Çocuk sahibi olamayan çiftlerin yaklaşık yarısında neden erkeğe bağlı olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı araştırmalar doğrultusunda dünya genelinde erkeklerde sperm sayısı ve kalitesi giderek olumsuz etkilenmektedir. Bunda karşı karşıya kaldığımız radyasyon, kanserojenler, kimyasal maddeler etkili olduğu kadar; giderek artan yaşam zorlukları ve stres gibi sorunlar da önemli yer tutar. Bu nedenle anne adayına temel ve kolay testler yapılmasına rağmen bir neden saptanamamışsa zor ve zahmetli araştırma testlerine başlamadan önce baba adaylarının değerlendirilmesi gerekir. Hiçbir zaman sorun erkekte ya da kadında diye düşünülmemelidir. Bebek nasıl her ikisinin de bebeğiyse; gebelik oluşmaması da çiftin ortak sorunudur. Neden eşlerden birine ya da her ikisine bağlı olabilir.
Sperm Testi: Erkeğe ait kısırlık nedenlerinin belirlenmesinde en önemli ve temel test olan Sperm Analizi Testi ucuz, kolay ve etkili bir test olduğu için ilk etapta yapılmalıdır. Bu test çoğu zaman kolaydır. Ancak sertleşme sorunu yaşayan erkeklerde, stres durumunda zor hale gelebilir. Ülkemizde bu testi çoğu zaman konunun uzmanı olmayan farklı branşlarda sağlıkçılar yapsa da sperm hücresinin embriyolog tarafından değerlendirilmesi çok büyük önem taşır.
Sperm testi nasıl yapılır, gerekli koşullar nelerdir?
Tüp bebek merkezlerinde test için özel hazırlanmış gizlilik ve mahremiyetin özenle korunduğu duş imkanı olan özel ünitelerde test için örnek verilir. Tuvalet ya da herhangi bir ortamda test için örnek verilmesi uygun değildir. Testten 2-7 gün öncesinde cinsel perhiz (birlikteliğin olmaması) olması tercih edilir. Birlikteliğin 2 günden kısa olması ya da 7 günden fazla süreli birliktelik olmaması sonucu olumsuz etkiler. Mastürbasyon yöntemi ile meni verebilmeniz için laboratuvar tarafından steril bir kap verilir. Mastürbasyon sırasında herhangi bir kayganlaştırıcı, sabun, tükürük vb gibi maddelerin kullanılmaması gerekebilir Meni verme işlemi erkeği oldukça stresli bir duruma getirebilir. Örnek verme konusunda sıkıntı yaşayan hastalarımızın bu durumu önceden doktoru ile paylaşması gerekir.
Testte Nelere Bakılır?
Temel olarak;
- Sperm sayısı
- Sperm hücrelerinin yapısı
- Spermlerin hareket kabiliyeti değerlendirilir.
Unutulmaması gereken önemli bir nokta; 1 kez sperm testi yapılarak kesin teşhis konulmamalıdır. Anormal sonuç durumunda test tekrarlanmalıdır.
Test sonucunu neler etkiler?
Son 2 ayda baba adayının;
- Geçirdiği enfeksiyon hastalıkları
- Hormon bozuklukları
- Omurilik yaralanmaları
- Varikosel
- Sigara kullanımı
- Kanser hastalığı tedavileri (kemoterapi, radyoterapi)
- Çocuklukta geçirilen kabakulak, testis, fıtık ameliyatları
- Bazı meslekler (yüksek sıcaklık, radyasyon ve kimyasallara maruz kalan iş ortamlarında çalışanlar)
- Aşırı alkol tüketimi
- Uyuşturucu kullanımı
- Ağır stres, yorgunluk, uykusuzluk
- Kullanılan bazı ilaçlar spermlerin sayı ve kalitesini etkileyebilir.
Bu nedenlerle sorun saptanırsa test 2-3 ay sonra tekrar edilmelidir. Tabi ki bu süreçte baba adayı yaşam kalitesini düzenlemelidir.
Sperm Testindeki sorunların nedeni nedir?
- Nedeni Bilinmeyen % 45-50
- Varikosel %10-15
- Enfeksiyonlar %5-8
- Genetik Bozukluklar %2-4
- Cinsel sorunlar % 2-3
Sperm Testindeki sorunun saptanması için neler yapılır?
- Muayene
- Hormon testleri
- Ultrasonografi ile inceleme
- Genetik inceleme
- Kistik Fibrozis araştırması
- Sperm FİSH testi
- Testis biyopsisi
Tedavi Şekilleri Nelerdir?
Erkek probleminin derecesine göre tedavi planlanır. Ağır problemlerde mikroenjeksiyon ile tüp bebek yapmak gereklidir. Hafif durumlarda öncelikle aşılama tedavisi yapılır. Aşılama tedavisinden başarı elde edilemez ise tüp bebek tedavisine başlanmalıdır. Sperm yapısı ve hareketliliğinde ciddi sorun yok ve sperm sayısı 10 milyonun üzerinde ise aşılama tercih edilmelidir. Sperm sayısı 10 milyonun altında; spermde yapısal ve hareketlilik sorunları varsa aşılama için harcanacak zaman ve para daha yüksek gebelik oranları sağlayan tüp bebek tedavisi için harcanmalıdır. Hafif sperm bozukluklarında yaşam tarzının düzeltilmesi ve hekim kontrolünde verilen tedavilerle olumlu sonuçlar elde edilebilir.
