Boksör kırığı, el yaralanmaları arasında oldukça yaygın görülen ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir durumdur. Bu yaralanma türü, özellikle genç yetişkinlerde ve aktif spor yapan bireylerde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Doğru tanı ve tedavi yaklaşımı ile başarılı sonuçlar elde edilebilir ancak gecikmeli veya yetersiz tedavi kalıcı fonksiyon kaybına neden olabilir.
Boksör Kırığı Nedir?
Boksör kırığı, tıbbi literatürde “beşinci metakarpal boyun kırığı” olarak adlandırılır. Bu kırık, elin küçük parmağına karşılık gelen kemik yapısının boyun bölgesinde meydana gelen kırık türüdür. Bu yaralanma, genellikle yumruk atma hareketi sırasında oluştuğu için “boksör kırığı” ismini almıştır. Amatör boksör kırığı vakaları, özellikle yetersiz korunma ve teknik eksikliği nedeniyle profesyonel boksörlere göre daha sık karşılaşılır. Metakarpal kemikler, el bileği ile parmaklar arasında yer alan beş adet uzun kemiktir. Bunlardan beşincisi, küçük parmağın temelini oluşturur ve anatomik olarak en zayıf noktası boyun bölgesidir. Bu bölgedeki kemik yapısı, diğer bölgelere göre daha ince ve kırılmaya daha yatkındır.
Kırık türü açısından değerlendirildiğinde boksör kırığı genellikle spiral veya oblik karakterde olup, kemik parçalarında açılanma ve kısalma görülebilir. Yaralanmanın şiddeti, darbenin gücü ve yönüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Bazı durumlarda basit kırık şeklinde görülürken, komplike vakalarda kemik parçalarının yer değiştirmesi veya eklem içine uzanan kırıklar da ortaya çıkabilir. Bu yaralanma türü, sadece kemik yapısını etkilemekle kalmaz, aynı zamanda çevresindeki yumuşak dokuları, tendоnları ve sinir yapılarını da etkileyebilir. Bu nedenle bütüncül bir değerlendirme ve tedavi yaklaşımı gerektirir.
Boksör Kırığı Tanısı Nasıl Konur?
Boksör kırığının tanısı, detaylı anamnez, fizik muayene ve radyolojik görüntüleme yöntemlerinin kombinasyonu ile konulur. Tanı süreci, hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ile başlar ve yaralanma mekanizması hakkında ayrıntılı bilgi alınır.
- Fizik Muayene: Fizik muayene aşamasında, elin görsel olarak değerlendirilmesi büyük önem taşır. Şişlik, morarma, deformite ve açık yara varlığı kontrol edilir. Palpasyon ile ağrı noktaları belirlenir ve kemik devamlılığı değerlendirilir. Hareket kısıtlılığı, parmak pozisyonu ve rotasyon deformiteleri dikkatle incelenir.
- Radyolojik Görüntüleme: Tanının kesinleşmesi için elin ön-arka ve yandan çekilen röntgen (X-ray) görüntülerine ihtiyaç duyulur. Röntgende, beşinci metakarp kemiğinin boyun kısmında oluşmuş kırık hattı açıkça görülebilir. Grafiler aynı zamanda kemik parçalarının pozisyonu, açılanma derecesi ve eklem tutulumu hakkında da bilgi verir. Karmaşık vakalarda, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Bu yöntemler, özellikle yumuşak doku yaralanmaları, tendon rüptürleri veya eklem içi kırık parçaları şüphesi durumunda tercih edilir.
- Nörovasküler Değerlendirme: Nörovasküler değerlendirme de tanı sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Parmak dolaşımı, his durumu ve motor fonksiyonlar kontrol edilerek eşlik eden sinir veya damar yaralanmaları ekarte edilir.
Boksör Kırığı Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar
Boksör kırığı, çeşitli durumlarda ve farklı mekanizmalar ile ortaya çıkabilir. En yaygın neden, kapalı yumruk ile sert bir yüzeye vurma hareketidir. Bu durum, öfke anında duvara yumruk atma, kavga sırasında yanlış teknik kullanma veya spor aktiviteleri sırasında kontrolsüz hareketler ile gerçekleşebilir.
Spor yaralanmaları arasında, boks, karate, kickboks gibi dövüş sporları ile futbol, basketbol ve voleybol gibi takım sporları sırasında sıkça görülür. Özellikle boksör kırığı eldiveni kullanmadan yapılan antrenmanlar veya müsabakalar risk faktörü oluşturur. Sporcuların teknik yetersizlikleri, yorgunluk durumu ve korunma eksikliği yaralanma riskini artırır. Ev kazaları da önemli bir neden oluşturur. Mobilya köşelerine çarpma, kapı kasasına vurma, ağır nesnelerin elin üzerine düşmesi gibi durumlar boksör kırığına yol açabilir. İş yerinde meydana gelen kazalar, özellikle ağır sanayi ve inşaat sektöründe çalışanlarda daha sık karşılaşılır.
Alkol ve madde kullanımı, koordinasyon bozukluğu ve yanlış karar verme nedeniyle yaralanma riskini önemli ölçüde artırır. Bu durumda olan bireyler, tehlikeli davranışlarda bulunma eğilimi gösterir ve sonucunda el yaralanmaları meydana gelebilir. Yaş faktörü de önemlidir. Genç yetişkinler, özellikle 15-35 yaş arası erkekler en yüksek risk grubunu oluşturur. Bu grup, fiziksel aktivite seviyesinin yüksek olması ve bazen riskli davranışlarda bulunma eğilimi nedeniyle daha fazla yaralanmaya maruz kalır.
Boksör Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Boksör kırığının belirtileri, yaralanmanın hemen ardından ortaya çıkar ve genellikle hastalar tarafından kolayca fark edilir. Boksör kırığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Ağrı: En belirgin semptom, yaralanma bölgesinde hissedilen şiddetli ağrıdır. Bu ağrı, hareket ile artar ve istirahat halinde bile devam edebilir.
- Şişlik: Şişlik, yaralanmadan sonraki ilk saatlerde belirginleşir ve özellikle elin dorsalinde (üst yüzeyinde) yoğunlaşır. Şişlik ile birlikte lokal ısı artışı ve kızarıklık da gözlenebilir. El yüzeyindeki şişlik, bazen yaralanmadan daha büyük görünebilir ve hastayı endişelendirebilir.
- Morarma: Morarma ve renk değişikliği, yaralanmadan saatler sonra ortaya çıkar. Başlangıçta kırmızı-mor tonlarda olan renk değişikliği, ilerleyen günlerde sarı-yeşil tonlara dönüşür. Bu durum, doku altında meydana gelen kanama ve iyileşme sürecinin doğal bir parçasıdır.
- Fonksiyon Kaybı: Fonksiyon kaybı, boksör kırığının en önemli belirtilerinden biridir. Hastalar, küçük parmağını tam olarak büzemez ve yumruk yapma hareketi sırasında güçsüzlük hisseder. Kavrama gücünde azalma ve ince motor hareketlerde zorluk yaşanır.
- Deformasyon: Deformite, özellikle yer değiştirmeli kırıklarda görülür. El profilinden bakıldığında, metakarpal başın çökmesi veya parmak pozisyonunda değişiklik fark edilebilir. Bazı hastalarda, yumruk yaparken küçük parmak ekleminin belirginliğinin azaldığı görülür. Hareket kısıtlılığı ve tutukluk hissi de sık görülen belirtiler arasındadır. Hastalar, elin tam açılması veya kapatılması sırasında zorluk çeker. Bu durum, hem ağrı hem de anatomik bozukluk nedeniyle ortaya çıkar.
Boksör Kırığı Tedavisi Nasıldır?
Boksör kırığının tedavisi, kırığın tipi, yer değiştirme miktarı, hastanın yaşı ve aktivite seviyesi gibi faktörlere göre belirlenir. Tedavi yaklaşımı, konservatif (ameliyatsız) ve cerrahi (ameliyatlı) olmak üzere iki ana kategoride değerlendirilir.
Konservatif tedavi, yer değiştirmesi minimal olan veya kabul edilebilir sınırlar içindeki kırıklarda tercih edilir. Bu yaklaşımda, elin uygun pozisyonda immobilizasyonu (hareketsizleştirilmesi) sağlanır. Genellikle boksör kırığı ateli veya boksör kırığı alçısı kullanılır. Boksör kırığı alçı süresi, 4-6 hafta arasında değişir ve kırık iyileşmesine göre ayarlanır. İmmobilizasyon döneminde, hasta düzenli kontrollere çağrılır ve radyolojik takip yapılır. Ağrı kontrolü için analjezik ve antienflamatuar ilaçlar reçete edilir. Şişliği azaltmak amacıyla soğuk uygulama ve kaldırma önerilir.
Boksör kırığı ameliyatı bazı özel durumlarda gerekir. Eğer kırıkta 40-50 dereceden fazla eğilme (açısal deformite), parmakta dönme (rotasyon deformitesi), açık yara ile birlikte kırık ya da birden fazla kırık varsa boksör kırığı ameliyatı gerekebilir. Ayrıca alçı veya atel gibi yöntemlerle kırık düzgün şekilde yerine oturtulamıyorsa da cerrahiye başvurulur. Boksör kırığı tel takılması işlemi sırasında genellikle kırık ya dışarıdan tel ile sabitlenir (kapalı redüksiyon ve telleme) ya da açık bir şekilde açılarak içten vida, plak veya tel gibi malzemelerle sabitlenir. Hangi yöntemin kullanılacağı, kırığın şekline ve doktorun tercihine göre değişir.
Rehabilitasyon süreci, boksör kırığı alçı sonrası tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır. İmmobilizasyon döneminin tamamlanmasının ardından, fizyoterapi programına başlanır. Boksör kırığı sonrası fizik tedavi hareketleri başlangıçta pasif hareketler ile başlar. Daha sonra kademeli olarak aktif hareketlere ve güçlendirme egzersizlerine geçilir.
Sık Sorulan Sorular
Boksör Kırığı Hangi Kemikte Olur?
Boksör kırığı, elde küçük parmak hizasında yer alan beşinci metakarpal kemiğinde meydana gelir. Bu kemik, yumruk atıldığında darbeye en çok maruz kalan kemiktir. Travma sonucu oluşan bu kırık, özellikle elin dış kısmında şişlik ve şekil bozukluğuna neden olur. Doğru tedavi edilmezse parmak fonksiyonları etkilenebilir.
Boksör Kırığı Alçıya Alınır Mı?
Boksör kırığı genellikle alçı ya da atel ile tedavi edilir. Kırığın açısı fazla değilse ve kemik yerinden çok oynamamışsa, cerrahi müdahaleye gerek kalmadan sabitleme yapılır. Alçı, kemiğin düzgün kaynamasını sağlar. Genellikle 3 ila 6 hafta süreyle uygulanır ve hastanın elini kullanmaması istenir.
Boksör Kırığı Ameliyat Gerekir Mi?
Her boksör kırığında ameliyat gerekmez. Ancak kırığın açısı 40-50 dereceden fazla ise, parmakta dönme varsa, kırık yer değiştirmişse ya da açık kırık söz konusuysa cerrahi müdahale zorunlu hale gelir. Ayrıca alçı ile düzeltilemeyen kırıklarda da ameliyat tercih edilir. Hangi yöntemin uygulanacağı, kırığın yapısına bağlıdır.
Boksör Kırığı Kaç Günde Iyileşir?
Boksör kırığı kaynama süresi genellikle 4 ila 6 hafta arası değişebilir. Ancak tam işlev kazanımı, kişinin yaşına, kırığın şiddetine ve tedaviye uyumuna bağlı olarak 6 ila 8 haftayı bulabilir. Cerrahi tedavi sonrası bu süre biraz daha uzayabilir. Aktif yaşama dönüş için doktor kontrolü önemlidir.
Boksör Kırığı Kalıcı Hasar Bırakır Mı?
Zamanında ve doğru tedavi edilmezse boksör kırığı kalıcı sorunlara yol açabilir. Parmakta şekil bozukluğu, hareket kısıtlılığı ya da güç kaybı gelişebilir. Ancak erken tanı, doğru tedavi ve sonrasında fizik tedavi süreci ile çoğu hasta elini tamamen kullanabilir hale gelir. Kalıcı hasarlar genellikle ihmal edilen vakalarda görülür.
Boksör Kırığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Boksör kırığı tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Tedavi edilmeyen vakalar, kalıcı fonksiyon kaybı, şekil bozukluğu, kronik ağrı ve hareket kısıtlılığı ile sonuçlanabilir. Yanlış kaynamanın yanı sıra, pseudoartroz (kemik kaynamazlığı) gelişebilir. Ayrıca tendon yapışıklıkları ve eklem sertliği gibi ikincil problemler de ortaya çıkabilir.
Boksör Kırığı Fizik Tedavi Gerektirir Mi?
Özellikle alçı sonrası ya da cerrahi müdahaleden sonra fizik tedavi gerekebilir. El kaslarının tekrar güçlenmesi, eklem hareketlerinin normale dönmesi için rehabilitasyon programları uygulanır. Fizik tedavi sayesinde parmakların eski esnekliği ve kuvveti yeniden kazanılır. Bu süreç genellikle birkaç hafta sürebilir.
Boksör Kırığında Hangi Durumlarda Ameliyat Zorunlu Olur?
Ameliyat, kırığın açısı 40-50 dereceden fazla ise, parmakta dönme bozukluğu varsa, birden fazla kemik kırılmışsa ya da açık bir kırık söz konusuysa zorunlu hale gelir. Ayrıca alçıya rağmen kırık yerine oturmuyorsa da cerrahi tercih edilir. Cerrah, durumu değerlendirerek en uygun yöntemi belirler.
Boksör Kırığı Ağrısı Nasıl Hafifletilir?
İlk günlerde soğuk kompres uygulamak, elin kalp hizasının üzerinde tutulması ve istirahat etmek ağrıyı azaltabilir. Doktorun önerdiği ağrı kesiciler de kullanılabilir. Gereksiz el hareketlerinden kaçınılmalı ve kırık bölge korunmalıdır. Aşırı ağrı varsa, bu durum kırıkta yer değişikliği anlamına gelebileceğinden tekrar değerlendirme gerekir.
Boksör Kırığı Spora Dönüş Süresi Nedir?
Spora dönüş süresi genellikle 6 ila 8 haftayı bulur. Ancak bu süre, kırığın ciddiyetine, tedavi yöntemine ve kişinin iyileşme hızına göre değişebilir. Cerrahi sonrası bu süre biraz daha uzun olabilir. Spora başlamadan önce mutlaka doktor onayı alınmalı ve kırık tam olarak iyileşmiş olmalıdır.
Eğer elinizde travma sonrası şişlik, ağrı veya şekil bozukluğu fark ediyorsanız, hemen Hisar Hospital Ortopedi uzmanlarından randevu alın. Erken tanı ve doğru tedavi ile boksör kırığını güvenle atlatabilirsiniz. Randevu Al
