Frengi (Sifiliz) Nedir?
Sifiliz, halk tarafından bilinen ismi ile frengi, bakterilerin neden olduğu cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Her iki cinsiyette de aynı sıklıkta gelişir ve genellikle genç yaş grubunda görülür. Frengi ilaç ile tedavi edilebilen enfeksiyonel bir hastalıktır, ancak tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Hastanın kalbinde, beyninde, kas, kemik ve gözlerinde kalıcı hasara yol açabilir. Dolayısıyla yaşamı tehdit eden komplikasyonlar oluşabilir. Bu nedenle cinsel birliktelik sırasında prezervatif kullanılması, belirtilerin iyi anlaşılması ve erken tanı için uzman hekim görüşüne başvurulması oldukça önemlidir.
Frengi (Sifiliz) Nedir?
Treponema pallidum isimli bakterinin çeşitli yollarla vücuda girmesi ile frengi isimli enfeksiyonel bir hastalık oluşur. Hastalık genellikle cinsel aktivite yolu ile bulaşır ve herhangi bir semptoma neden olmadan önce vücutta uzun süre kalabilir. Dünya Sağlık Örgütü 2020 yılında 15-49 yaşları arasındaki 7,1 milyon yetişkinin frengiye yakalandığını tahmin etmektedir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre ise 2020 yılında ortalama 134.000 frengi vakası vardı. Konjenital sifiliz, hamile bir kadının gebelik sırasında enfeksiyonu fetusa geçmesi durumunda gelişir. Bebek ve küçük çocuklarda gelişen frengi, ölüm de dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Bu nedenle kadınların ilk gebelik öncesinde cinsel yolla bulaşan hastalıklar bakımından tarama testlerine tabi tutulması ve frengi hastalığı söz konusu ise tedavi edilmesi gereklidir. Çünkü hamilelik döneminde frengi tedavi edilmediğinde, geç veya yanlış tedavi edildiğinde vakaların %50-80’inde doğumlarda olumsuzluk gelişmektedir.
Frengi Belirtileri Nelerdir?
Frengi ile doğan bebeklerde yani konjenital sifilizi olan bebeklerde döküntüler, anemi, kemik ve eklem sorunları, organlarda iltihaplanma, körlük, sağırlık, menenjit gibi nörolojik durumlar, gelişme geriliği ve nöbetler gelişebilir. Frengi tedavi edilmediğinde daha ciddi belirtiler gösterebilir.
Sifiliz hastalığı yetişkinlerde dört farklı aşamada gelişir. Frengi hastalığı belirtileri her aşamada farklıdır, ancak aşamalar çakışabilir ve belirtiler her vakada aynı sıra ile gerçekleşmez. Enfeksiyonlar birinci ve ikinci aşamada oldukça bulaşıcıdır ve kolaylıkla hastanın partnerine bulaşabilir. Frengi aşamalarında görülen belirtilerden kısaca şu şekilde bahsedilebilir:
- Birincil Frengi: Frengili birine maruz kaldıktan 2-12 hafta kadar sonra gerçekleşir. Bu aşamada cinsel organ, rektum veya ağızda yumuşak veya sert yaralar gelişir. Genellikle küçük ve ağrısızdır, bu nedenle fark edilmeyebilir. İlaç ile tedavi edilmediği takdirde enfeksiyon ikinci aşamaya geçebilir.
- İkincil Frengi: Şankr geçtikten 1-6 ay kadar sonra kaba, inişli çıkışlı bir frengi döküntüsü ortaya çıkar. Bu döküntüler avuç içi ve ayak tabanları da dahil olmak üzere tüm vücudu kaplayabilir. Döküntüler kaşınmasa da ateş, siğil benzeri yaralar, saç kaybı, şişmiş lenf düğümleri, kilo kaybı ve kas ağrıları gibi semptomlara neden olabilir. Ayrıca ağız, cinsel organ, anüs ve koltuk altı gibi nemli ve sıcak vücut bölgelerinde kabarık, gri-beyaz lezyonlar gelişebilir. Bu semptomlar uzun dönemler boyunca gelişip kaybolabilir. Belirtilerin geçmesi hastalığın kaybolduğu anlamına gelmez, hala ilaç tedavisi gereklidir. Tedavi edilmediği takdirde enfeksiyon gizli aşamaya geçer.
- Gizli Frengi: Birincil ve ikincil frengi tedavi edilmediğinde gizli aşamaya geçer. Bu aşamada herhangi bir dış semptom gelişmez. Bazı vakalarda dönemsel olarak hafif alevlenmeler yaşanabilir. Gizli frengide enfeksiyon kalp, kemik, sinir ve organlara zarar verebilir. Çok uzun yıllar bu aşama sürebilir. Genellikle gizli aşamada partnere bulaşma nadirdir.
- Geç (Üçüncül) Frengi: Genellikle hastaların çoğunda bu faza geçilmez. Bunun nedeni enfeksiyonun kendi kendine geçmesi veya semptomların hafif olmasıdır. Hastaların bir kısmında ciddi sağlık sorunlarına neden olan geç frengi aşamasına ilerler. Bu sağlık sorunları kalp hastalığı, sinir hasarı, körlük dahil görme bozuklukları, kalp hastalıkları, beyin hasarı, demans ve bilişisel sağlık sorunları olabilir.
- Cilt, kemik, karaciğer veya başka organlarda küçük şişlik ve tümörler,
- Felç, baş ağrısı, menenjit, kişilik değişiklikleri ve odaklanma sorunları, hafıza ve karar verme becerilerini kaybetme gibi nörolojik problemler,
- Oküler sifiliz, göz ağrısı, körlük ve kızarıklık gibi göz problemleri,
- Otosifiliz, işitme kaybı, kulak çınlaması ve vertigo gibi kulak sorunları,
- Aort ana arter damarı ve diğer kan damarlarının şişmesi, kalp kapakçığı hasarı gibi kalp ve damar sorunları,
- Düşük yapma, ölü doğum ve doğumdan sonraki birkaç gün içerisinde bebeğin ölmesi gibi hamilelik ve doğum komplikasyonları.
Frengi Nasıl Olur?
Frengi bakteri enfeksiyonu nedeniyle gelişir, başka bir hastanın vücudundaki frengi yarası ile temas edilmesi durumunda bulaş gerçekleşir. Bakteriler ayrıca cilt kesikleri ve mukoza zarlarından da vücuda girebilir. Bu durum genellikle cinsel aktivite sırasında gerçekleşir, ayrıca intravenöz ilaç uygulamaları sırasında enfekte olmuş bir hasta ile aynı iğnenin paylaşılması durumunda da bulaş gerçekleşir. Konjenital (doğuştan gelen) frengi ve emzirme yolu ile bulaşması da mümkündür. Frengi klozet koltukları, kapı kolları, yüzme havuzları, jakuzi, küvet, kıyafet ve yemek takımları aracılığıyla yayılmaz. Cinsel açıdan aktif her bireyin frengiye yakalanma olasılığı söz konusudur. Ancak bazı durumlarda hastalığın gelişme riski daha yüksektir:
- Korunmasız cinsel birliktelikte bulunmak,
- Çok partnerli olmak,
- AIDS’e neden olan HIV virüsüne sahip olmak,
- Bel soğukluğu, klamidya veya herpes gibi diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara sahip hastalar,
- Erkek cinsiyete sahip olmak.
Frengi Tanısı Nasıl Konulur?
Frengi tanısı kişinin tıbbi ve cinsel geçmişine, fizik muayenesine, laboratuvar testlerine ve bazen de radyolojik yöntemlere dayanır. Hekim muayene sırasında hastaya güvenli cinsel birliktelik gerçekleştirip gerçekleştirmediğini ve gelişen semptomların neler olduğunu sorar. Bu aşamada hekim ile sağlanan görüşmelerde mümkün olduğu kadar açık ve dürüst olmak önemlidir. Doktorlar frengi teşhisi için şu testleri talep edebilir:
- Kan Tahlilleri: Treponemal testler ve treponemal olmayan testler olmak üzere iki tür kan testi talep edilebilir. Treponemal olmayan testlerde frengi hastalarında üretilen antikorlar kontrol edilir. Genellikle treponemal testler ile doğrulanması gerekir, çünkü bu antikorlar başka hastalıklar nedeniyle de üretilebilir. Treponemal testler ise vücudun Treponema pallidum bakterisine yanıt olarak ürettiği spesifik antikorları tespit eder.
- Yaradan Gelen Sıvının İncelenmesi: Yaradan gelen sıvılar pamuklu bir çubuk yardımıyla alınarak mikroskop altında incelenir.
- Beyin ve Omuriliği Çevreleyen Sıvının İncelenmesi: Beyin-omurilik sıvısı frengiye bağlı sinir sistemi sorunları geliştiğinde incelenir.
Frengi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Frengi antibiyotik ile tedavi edilebilen bir hastalıktır. Bu nedenle belirtiler fark edildikten hemen sonra bir sağlık uzmanı ile görüşme sağlanması önerilir, bu şekilde mümkün olduğu kadar erken tanı konulur ve tedavi gerçekleştirilir. Antibiyotikler bakteriyel enfeksiyonların tedavisini sağlayan ilaçlardır. Genellikle tedavide en sık penisilin türevi ilaçlar kullanılır. Bu genellikle frenginin erken evresi için tercih edilen bir tedavi prosedürüdür. İleri evrelerde diğer antibiyotik ilaçlar da kullanılabilir. İlacın dozu ve ne süre boyunca uygulanacağı gelişen frengi belirtilerine göre hekim tarafından belirlenir. Konjenital frengi de tedavi ile önlenebilir. Anne adayının tedavisi başarı ile gerçekleşmiş ise bebeğe frengi hastalığı bulaşmaz. Tedavi tamamlandıktan sonra çeşitli testler ile enfeksiyonun tamamen geçtiği belirlenene kadar cinsel aktivite ve emzirme gibi durumlardan kaçınmaları gereklidir.
Frengi (Sifiliz) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Frengi Nasıl Bulaşır?
Frengi vajinal, oral ve anal cinsel birliktelikler sırasında bulaşıcı frengi yaraları ile temas edilmesi halinde bulaşır. Nadiren dudak, dil, ağız ve göğüs gibi vücut bölümlerinin öpülmesi veya dokunulmasıyla da yayılabilir. Hamilelik döneminde plasenta aracılığıyla veya emzirme döneminde sütle bulaşabilir. Frengi hastaları tipik olarak hastalığın erken evrelerinde yüksek bulacılığa sahiplerdir.
Frengi Kan Yoluyla Bulaşır mı?
Frengi bazı durumlarda iğne batması, yaralanma veya enjeksiyon ekipmanlarının kontamine olması yoluyla yayılabilir. Bazı durumlarda kan nakli yoluyla da frengi bulaşabilir, ancak bu risk oldukça düşüktür. Çünkü kan bağışında bulunacak bağışçılar detaylı tarama testlerine tabi tutulur.
Frengi Hastalığı İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?
Frengi hastalığı ürolog, dermatolog, jinekolog ve enfeksiyon uzmanı hekimler tarafından teşhis ve tedavi edilebilir.
Frengi Kaşıntı Yapar mı?
Frengi enfeksiyonun yol açtığı semptomlar arasında kaşıntı bulunmamaktadır. Genellikle vücut genelinde yayılan döküntüler gerçekleşir, ancak bu döküntüler kaşıntıya neden olmaz. Kaşıntı şikayeti başka hastalıkların habercisi olabilir, bu nedenle bir dermatolog muayenesine başvurulması önerilir.
Frengi Hastalığı Bulaşıcı mıdır?
Frengi hastalığı özellikle birinci ve ikinci aşamalarda son derece bulaşıcıdır. Yaralarla, vajina ve rektum içerisinde oluşan lezyonlarla doğrudan temas halinde hastalık bulaşabilir.
Frengi bakteriyel enfeksiyona bağlı, tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde ise ciddi birçok komplikasyona yol açabilir. Bu nedenle cinsel birliktelik sırasında gerekli önlemlerin alınması, frengi belirtilerinin iyi anlaşılması ve belirtilerin ortaya çıkması durumunda en kısa sürede hekim muayenesine başvurulması önerilir. Eğer son günlerde cinsel sağlık ile ilgili belirtiler fark ettiyseniz veya frengi riski taşıdığınızı düşünüyorsanız, vakit kaybetmeden uzman Enfeksiyon Hastalıkları hekimlerimizden randevu alabilirsiniz.
Hemen Randevu Alın
