Günümüz çocuklarının hemen hepsi çevresel koşulların da güvenli olmamasından dolayı ,evde oyun başında saatlerce aynı oyunları oynayarak gelişimine devam ediyor. Fakat bu zamanla çocukların oyunlara ve internete olan bağımlılığını artırabiliyor. Hisar Hospital Intercontinental Çocuk ve Ergen Psikolojisi Bölümü Uzmanı Psk. Ceylan Şengül, çocukların oyun ve internet kullanımının nasıl olması gerektiği hakkında bilgi verdi.
İnternet olmadığında aşırı öfke hallerine dikkat!
Eskiden çocuklar gerek grup içi, gerekse grup dışı bir çok oyun kurma ve yönetme yetisine daha fazla sahiplerdi. Şimdilerde ise çocuklar sosyallikten ve iletişimsizlikten olabildiğince uzaklaştılar. Özellikle internetten yoksun kalındığında, aşırı öfke hali ve saldırgan tutumlar gözlemlenen davranışlar arasındadır. Yapılan bir araştırma 4 saatten fazla internet ve ekran başında vakit geçiren kişilerin beyinlerinde dopamin birikmesi olduğu saptamış. Aynı sonuç kumar bağımlılarında da bulunmuş. Bu da bilgisayar oyunu bağımlılığının da beyinde tıpkı diğer bağımlılıklar gibi bir reaksiyona sebep olduğunu göstermektedir.
Günlük aktivitelerde anne ve baba disiplini önemli
Çocuklar yetişkinlere göre çok daha hazza dönük davranırlar. Hoşlandıkları bir aktiviteyi kendi kendilerine sonlandırmaları bu nedenle çok daha güçtür. Ve yine bu nedenle anne babanın uygun disiplin yöntemleri ile çocukların günlük aktivitelerini düzenlemeleri, kontrol etmeleri ve onları uygun şekilde yönlendirmeleri son derece önemlidir. Yani mutlaka anne baba kontrolü gereklidir. Burada kontrol ile çocuğun bilgisayar oyunlarını sınırlandırmak kadar, ona kendi yaşına, yeteneklerine ve ilgisine uygun başka aktiviteler bulmaktan da söz etmeliyiz. Ve aynı zamanda bu aktivitelere uygun bir şekilde teşvik etmek de yine anne babanın görevidir. Çocuklar genellikle kendileri için uygun, eğlenceli ve keyif veren bir aktivite bulamadıklarında bilgisayar oyunlarına yöneliyorlar. Oyunların büyük bir kısmında çocukların ruh sağlığını olumsuz etkileyecek içerikler ve temalar mevcut. Bu da çocukların çevreleriyle uyum sorunları yaşamalarına, korku, kaygı gibi duygulara yatkın olmalarına ve sorun çözme becerilerinin olumsuz etkilenmesine sebep olmaktadır. Birçok çocuk bu oyunlar sebebiyle şiddete daha yatkın olmakta bu da kendilerinin de şiddete maruz kalma olasılıklarını arttırmaktadır.
Anne ve babanın davranışları internet bağımlılığını etkiliyor
Çevresel koşulların bağımlılığa yatkınlığı arttırdığını ve pekiştirilmezse bağımlılığın çocuğun hayatında bir sorun olmadığını gözlemliyoruz. Örneğin, bilgisayar oyunlarına bağımlılığın en çok çocuğun anne babasından görerek oluştuğu biliniyor. Anne babanın bilgisayar karşısında ya da telefon ekranında çok vakit geçirdiğini izleyen çocuklar daha kolay bağımlı oluyorlar. Ayrıca aynı şekilde çok televizyon izleyen anne babaların çocuklarında da bu tür oyunlara bağımlılık riski artıyor. Diğer yandan anne babaların çocuklarıyla sağlıklı iletişim kuramadığı durumlarda ve çocuklar kendilerini aile içinde yalnız, anlaşılmamış hissettiklerinde, duygusal ihtiyaçları yeterince karşılanmadığında bu tip oyunlara yönelme ve ihtiyaç duyma olasılığı artıyor. Ayrıca aile içinde herhangi bir bağımlılığı olan bir yetişkin olduğunda çocuklarında bir ya da birden fazla şeye bağımlı olma olasılıkları artıyor.
Peki anne ve baba neler yapmalı?
- Anne ve babalar tarafından çocuğun sadece fiziksel ihtiyaçları değil duygusal ihtiyaçları da doğru olarak karşılanmalıdır. Ergenlik dönemine ulaşmadan onlarla ilgili sorunları çok iyi bilmeleri, uygun çözüm yollarını öğrenmeleri, çocuğa problem çözmeyi, gerekli durumlarda yardım istemeyi, yardım almayı öğretmeleri, onları psikolojik olarak güçlendirmeleri ve olgunlaşmaları için gereken pedagojik yöntemleri kullanabilmelidirler.
- Çocuklar ergenlik döneminde kendilerini daha fazla kapatmakta ve iç dünyalarında olup biteni anlayabilmek anne babalar için iyice güçleşebilir. Ayrıca önceki dönemde anne baba ile iletişimde sorunlar varsa çocuk bu dönemde anne babaya daha fazla kızgın olduğu için, özellikle anne babanın hoşuna gitmeyecek şeylere daha fazla yönelebilir.
- Anne babaların çocukları ergenlik döneminde evde yalnız bırakmalarında belirli bir süreyi aşmadıkça sorun olmaz. Ancak çocuğun evde ne yapıyor olduğundan ailenin bilgisi olması önemlidir. Örneğin çocuk evde beş saat yalnız kalacaksa ve bu beş saatin tamamını bilgisayar oyunu ile geçirecekse bu durumda çocuğu bu kadar yalnız bırakmak uygun olmayacaktır.
- Günlük internette geçirilen zaman için bir limit konulmalıdır.
- Güvenli internet sistemi kullanılmalıdır. Çünkü internet, çocuklar için çeşitli riskler içermektedir. Bir çok anne baba çocuğu kadar bilgisayara ve internete hakim olmayabilir. Bu nedenle de çocuklarının internette nerelerde dolaştığını, kimlerle ne şekildi muhatap olduğunu bilmezler. Bu da çocukların özellikle dış dünyadaki başka tehlikelere de açık hale getirmektedir. Böyle durumlarda süre sınırı getirmek ve bilen birinden yardım istemek yararlı olabilir.
- Çocuğun girdiği, takip ettiği, dahil olduğu siteleri, programları izleyebilmek, bunu da çocuğun bilgisi dahilinde yapabilmek gerekir. Çocuğun güvenliğinin ve zarar görmemesinin önemini vurgulamak ve bunun altını çizmek gerekir.
