Kıl Kurdu Nedir?
Kıl kurdu veya “Enterobius vermicularis” insan bağırsağında tutulum gösteren parazitlerdir. Yuvarlak solucan (nematod) grubuna ait olan kıl kurdu minik beyazımsı iplik görünümündedir. Erkek kıl kurtları 3-5 mm ile dişi kurtlar 9-12 mm uzunluğundadır. Dolayısıyla gözle görülebilir ve hareketi gözlemlenebilir. Kıl kurtları sıklıkla oral (ağız) ve fekal (dışkı yoluyla) bulaşabilir. Sindirim sisteminde döllenen ve yumurtalarını bırakan kıl kurtları anüs çevresinde yoğun kaşıntı ile kendini gösterebilir. Bunun yanı sıra çeşitli organ ve sistemleri olumsuz etkileyerek ek semptomlara yol açabilir. Yumurtalar vücut dışında dâhi birkaç gün boyunca canlı kalabilir.
Kıl kurdu enfeksiyonu “Enterobiyaz” olarak adlandırılır. Kontamine olmuş eşyalarla doğrudan temas, yetersiz hijyen koşulları, yemek yemek, cinsel temas gibi yollarla vücuda girerek enfeksiyon oluşturabilir. Enfeksiyon genellikle çocuklarda görülse de yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Okul, bakım evleri, kreş ve parklar, kurumsal mekânlar gibi kalabalık ortamlardaki kişileri etkileyebilir. Enterobiyaz çoğu zaman asemptomatik ilerleyebilir. Enterobius vermicularis enfeksiyonu önlenebilir ve tedavi edilebilir bir tablodur. Ancak enfeksiyonun vücutta tekrarlama olasılığı yüksek olabilir.
Kıl Kurdu Nasıl Oluşur?
Kıl kurdunun yaşam döngüsü gastrointestinal (sindirim) sistem boşluğundadır. Esas olarak ileum (ince bağırsak) ve çekumda (kalın bağırsak) yaşayan bir canlıdır. Enterobius vermicularis yumurtalarının ağızdan yutulması ile enfeksiyon başlar. Sindirim sistemine alınan yumurtaların dış zarı yumuşar ve ince bağırsağa geldiğinde larvalar yumurtadan çıkar. Kıl kurtları döllenme gerçekleştikten sonra bağırsağın daha büyük (kolon, apandisit, kör bağırsak vb.) kısımlarına göç eder. Erkek kıl kurtları çiftleşmeden sonra ölürken dişi kıl kurtları anüse göç eder. Bu aktif göç hareketi genellikle gece vakti gerçekleşir. Anal bölge ve yakınlarına yumurta bırakan kıl kurtları kaşıntıya yol açabilir.
Anal bölgede gerçekleşen yumurtlama nedeniyle çocuklarda bu bölgeyi kaşımak riskli olabilir. Parmaklarını kullanan çocuklar tırnak ve parmaklarıyla yumurtaların parçalanmasına, çevre bölgeye ve iç çamaşırına yayılmasına neden olabilir. Ayrıca ellerin tekrar ağızdan yutulması yeni yaşam döngüsü oluşumuna yol açabilir. Yumurtadan çıkmış larvalar tekrar anüse gelebilir ve yenilenen enfeksiyonlar meydana getirebilir. Yumurtlama sonrası 4-6 saat içinde larvalar yumurtadan çıkarak enfeksiyöz özellik gösterebilir. Larvaların yetişkin kurtçuklara dönüşümü ise ince bağırsakta 1-2 ay sürebilir. Bu süre boyunca herhangi bir semptom görülmeyebilir. Nadiren diğer organlarda enfeksiyon tutulumu gerçekleşebilir.
Kıl Kurdu Belirtileri Nelerdir?
Kıl kurdu olan hastaların yaklaşık üçte birinde herhangi bir semptom görülmez. Bununla birlikte genellikle hafif belirtiler ortaya çıkabilir. En yaygın görülen kıl kurdu belirtisi anal kanal ve anüste kaşıntıdır. Özellikle dişi kıl kurtları anüs bölgesine yumurtalarını gece vakitleri bırakır. Bu nedenle geceleri sık sık kaşıntı ve tahriş yaşanabilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde kıl kurdu uyku problemleri ve huzursuzluk yaratabilir. Uyku problemleri gün içinde yorgunluk, halsizlik, konsantrasyon güçlüğü gibi ek belirtileri beraberinde getirebilir. Bebeklerde kıl kurdu belirtisi huzursuzluk, uyku problemleri şeklinde görülebilir.
Kadınlarda perianal bölgeye yakın olan vajina da olumsuz etkilenebilir. Vajina çevresindeki deride kıl kurdu yumurtaları nedeniyle kaşıntı olabilir, akıntı artışı görülebilir. Bazı enfekte hastalarda kıl kurtları apandisitte tıkanmaya neden olabilir ve iltihaplanma başlayabilir. Bu durum apandisit ve karın ağrısı semptomları ile ilişkili olabilir. Kaşıntı nedeniyle perianal eritem görülme olasılığı da artabilir. Kaşınan ve tahriş olan bölgede derin olmayan bakteriyel enfeksiyonlar oluşabilir. Bu enfeksiyon bölgesinde eritem, sıcaklık, kızarıklık meydana gelebilir. Daha az yaygın olarak bazı hastalarda sulu ishal, mide bulantısı ve sinirlilik görülebilir.
Kıl Kurdu Tanısı Nasıl Konulur?
Yetişkin kıl kurtları gözle görülebilen parazitler olduğundan yatakta, kıyafetlerde tespit edilebilir. Geceleri yattıktan 2-3 saat sonra rektumdan çıkan kıl kurtları kontrol edilebilir. Beyaz-gri renkli, ince, küçük iplik benzeri görüntüsü ile tespit edilen kıl kurtları iç çamaşırında veya çarşafta görülebilir. Ayrıca şiddetli enfeksiyon ve istila tablosunda dışkılama sırasında makatta kıl kurdu tespit edilebilir. Dışkıda kıl kurdu yaygın olarak görülen bir durum olmadığından kesin tanı için kullanılmaz. Ayrıca kaşıntı, tahriş ve enfeksiyon varlığı vb. anüs ve vajinal kıl kurdu belirtileri için muayene gereklidir. Kesin tanının konulması kapsamında uygulanan diğer yöntemler şunları kapsar:
- Bant testi: Çıplak gözle görülemeyen kıl kurdu yumurtalarının tespit edilmesi için kullanılır. Sabah uyanır uyanmaz, tuvalete gitmeden, genital bölgeyi yıkamadan ve giyinmeden önce şeffaf bant parçası anüs ve perianal bölgeye birkaç kere bastırılır. Bant örneklerinin ardışık 3 sabah boyunca mikroskop altında kontrol edilmesi sonucu negatif olması durumunda tanı konulmaz.
- Tırnak altı ve dışkı örnekleri: Özellikle çocukların tırnak altlarından yumurta örneklerinin alınması amacıyla örnek toplanabilir. Daha az yaygın olarak diğer sağlık problemlerini elemek için dışkı örnekleri analiz edilebilir.
Kandaki antikorların değerlendirmesini sağlayan serolojik testler tanı için kullanılmaz.
Kıl Kurdu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kıl kurdu tedavi yöntemleri reçeteli ve reçetesiz ilaçlar, evde bakım önerileri, yaşam tarzı değişikliklerini içerebilir. Kıl kurdu tedavi planında oral yolla alınan antihelmintik (antiparaziter) ilaçlar yer alır. Bu ilaçlar aralıklı olarak iki doz şeklinde alınır. İlaç tedavisi ile kıl kurtları öldürülebilir ancak yumurtalar etkilenmez. Verilen ilk doz mevcut kıl kurtlarının ortadan kaldırılmasını sağlayabilir ancak olgunlaşmamış yumurtalar canlı kalır. Bu nedenle 2. doz iki hafta sonra uygulanır. İkinci doz ile ilk tedavide öldürülemeyen yumurtadan yeni çıkmış yetişkin kurtların enfeksiyonu önlenebilir.
Çocuklarda kıl kurdu tedavisinin aile üyeleri ve bakıcılar ile birlikte yürütülmesi önerilir. Bu sayede enfeksiyonun tekrarlama riskinin önüne geçilebilir. Genç kıl kurtları özellikle tedaviye karşı daha dirençli olabilir. Olası yeni enfeksiyonların önlenmesi daha zor olabileceğinden diğer çocuk ve ebeveynlerin de tedaviye uyması önemlidir. Hamilelikte kıl kurdu tedavisi şiddetli semptomları olan kişiler için sağlanmalıdır. Hamilelerde ilaç kullanımı mutlaka doktora danışarak olmalıdır. Genel olarak ilaç tedavisinin yan etkileri arasında mide bulantısı ve kusma, iştahsızlık, ishal, karın ağrısı yer alabilir.
Sık Sorulan Sorular
Kıl Kurdu İçin Hangi Doktora Gidilir?
Kıl kurdu için sindirim sistemi hastalıkları ile ilgilenen gastroenterologlar ve sindirim sisteminin son kısmı (kalın bağırsak, anüs vb.) ile ilgilenen proktoloji uzmanlarına başvurulabilir. Çocuklarda ve bebeklerde kıl kurdu için çocuk gastroenterologları ile iletişime geçilebilir.
Kıl Kurdu İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Kıl kurdunun tanı ve tedavisinin sağlanması için sağlık kuruluşlarının gastroenteroloji bölümünden randevu alınması gerekir. Sindirim sistemi organlarında faaliyet gösteren Enterobius vermicularis için uygun tedavi planı gastroenteroloji uzmanları tarafından belirlenir.
Kıl Kurdu Ne Kadar Sürede Geçer?
Bağırsak kıl kurdu antiparaziter ilaç tedavisi ile tedavi edilebilir. İlaç tedavisi yetişkin kıl kurtlarını 2 haftada öldürebilir ancak yumurtalara etki edemez. Bu nedenle ilk dozdan sonra vücutta kalan yumurtalardan yeni kurtların çıkması beklenir. 2. doz genç kıl kurtları için uygulanır ve ortadan kaldırılır.
Siyah Kıl Kurdu Neden Olur?
Siyah kıl kurdu şeklinde görülen kurtlar Enterobius vermicularis`ten farklı bir duruma işaret edebilir. Enterobius vermicularis gri-beyaz renkli, ince ve minik kurtlardır ve diğer bağırsak solucanları ile karıştırılmamalıdır. Anormal belirtiler ve siyah kıl kurtları görülmesi durumunda mutlaka ilgili bir sağlık kuruluşu ile iletişime geçilmelidir.
Bağırsakta Kıl Kurdu Neden Olur?
Kıl kurdu enfeksiyonu Enterobius vermicularis yumurtalarının solunması veya yutulması sonucu sindirim sistemine yerleşmesi sonucu gelişir. Kıl kurdu yumurtaları, kirli nesneler (kıyafet, nevresimler, tuvaletler vs.), yiyecek ve içecekler, dışkı, cinsel temas, eller ve tırnaklar yoluyla taşınabilir ve yayılabilir. Bağırsaklara ulaşan yumurtalar birkaç hafta içerisinde çatlayarak kıl kurtlarını açığa çıkarır.
Kıl Kurdu Kanama Yapar mı?
Ciddi kıl kurdu istilası perianal derinin çatlamasına ve tahriş olmasına neden olabilir, bakteriyel enfeksiyon oluşabilir ve kanama görülebilir. Bazı durumlarda kıl kurtları vajina ve idrar yollarına ulaşabilir ve kanama gibi anormal semptomlara yol açabilir. Az sayıda çalışmaya göre menopoz sonrası ciddi kıl kurdu istilası vajinada kanamaya neden olabilir.
Hamilelikte Kıl Kurdu Neden Olur?
Hamilelikte kıl kurdu genellikle küçük çocuklu ve ev hijyeni yetersiz evlerde yaşayan, gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerden gelen göçmenler ile temas eden kadınlarda görülebilen riskli bir sağlık sorunudur. Gece vajinal akıntı ve kaşıntı ile kendini gösterebilir.
Kıl Kurdu Zayıflatır mı?
Bağırsakta kıl kurdunun nadir görülen semptomları arasında mide bulantısı, iştahsızlık, ishal, karın ağrısı bulunabilir. Bu semptomlar bazı hastalarda kilo kayıplarına yol açabilir. Bu durum yaygın olarak görülmese de mümkün olabilir.
Bağırsaktaki Kurtları Ne Temizler?
Bağırsaktaki kıl kurtlarının temizlenmesi ilaç tedavisi ve hijyen koşullarının sağlanmasına bağlıdır. 2 doz şeklinde alınan antiparaziter ilaçlar yetişkin ve genç kıl kurtlarının ortadan kaldırılmasını sağlayabilir. Ek olarak tüm kıyafetlerin, yatak takımlarının (çarşaf, nevresim vb.), havlu ve kişisel ürünlerin uygun sıcaklıkta yıkanması yeniden enfeksiyon riskini önlemeye yardımcıdır.
Kıl Kurdu Karın Şişliği Yapar mı?
Bağırsaklardaki kıl kurtları çoğalmaya başladıkça semptomlar artabilir ve şiddetlenebilir. Bunun sonucunda karın ağrısı, fazla gaz oluşumu ve şişkinlik görülebilir. Bu durumda karında hassasiyet ve kramplara yol açabilir.
Eğer sizde ya da çocuğunuzda kıl kurdu belirtileri olduğunu düşünüyorsanız, vakit kaybetmeden uzman hekimlerimize başvurun.
Hisar Hospital GASTROENTEROLOJİ VE HEPATOLOJİ Bölümü’nden randevu almak için hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz.
