olarak boyun bölgesindeki lenf nodları etkilenebilir. Daha ileri vakalarda ise akciğer, karaciğer ya da kemik gibi uzak organlara yayılım (distant metastaz) gözlenebilir. Bu yayılım riski, tümörün histolojik tipi, boyutu ve yerleşim yerine göre değişir. Bu nedenle tanı konar konmaz hem lokal hem de sistemik tarama yapılması önerilir. Yayılım saptanırsa tedavi planlaması buna göre genişletilir.
Tükürük Bezi Kanseri Kan Tahlilinde Çıkar mı?
Tükürük bezi kanserine özgü bir kan testi bulunmamaktadır. Kan tahlilleri, genel vücut sağlığını değerlendirmek, organ fonksiyonlarını gözlemlemek ve tedaviye uygunluk açısından yol göstericidir. Özellikle karaciğer, böbrek ve kan hücrelerinin durumu, cerrahi ya da kemoterapi öncesi önem taşır. Ancak tanının kendisi biyopsi ve görüntüleme yöntemlerine dayanır. Dolayısıyla kan testlerinde hiçbir sorun çıkmasa bile fiziksel muayene ya da görüntülemede şüpheli bir durum varsa ileri tetkik yapılması gerekir.
Tükürük Bezi Tümörü Ultrasonda Çıkar mı?
Ultrasonografi, tükürük bezlerine ait yüzeysel lezyonların değerlendirilmesinde etkili ve hızlı bir görüntüleme yöntemidir. Özellikle parotis ve submandibular bezler gibi cilde yakın yapıların detaylı şekilde incelenmesini sağlar. Tümörün şekli, boyutu, sınırları ve damarlanma özellikleri hakkında bilgi verir. Malign tümörlerde genellikle düzensiz kenarlı, heterojen iç yapı ve anormal kan akımı gibi bulgular izlenir. Tüm detayların net görülemediği, derin yerleşimli ya da kemiklere yakın tümörlerde manyetik rezonans görüntüleme (MR) tercih edilir.
Tükürük Bezi Tümörü Ağrı Yapar mı?
Tükürük bezi tümörlerinin büyük bir kısmı başlangıçta ağrısızdır. Bu durum, tanının gecikmesine de neden olabilir. Ancak zamanla büyüyen kitle çevresindeki sinir yapılarına baskı yapmaya başladığında ağrı, karıncalanma veya yanma hissi gelişebilir. Ayrıca tümör, tükürük kanalını tıkadığında tükürük akışı bozulur ve yemek sırasında ya da çiğneme esnasında basınç artışıyla birlikte ağrı hissedilebilir. Enflamasyonun eşlik ettiği durumlarda da ağrı belirgin hale gelebilir. Ağrılı bir şişlik ya da yüzde uyuşma fark edildiğinde, zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulması önemlidir.
Tükürük Bezi Biyopsi Nasıl Yapılır?
Tükürük bezi tümörlerinin büyük bir kısmı başlangıçta ağrısızdır. Bu durum, tanının gecikmesine de neden olabilir. Ancak zamanla büyüyen kitle çevresindeki sinir yapılarına baskı yapmaya başladığında ağrı, karıncalanma veya yanma hissi gelişebilir. Ayrıca tümör, tükürük kanalını tıkadığında tükürük akışı bozulur ve yemek sırasında ya da çiğneme esnasında basınç artışıyla birlikte ağrı hissedilebilir. Enflamasyonun eşlik ettiği durumlarda da ağrı belirgin hale gelebilir. Ağrılı bir şişlik ya da yüzde uyuşma fark edildiğinde, zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulması önemlidir.
Tükürük bezi kanseri nadir görülen bir hastalık olmasına rağmen, erken tanı konulmadığında hem fonksiyonel hem de estetik açıdan ciddi sonuçlara yol açabilir. Çoğu zaman sessiz ilerleyen bu tümörler, özellikle çene altı veya kulak önü bölgelerinde fark edilen bir sertlik ya da büyüyen bir kitleyle kendini belli eder. Belirtilerin masum görünmesi tanının gecikmesine neden olabilir; oysa erken dönemde yapılacak detaylı bir değerlendirme, tedavi başarısını belirgin ölçüde artırır. Günümüzde cerrahi ve radyoterapi alanındaki gelişmeler sayesinde bu hastalığın tedavisinde oldukça başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Hisar Hospital olarak, alanında Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzman hekimlerimiz ve multidisipliner yaklaşımımızla tükürük bezi kanseri tanı ve tedavisinde en güncel yöntemleri uyguluyor, hem yaşam süresini uzatmayı hem de yaşam kalitesini korumayı hedefliyoruz. Şüpheli bir belirti fark ettiğinizde zaman kaybetmeden uzmanlarımızdan randevu almanız, sağlığınız için hayati bir adım olacaktır.
