Güneş Lekesi Nedir?
Güneş lekesi, cildin uzun süre güneşe maruz kalması sonucunda oluşan koyu pigmentli oluşumlardır. Ciltte, melanin pigmentinin artması ile oluşan bu lekeler genellikle ilerleyen yaşlarda daha belirgin hale gelir. Özellikle yaz aylarında güneşe olan maruziyetin artması ile bu lekelerin sayısında artma gözlenebilir. Güneş maruziyeti farklı sebepler ile oluşmuş lekelerin de artmasına sebebiyet verebilir. Bunun yanında, ciltteki güneş lekelerinin oluşumunda genetik faktörler, kullanılan bazı ilaçlar, hormonlar, gebelik, yaşlanma gibi faktörler de rol oynamaktadır.
Her cilt tipinde görülebildiği gibi açık tenli ve lekeye eğilimli ciltlerde daha sık görülen güneş lekeleri çoğu durumda zararsız olsa da bireylerde estetik kaygılara neden olabilir.
Güneş Lekesi Belirtileri Nelerdir?
Güneş lekelerinin tipik özelliği koyu kahve renkte ve simetrik yapıda olmalarıdır. Güneş, cilt lekelerini tetikleyen en önemli faktörlerden biridir. Uzun süreli maruziyet, melanin pigmentinin artmasına sebep olur. Melanin pigmenti cilde rengini verir ve fazla üretimi cilt lekelerinin oluşumuna neden olur, oluşan bu duruma hiperpigmentasyon denir. Güneşe olan maruziyet arttıkça lekelenmeler artacaktır. Lekeler oluştuğunda gözle görülür şekilde ayırt edilebilir. Bu lekelerin çeşitli türleri vardır, bunlar arasında en yaygın görülenler; çil, melazma, ve solar lentigo olarak sıralanabilir.
Çil, genellikle genetik faktörlere bağlı olarak çocukluk döneminde ortaya çıkan, güneş maruziyeti ile belirginleşen yaygın bir cilt lekesidir. Açık kahverengi tonlarda olup en sık yanaklar ve burun çevresinde görülür. Genellikle zararsızdır; yaz ve kış aylarında görünürlüğü değişebilir. Estetik açıdan rahatsızlık yaratmadığı sürece tedavi gerektirmez.
Melazma ‘’gebelik maskesi’’ olarak da adlandırılan gebelik sürecinde meydana gelen, başta yüz olmak üzere vücudun çeşitli bölgelerinde görülebilen kahverengi koyu lekelerdir. Gebelik döneminde sık karşılaşılan bir pigmentasyon bozukluğudur. Genellikle elmacık kemiklerinin üzerinde, burunda, çenede ve dudak kenarlarında görülür. Cildin hem üst tabakasında hem de alt tabakasında pigment artışı ile karakterizedir. En büyük neden güneş ışığıdır ve gebelik sonrasında kalıcı hale gelme riski bulunduğundan gebelerin bu süreçte güneşten korunmaları gerekmektedir.
Solar lentigo, geçmeyen güneş lekelerinin yaşlılık ile birlikte kalıcı hale gelmesidir. Uzun süreli güneş maruziyeti ile oluşan bu lekeler; yüz, el sırtı, kolun dış kısımları ve dekolte bölgesinde belirgin şekilde meydana gelir. Kahverengi ve sınırları belli lekeler, genellikle zararsızdır ve özellikle açık tenli bireylerde daha belirgin şekilde gözlemlenir. Bu tür lekeler, ciltte sık karşılaşılan pigmentasyon değişiklikleri arasında yer alır.
Renk farklılıkları gösteren, sınırları düzensiz olan, zamanla büyüyen ya da şekil değiştiren cilt lekelerine dikkat edilmelidir, bu tür değişiklikler bazı riskli durumların habercisi olabilir.
Güneş Lekesi Neden Olur?
Güneş lekelerinin oluşumunda en temel etken cildin güneş ışığına uzun süreli maruz kalmasıdır. UV ışınları cildin savunma mekanizmasını tetikleyerek melanin pigmentinin üretimini arttırır; bu da hiperpigmentasyon adı verilen lekelenmelere yol açar.
Çocukluktan beri maruz kalınan zararlı güneş ışınları yetişkinlik döneminde ciltte belirgin hale gelebilir. Açık tenli kişilerde esmer tenli bireylere göre güneş yanığı lekelerinin kalıcılığı ve hasarı daha yüksektir. Yüzde oluşan güneş lekelerine bir neden olarak özellikle yaz aylarında cilt bakım rutinlerine eklenen kimyasal peeling ve asit içerikli bakım ürünleri gösterilebilir. Bu ürünler cildi güneşe karşı hassas hale getirir, bu da güneş lekelerinin oluşum riskini arttırır. Yüz haricinde en çok lekelenmelerin görüldüğü bölgelerden birisi de kollardır. Özellikle yaz aylarında güneşe korunmasız şekilde maruz kalmak, koldaki güneş lekelerinin daha belirgin hale gelmesine neden olur. Bunun yanı sıra güneş lekelerinin neden olduğu durumlar şöyle sıralanabilir:
- Genetik yatkınlık
- Hormonal değişiklikler
- Gebelik
- Kozmetik uygulamalar
- Guatr hastalığı
- Isı ve yapay ışık kaynakları
- Solaryum
- Lekeye meyilli cilt yapısı
Güneş Lekesi Tanısı Nasıl Konur?
Güneş lekeleri genellik iyi huylu olarak kabul edilen ciltte pigmentasyon artışı ile karakterize lezyonlardır. Bu lezyonların doğru şekilde tanımlanması benzer görünüme sahip cilt hastalıklarından ayrılması için oldukça önemlidir.
Tanı süreci bir dermatolog tarafından gerçekleştirilir. Öncelikle hastanın ayrıntılı tıbbi öyküsü alınır. Hastanın mesleği, güneşe maruziyet süresi, kullandığı ilaçlar, geçmişte geçirdiği cilt hastalıkları ve cilt tipi değerlendirilir. Güneş lekelerinin tipik özelliği; açık kahverengi, sınırları belli, düz yüzeyli, ve simetrik olmasıdır. Daha çok yüz, kol, sırt ve el gibi güneşe sık maruz kalan bölgelerde görülür.
Detaylı değerlendirmeden sonra dermatoskopi adı verilen özel bir cihaz yardımı ile tanı konulur. Dermatoskop lekenin sınırlarının ve yapısının daha detaylı incelenmesine olanak sağlar. İnceleme sırasında şüpheli bir durum tespit edilirse biyopsi gerekebilir. Bu tür durumlar, tedavi planının şekillenmesinde önemli rol oynar. Klinik ve dermatoskopik olarak malignite şüphesi taşımayan lezyonlar aktif bir tedavi gerektirmez. Hastaya özgü bir yaklaşım planlanır ve koruyucu önlemler ile desteklenir.
Güneş Lekesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Güneş lekesi tedavisi genellikle lekelerin büyüklüğüne, sıklığına ve cilt tipine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Güneş lekeleri lazer tedavisi, kimyasal peeling, kriyoterapi gibi yöntemlerle önemli ölçüde giderebilir. Mevcut lekeleri hafifletmek için düzenli cilt bakımı yapılması ve koruyucu önlemler alınması tavsiye edilir. Diğer leke tedavileri şu şekilde sıralanabilir:
Güneş Koruması
Güneş lekelerinden korunmanın en önemli adımı güneşten korunma olarak kabul edilir. Gölgede kalmak maruz kalınan UV ışınlarının %80’ini azaltır. UV indeksi, gün içerisinde güneş tam tepedeyken yeryüzüne ulaşan zararlı ışınların miktarını ölçer. UV indeksi bilgisinin kontrol edilmesi, özellikle 3 ve üzeri değerlerde mutlaka korunma gerektirir. Mümkünse 10.00-16.00 saatleri arasında doğrudan güneşe çıkılmamalıdır.
Bunun yanında fiziksel ve kimyasal olmak üzere 2 tip güneş koruyucu bulunmaktadır. Fiziksel güneş koruyucular şapka, uzun kollu kıyafetler, şemsiye vb. cildi bir kalkan gibi korur. Kimyasal güneş koruyucular ise güneş kremleri olarak kabul edilir. Güneşe çıkmadan 20-25 dakika önce minimum 30 SPF içerikli güneş koruyucular kullanılmalı ve 2-3 saatte bir tekrarlanmalıdır. 6 aydan büyük bebeklere ve gebelere mineral filtreler içeren güneş koruyucular tavsiye edilir.
Cilt Bakımı
Yüzdeki güneş yanığı lekelerinin giderilmesinde ‘kimyasal peeling’ etkili bir yöntemdir, derinin üst tabakasının aşamalı şekilde soyulmasını sağlayan bu işlem yaz aylarında uygulanmamalıdır. İşlem sonrasında koruyucu önlemler alınmalı, kış aylarında dahi olsa güneş kremi kullanılmalıdır.
Doğru şekilde uygulanan cilt bakımı ve tedaviler güneş lekelerinin giderilmesinde etkili olabilir fakat yanlış uygulamalar lekelenmeleri arttırabileceğinden süreç bir dermatolog eşliğinde planlanmalıdır.
Lazer Tedavileri
Lazer tedavileri güneş lekeleri için sık kullanılan tedavi yöntemlerindendir. Çeşitli şekillerde yapılan lazer tedavilerinde amaç hiperpigmente olan bölgenin soyulmasını sağlamak ve yenilenmiş bir cilt tabakası ile bölgedeki renk farklılığını eşitlemektir. Tedavi ile lekelerde solma ya da tamamen iyileşme sağlanabilir, işlemin profesyoneller tarafından uygulanması tavsiye edilir. Yanlış şekilde yapılan uygulamalar lekenin daha belirgin hale gelmesine ve cilt tahribatına neden olabilir.
Kalıcı sonuçlar elde edebilmek ve olası yan etkileri önlemek adına lazer uygulamaları yalnızca dermatolog ya da alanında uzman kişiler tarafından gerçekleştirilmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Güneş Lekesi Kimlerde Daha Sık Görülür?
Güneş lekesi açık tenli bireylerde, ileri yaş grubunda ve güneşe uzun süre maruz kalan kişilerde daha sık görülür. Kişinin güneşe olan hassasiyeti leke oluşumunu tetikleyebilir.
Güneş Lekesi Kalıcı mıdır?
Güneş lekesi kalıcı olabilir ancak zamanla kendiliğinden geçmesi de mümkündür. Uygun dermatolojik tedaviler ile görünümü azaltılabilir veya tamamen giderilebilir.
Güneş Lekesi Kansere Dönüşür mü?
Güneş lekesi ciltte kansere dönüşmeyen zararsız hiperpigmente benign lezyonlar olarak kabul edilir. Her ne kadar malign transformasyon riski taşımasada uzun süreli ultraviyole ışın maruziyeti cilt yüzeyinde DNA hasarına neden olabilir. Bu nedenle güneş lekeleri doğrudan kanser hücrelerine dönüşmeselerde UV hasarı göz ardı edilmemelidir.
Güneş Lekesi Nasıl Geçer?
Güneş lekesi topikal aydınlatıcı ajanlar (retinoik asit, C vitamini, azelaik asit), kimyasal peelingler (AHA, BHA) ve lazer ya da ışık tedavileri ile geçebilir. Lekenin tedavisinde lekenin yapısı, boyutu ve hastanın cilt tipi önemli rol oynar. Tedavi sürecinde ve sonrasında güneşten korunmaya özen gösterilmelidir.
Güneş Lekesi için Hangi Krem Kullanılır?
Lekelerin giderilmesi için topikal asit türevi soyucu ürünler kullanılabilir. Bu tarz kimyasal peeling etkili ürünlerin uzun süreli kullanımı hekim kontrolünde gerçekleştirilmelidir.
Güneş Lekesi Tekrarlar mı?
UV maruziyeti devam ettiği sürece güneş lekeleri tekrarlayabilir. Cilt daha önce pigment artışı oluşturduğu bölgelerde tekrar renklenme eğilimindedir. Tedavi sonrasında UV maruziyetinden kaçınılmalı ve koruyucu önlemler alınmalıdır.
Güneş Lekesi için Lazer Tedavisi Etkili midir?
Lazer tedavileri güneş lekelerinin tedavilerinden oldukça etkilidir. Bu sistemler melanin birikimini parçalayarak renk eşitliği sağlamayı hedefler.
Güneş Lekesi Doğal Yollarla Geçer mi?
Doğal içerikler (aloe vera, yeşil çay, elma sirkesi) halk arasında yaygın olarak kullanılsa da bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmamıştır. Bu ürünlerin yanlış uygulanması ciltte iritasyona ve lekelerin artmasına sebebiyet verebilir.
Güneş Lekesi Oluşumunu Nasıl Engellerim?
Güneşten korunmak güneş lekesi oluşumunu engellemenin en etkili yoludur. Kimyasal ve fiziksel koruyucu önlemler ile leke oluşumu engellenebilir.
Güneş Lekesi için Hangi Doktora Gidilir?
Güneş lekesi şüphesi durumunda bir dermatoloji uzmanına başvurulması önerilir.
Güneş lekeleri estetik kaygıların yanı sıra cilt sağlığınızı da etkileyebilir. Erken dönemde doğru önlemler almak ve uzman desteğiyle uygun tedavi yöntemlerini belirlemek oldukça önemlidir.
Siz de cildinizdeki güneş lekeleri için en etkili çözümleri öğrenmek ve kişisel bir tedavi planı oluşturmak isterseniz Hisar Hospital Dermatoloji Uzmanlarımızla görüşebilirsiniz.
Randevu almak için tıklayın veya aşağıdaki formu doldurun.
