Bebeklerde endoskopi, yemek borusundan anüse kadar olan gastrointestinal kanalda herhangi bir sorun olup olmadığını teşhis etmek amaçlı kullanılan bir tanısal işlemdir. Endoskopik işlemler üst gastrointestinal (Gİ) endoskopi (özofagogastroduodenoskopi) ve alt Gİ endoskopi (kolonoskopi) olarak iki tiptir. Her yaş grubunda yapılabildiği gibi bebeklik döneminde de şiddetli ve açıklanamayan kusmalar, kanlı kusma, gıda reddi, beslenme bozukluğu ve tartı alımında azlık, siyah veya kırmızı renkli dışkılama, kanlı ve/veya mukuslu dışkılama gibi çeşitli durumların incelenmesi amacıyla alt ve/veya üst Gİ endoskopi işlemine başvurulabilir. Bir tanı yöntemi olduğu gibi bazı vakalarda bir tedavi şekli de olabilir. Örneğin bebeğin yabancı bir cisim (iğne, para, pil veya diğer maddeler) yutması durumunda endoskopi işlemi ile yabancı cisim çıkarılabilir veya herhangi kanayan bir oluşumun kanaması durdurulabilir, polip saptanırsa çıkarılabilir, yemek borusunda doğumsal veya sonradan oluşan darlıklarda genişletme işlemi yapılabilir.
Bebeklerde Endoskopi Nasıl Yapılır?
Bebeğine endoskopi yapılacak olan her anne-baba ve yakınları, işlemin nasıl gerçekleştirildiğini merak edebilir ve kaygı duyabilirler. Endoskopi işlemlerinin %1,5 civarında komplikasyon (enfeksiyon, delinme gibi) oranı ve çok daha düşük mortalite (ölüm) oranı vardır. Bu komplikasyon ve ölüm oranı; endoskopik işlemi yapan doktorun ve anestezi doktorunun tecrübesi, hastada ek olarak diğer sistem hastalıklarının eşlik etmesi, hastada kanama-pıhtılaşma bozukluğu olması veya şok durumunun varlığı gibi çeşitli nedenlerle artma veya azalma gösterir. Bebek ve çocuklar işlem öncesi anestezi muayenesinden geçirilerek, derin uyuma (derin sedasyon) yönünden sakınca olup olmamasına yönelik olarak değerlendirilir ve işlem esnasında anestezi uzmanı doktor ve anestezi ekibi tarafından sedatize edilir.
Her tür endoskopik girişim öncesi hastanın aç olması gereklidir. Açlık durumu, anestezi ve işlem esnasında bir olumsuz durum yaşanmaması açısından önemlidir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde 4 saat, formüla mama ile beslenen bebeklerde 6 saat, daha büyük çocuklarda ise 8 saat açlık ve 3-4 saat susuzluk yeterlidir. Çok acilen müdahale edilmesi gereken durumlarda hastanın aç olup olmamasından bağımsız olarak işlem gerçekleştirilir. Kalın bağırsağın iyi görülüp değerlendirilebilmesi için, işlem öncesinde kalın bağırsağın dışkı içeriğinin temizlenmesi gerekir. Kolon temizliği amacıyla doktorunuz bebeğinize bazı ilaçlar verecek ve beslenme rejimi önerecek, daha sonra kolonoskopi işlemi yapılacaktır.
İşlemden hemen önce, anestezi esnasında ilaç uygulaması için damar yolu açılır. Sonrasında hasta anestezi doktoru tarafından uyutulur, çocuk gastroenteroloji uzmanı tarafından işleme başlanır. Bebek ve çocuklarda uygulanan endoskopi prosedürü ile yetişkinlik döneminde gerçekleştirilen prosedür arasında farklılıklar olabilir. Bebekler üzerine gerçekleştirilecek işlemlerde daha fazla uzmanlık gerekir. Ayrıca hekim çocuklardaki Gİ sistem rahatsızlıkları konusunda deneyimli olmalıdır. Bu nedenle endoskopi işleminin çocuk gastroenteroloji birimi tarafından gerçekleştirilmesi önerilir. Üst Gİ endoskopi ortalama 15-20 dakika sürer ancak endoskopik tedavi işlemleri uygulanacaksa, endoskopi süresi uzayabilir. Kolonoskopi işlemi de 30-40 dakika arasında sürer. Endoskopik işlemler Endoskopi Ünitesi’nde bir ekip tarafından yapılır. Hastanın genel durumuna ve hastalığın türüne göre endoskopik işlemler ameliyathane ortamında da yapılabilir. Üst ve alt Gİ endoskopide bebeğin gelişimine bağlı olarak çapları değişen boyutta endoskoplar kullanılır. Ünitemizde yenidoğan bebeğin tartısı ile uyumlu olan küçük çaplı endoskopi cihazı vardır ve küçük bebeklere de üst ve alt Gİ endoskopi yapılabilir. Üst Gİ endoskopide, bebek uyutulduktan sonra ağız yolu ile yemek borusuna, ardından mide ve on iki parmak bağırsağına (duodenum) kadar endoskop ilerletilir. Endoskopi cihazının ucunda bulunan kamera sayesinde hekim tüm doku ve organları yakından görebilir. Elde edilen görüntüler şüphelenilen hastalık için tanı konulmasını sağlayabilir. Özellikle iltihaplanma ve ülser gibi sorunlar bu işlem sırasında kolayca tespit edilebilir. Yemek borusu, mide ve duodenumdan 1 mm kadar çaplı biyopsiler (doku örnekleri) de alınarak Patoloji bölümünde mikroskopik olarak incelenir. Kolonoskopi işleminde ise anüsten girilerek tüm kalın bağırsak mukozası ve ince bağırsağın kalın bağırsakla birleşen son 10 cm kadarlık bölümü hekim tarafından incelenir, Patoloji bölümünde incelenmek üzere çeşitli kısımlardan biyopsiler alınır.
Bebeklerde Alt ve Üst Gastrointestinal Endoskopi Yapılmasını Gerektirebilen Durumlar Nelerdir?
Bebeğe endoskopi yapılması için doktorun belirli hastalıklardan veya yapısal sorunlardan şüphelenmesi gerekir. Aşağıdaki durumlar, üst ve/veya alt Gİ endoskopi yapılması gerekebilen durumlara örnek olarak verilmiştir:
- Büyüme geriliği ve beslenme bozukluğu
- Tedaviye yanıtsız gastroözofageal reflü hastalığı (GERD),
- Yutma güçlüğü (disfaji),
- Sebebi bilinmeyen şiddetli ve kronik kusma,
- Kanlı kusma veya zift rengi dışkılama
- Kronik ishal
- Yabancı cisim yutma
- Deterjan ve benzeri kimyasallar yutma
- Ağızdan beslenmesi yetersiz olan veya beslenemeyen hastalarda mideye beslenme tüpü yerleştirilmesi
- Kanlı ve/veya mukuslu dışkılama
Sık Sorulan Sorular
Bebekler Endoskopiden Sonra Emzirilebilir mi?
İşlem sonrasında bebek belirli bir süre boyunca hastanede gözetim altında tutulur. Sedasyon etkisinden tamamen kurtulana kadar ve kusma reaksiyonu göstermeden sıvı almaya başlayana kadar bebeğin sağlık durumu takip edilir. Bebeğin kendine gelmesiyle birlikte, aynı gün içerisinde taburcu işlemleri gerçekleştirilir. Doktorun farklı bir öneride bulunmaması halinde sedasyon etkisinden kurtulmasıyla beraber emzirme ve diğer normal aktiviteleri geri dönülebilir.
Bebeklere Endoskopi Uygulanır mı?
Bebeklere de endoskopi işlemi uygulanabilir. Çeşitli hastalıkların tespiti veya yapısal durumların tedavisinde endoskopi kıymetli bir tanı ve tedavi yöntemidir.
Bebeklerde Endoskopi İşlemi Neden Yapılır?
Bebeklerde endoskopi işlemi mide, yemek borusu veya duodenum gibi üst Gİ sisteme ait yapılarda veya kalın bağırsaklar ve ince bağırsağın son 5-10 cm’lik bölümünde gelişen hastalıkların tespiti için yapılır. İşlem esnasında toplu iğne başı büyüklüğünde biyopsi örnekleri alınarak Patoloji bölümünde mikroskopik olarak da inceleme yapılır. Üst ve alt Gİ endoskopi bazı durumlarda tedavi prosedürünün de bir parçası olabilir.
Bebeklerde endoskopi çeşitli hastalıklarda erken tanı ve tedavi şansı yaratabilir. Doktorun bu teşhis ve tedavi işlemini önermesi halinde önerinin göz ardı edilmemesi ve işlemin olabilecek en kısa sürede gerçekleştirilmesi, hastalıklar nedeniyle gelişebilecek olan semptomların ilerlemesini önüne geçme durumunu sağlayabilir. Bu nedenle çocuk gastroenteroloji birimi olan sağlık kuruluşlarından destek alınarak gerekli incelemenin yapılması, bebeğin sağlığı için büyük bir öneme sahiptir.
