Rektum kanseri kalın bağırsağın son kısmı olan rektumun iç tabakasından kaynak alan kötü huylu tümörlerdir. Sindirim sistemi kanserleri arasında en sık görülen 3. kanser türüdür. Rektum kanseri kolon (kalın bağırsak) kanseriyle birlikte kolorektal kanserleri oluşturur. Kolon kalın bağırsağın ana kısmıdır ve yaklaşık 1.5 metre uzunluğundadır. Kalın bağırsak ve rektum kanseri bazı yönlerden benzer olsa da rektal kanserler farklı genetik ve çevresel koşullardan etkilenebilir. Kolon rektum kanseri yaygın olarak adenokarsinomlardan meydana gelir. Daha nadir ise lenfoma, karsinoid ve sarkomlardan oluşur. Kanserin yayılımı, tümörün büyüklüğü ve etkilediği dokuları sınıflandırmak için rektum kanseri evreleri kullanılır.
Genel olarak yaşlanma, yaşam tarzı alışkanlıkları, genetik, bazı hastalıklar rektal kanserin gelişmesine katkıda bulunabilir. Çoğu rektal kanserler belirgin bulgular vermeyebilir ve sıklıkla rutin taramalarda teşhis edilir. Tanı kapsamında kan ve görüntüleme testleri, tanıya yardımcı prosedürler kullanılabilir. Erken evrede teşhis edilen rektum kanseri büyük oranda iyileşme gösterir. Çeşitli yaşam tarzı alışkanlıkları ile kanser oluşma riski azaltılabilir. Rektum kanseri vakalarının çoğunluğu 50 yaş ve üzeri insanlarda görülür.
Rektum Kanseri Nedir?
Rektum kanseri rektum dokularında kontrolsüz hücre çoğalması sonucu oluşan kanserlerdir. Rektum kalın bağırsağın son 15-20 cm`lik kısmıdır ve anüse açılır. Sindirim sisteminin bir parçasıdır ve besinlerden oluşan atık maddelerin vücuttan atılmasına yardımcıdır. Rektum kanserlerinin çoğu bağırsak duvarı üzerinde oluşan iyi huylu poliplerden gelişir. Polipler anormal hücre kümeleri şeklinde görülür ve iyi huylu adenom olarak adlandırılır. Rektumdaki adenomlar birtakım nedenlere bağlı olarak kanserli hücrelere dönüşebilir. Normal bir rektum iç tabakasının anormal bir hücre büyümesine ve ardından kanserli hücrelere dönüşümü yaklaşık 10-15 yıllık süre gerektirir. Kesin nedeni bilinmeyen rektum kanseri çeşitli risk faktörleri ile ilişkili olabilir. Edinilmiş veya kalıtsal faktörlerin kombinasyonu ve altta yatan bazı sağlık sorunları kanserleşmeyi başlatabilir. Tedavi edildikten sonra nüksetme olasılığı olan rektum kanserinin evreleri şu şekildedir:
- Karsinom in situ: Evre 0 olarak bilinir ve rektum duvarının mukozasına var olan anormal hücreleri tanımlar.
- Evre I: Rektum duvarının mukozasında oluşan kanser hücreleri mukozanın yanındaki doku ve kas tabakalarına yayılır.
- Evre II: Rektum duvarında büyüyen kanser rektumun çevre dokularına yayılır.
- Evre III: Kanser rektum duvarının dışındaki dokulara ve yakın lenf düğümlerine yayılır.
- Evre IV: Kanser uzak dokulara ve lenf düğümlerine yayılır. Rektum kanseri son evre olarak bilinir.
Rektum Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Rektum kanseri belirtileri erken dönemde görülmeyebilir ve fark edilmeden uzun yıllar boyunca seyir gösterebilir. Rektum kanseri ilk belirtileri genellikle ileri evrelerde ortaya çıkabilir. Tipik olarak bağırsak ve dışkı özelliklerinde değişiklikler şeklinde kendini gösterebilir. Uyarı işaretleri olarak algılanan rektum kanserinin belirtileri şunları kapsayabilir:
- Dışkıda kan görülmesi,
- İshal veya kabızlık,
- Kalem inceliğinde veya ipliksi dışkı yapısı,
- Bağırsağın tamamen boşalmadığı hissi,
- Karında şişkinlik ve dolgunluk,
- Kramp ve gaz sancıları,
- İştahsızlık,
- Sebepsiz kilo kaybı,
- Yorgunluk,
- Dışkılama zamanlarında değişiklikler.
Açıklanamayan ve istemsiz kilo kaybı ile birlikte yoğun karın ağrısı genellikle ileri evrelerde görülebilir. Rektum kanseri metastaz belirtileri vücudun farklı bölgelerini etkileyebilir ve daha şiddetli olabilir. Kolon rektum kanseri belirtileri ilk dönemde spesifik ve fark edilebilir olmayabilir. İleri evrelerde makat rektum ve bağırsak kanseri belirtileri benzer profillere sahiptir. Bu nedenle erken uyarı işaretleri ve şüphe varlığında acil tıbbi muayene gerekli olabilir.
Rektum Kanseri Neden Olur?
Rektum kanseri vakalarının çoğunun kesin nedeni bilinmez. Rektal hücrelerin büyüme, bölünme ve işleyiş biçiminde meydana gelen değişiklikler kanserleşmenin temelini oluşturur. Kolorektal kanserlerin çok çeşitli risk faktörleri bulunur ve doğrudan kansere neden olmaz. Ancak bu risk faktörleri kanserleşmeye neden olan DNA hasarı olasılığını arttırabilir. Hücrenin yaşamsal faaliyetleri DNA tarafından kontrol edilir. Sağlıklı hücrelerde DNA, belirli yaşam süresi, çoğalma ve büyüme talimatları verir. Bu talimatlara uyan sağlıklı hücreler olması gereken zamanda çoğalır veya ölürler. Ancak DNA hasarı birtakım değişikliklere yol açarak farklı talimatlara neden olur. Bu talimatlara göre hücreler çok hızlı bir şekilde daha fazla hücre üretebilir ve zamanında ölmek yerine daha uzun yaşamaya devam edebilir. Bu durum kanserlerin oluşmasının ana nedenidir. Kanserli hücreler sağlıklı dokulara yayılabilir ve diğer organları istila edebilir. Rektum kanseri risk faktörleri şunları içerebilir:
- Crohn hastalığı,
- Ülseratif kolit,
- İnflamatuar bağırsak hastalıkları,
- Ailevi adenomatöz polipler,
- Lynch sendromu,
- Juvenil polipozis sendromu,
- MUTYH ilişkili polipozis,
- Peutz-Jeghers sendromu,
- Obezite,
- Diyabet,
- Kronik alkolizm,
- Kırmızı etten zengin beslenme,
- Hareketsiz yaşam,
- Radyoterapi geçmişi,
- Sigara ve tütün ürünleri kullanmak,
- Kolon, rektum, yumurtalık kanseri ve adenom geçmişi olmak.
Rektum kanseri risk faktörleri arasında aile geçmişi, genetik ve yaşlanma gibi değiştirilemeyen etkenler de yer alabilir.
Rektum Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Rektum kanseri tanısı aile öyküsü ve tıbbi geçmişin değerlendirmesini, fizik muayenenin yapılmasını gerektirir. Kesin tanı için ek olarak farklı testler uygulanabilir. Tanıya yardımcı testler sıklıkla şu şekildedir:
- Kan testleri: Kandaki biyokimyasal belirteçler, hormon seviyeleri ve tümör belirteçleri ölçülebilir. Karsinoembriyonik antijen (EAC) testinde kanserli hücrelerin kan dolaşımına saldığı CEA seviyeleri ölçülür.
- Dijital rektal muayene: Kayganlaştırıcı sürülen eldiven yardımıyla rektumun muayenesini içerir.
- Kolonoskopi: Kolon ve rektumda bulunan anormal lezyonlar, polipler ve kanserin tespitinde kullanılır. Işık ve kamera içeren ince tüp yapıda bir alet kullanılır.
- Biyopsi: Kanserli hücre ve dokulardan örnek alınarak laboratuvar ortamında incelenmesidir.
- İmmünohistokimya: Boya veya enzimlere bağlanan antikorların dokulara bırakılması ve antijenlere bağlanmasının izlendiği testlerdir. Antijenlerin mikroskop altında incelenmesi ile kanser teşhisi ve türü belirlenebilir.
- MSI: Tümörlerin DNA onarımında kusura yol açan hücreler açısından incelendiği laboratuvar testidir.
- Röntgen, MRI ve bilgisayarlı tomografi: Doku ve organların ayrıntılı görüntülenmesinde kullanılan görüntüleme yöntemleridir.
- PET taraması: Vücuda verilen radyoaktif glikozun emilim kapasitesi araştırılır. Kanserli hücreler normal hücrelerden daha fazla glikoz emer.
Ek olarak endorektal ultrason rektum ve yakındaki organların sonogram görüntüsü yardımıyla incelenmesini sağlar.
Rektum Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Rektum kanseri tedavisi çeşitli yaklaşım ve prosedürlerden oluşur. Bir veya birden fazla tedavi yöntemi aynı anda veya sıralı olarak uygulanabilir. Rektum kanseri ameliyatı farklı cihaz ve tekniklerin kullanılması ile çeşitlendirilir. Ameliyat ile birlikte yardımcı tedaviler de önerilebilir. Sıklıkla başvurulan rektum kanseri tedavi yöntemleri şunlardır:
- Kemoterapi: Kanser hücrelerinin bölünmesini durdurmak ve yok etmek için kullanılan ilaç tedavisidir.
- Radyoterapi: Rektum kanseri ışın tedavisi yüksek enerjili X ışınlarını kullanır. Kanser hücrelerinin büyümesini engellemek ve yok etmek amacıyla radyasyon tedavisi uygulamasıdır.
- İmmünoterapi: İmmünoterapi ilaçları kullanılarak hastanın bağışıklık sisteminin kanserle savaşmasını destekleyen tedavidir.
- Hedefli terapi: Belirli kanser hücreleri hedef alarak yok etmeyi içeren ilaç tedavileridir.
- Polipektomi: Kanserleşen poliplerin ameliyatla çıkarılması işlemidir ve genellikle kolonoskopi sırasında çıkarılır.
- Lokal eksizyon: Rektumun iç astarında bulunan kanser rektum duvarına yayılmamışsa kanser ve çevre sağlıklı dokular lokal eksizyon ile çıkarılır.
- Rezeksiyon: Rektum duvarına yayılan kanserli rektum bölgesi ve çevre sağlıklı dokuların çıkarılmasıdır. Bazı durumlarda rektum ve karın duvarı arasında bulunan dokular da çıkarılabilir.
- Radyofrekans ablasyonu: Karından açılan küçük kesilerden geçirilen veya deriden sokulan prob aleti kanser hücrelerini öldüren küçük elektrotlar içerir.
- Kriyocerrahi: Kriyoterapi olarak da bilinir ve anormal dokuların dondurularak öldürülmesi işlemidir.
- Pelvik ekzenterasyon: Kanserin çevre dokulara yayılması durumunda yapılan işlemdir. Bu işlemde mesane, lenf düğümleri, rektum ve alt kolon çıkarılabilir. Erkeklerde prostat, kadınlarda serviks, vajina ve yumurtalıklar çıkarılabilir.
Sık Sorulan Sorular
Rektum Kanseri Nasıl Anlaşılır?
Rektal kanser fizik muayene, aile öyküsü, tıbbi geçmiş, kan testleri, MRI, BT, röntgen ve ultrason görüntüleri, dijital rektal muayene, biyopsi, kolonoskopi, immünohistokimya, PET taraması gibi test ve prosedürler yardımıyla anlaşılabilir.
Rektum Kanseri En Sık Kimlerde Görülür?
Kolorektal kanserlerin gelişme riski yaş ile birlikte arttığından genellikle 50 yaş üstü kişilerde sık görülür. Ayrıca ailede kolorektal kanser, Lynch sendromu ve ailesel adenomatöz polip gibi genetik durumların bulunması, kolorektal kanser geçmişi olan, aşırı alkol ve tütün ürünleri kullanan, meyve ve sebzelerden düşük işlenmiş etten zengin beslenen kişilerde yüksek risk bulunabilir.
Rektum Kanseri Bağırsak Kanseriyle Aynı mı?
Bağırsak kanseri bağırsağın 1,5 metrelik kolon kısmında görülür. Rektum kanseri bağırsağın kolondan sonra gelen son kısmını etkiler. Bu nedenle rektum kanseri ve bağırsak kanseri aynı değildir. Bununla birlikte kolon ve rektum aynı anda kanserden etkilenebilir.
Rektum Kanseri Erken Evrede Fark Edilir mi?
Rektum kanseri 1. evre belirtileri genel olarak fark edilemeyebilir. Bunun sebebi uzun süreler boyunca semptom göstermeden ilerleyebilmesidir. Çoğu zaman semptom göstermeye başladığında fark edilebilir. Bununla birlikte bazı kişilerde rutin taramalar esnasında rektum kanseri fark edilebilir.
Rektum Kanseri Ameliyatla Tamamen Geçer mi?
Erken evrelerde metastaz yapmamış küçük kanserli tümörler ameliyatla büyük oranda iyileştirilebilir. İyileşme sürecinde ek tedavilere ihtiyaç duyulabilir. Ancak ileri evre ve metastaz yapmış kanserler için tamamen iyileşme şansı düşük olabilir. Rektum kanseri 2 evre yaşam süresi daha uzun olabilirken rektum kanseri 3 evre yaşam süresi kısalabilir.
Rektum Kanseri Kemoterapi Gerektirir mi?
Rektum kanserinin evresine ve yayılımına göre kemoterapi gerekebilir. Ayrıca ameliyatlardan önce tümörü küçültmek, ameliyattan sonra bağırsak kontrolünü sağlamak amacıyla kemoterapi önerilebilir. Ameliyat sonrası vücutta kalan kanser hücrelerinin öldürülmesi de kemoterapi ile sağlanabilir.
Rektum Kanseri Metastaz Yapar mı?
Rektum kanseri metastaz yapabilir. Metastaz ile çevre dokulara veya rektuma daha uzak konumlanmış organlara kanser yayılabilir. Erken evrede teşhis edilen rektal kanserlerin uygun tedavi ile metastaz yapma riskini düşürülebilir.
Rektum Kanseri Yaşam Süresi Ne Kadardır?
Genel olarak rektumun dışına yayılmayan kanserlerde beş yıllık sağkalım oranı %91`dir. Rektumun dışına ve karnın iç yüzeyine yayılan rektum kanseri 2 evre veya rektum kanseri 3 evre beş yıllık sağkalım oranı %74`ü bulabilir. Rektum kanseri 4 evre karaciğer, akciğer ve uzak lenf düğümlerine yayılma durumunda bu oran %17 şeklindedir. Bu kapsamda erken tanı ve tedavisi sağlanan hastalarda yaşam süresi iyileştirilebilir.
Rektum Kanseri Tekrarlar mı?
Rektum kanseri tedaviden sonra tekrarlayabilen bir kanser türüdür. Tekrarlayan rektal kanser kolon, pelvis, akciğer, karaciğer gibi diğer organlarda da ortaya çıkabilir. Tekrarlayan kanserin tedavisi yayıldığı bölgeye yönelik olabilir.
Rektum Kanseri Önlenebilir mi?
Rektum kanseri tamamen ve kesin olarak önlenemese de kanser gelişme riski düşürülebilir. Fazla kiloların verilmesi ve ideal kilonun korunması, sigara ve alkolün bırakılması, düzenli egzersiz yapılması, işlenmiş etlerden kısıtlı, taze meyve ve sebzelerden, tam tahıllardan, yağsız ürünlerden zengin dengeli ve yeterli beslenme kanser riskinin düşürülmesinde önemlidir.
Rektum kanseri hakkında merak ettikleriniz ve kişisel sağlık durumunuza uygun tedavi seçenekleri için Hisar Hospital uzman Gastroenteroloji ve Hepatoloji hekimleriyle hemen iletişime geçin veya randevu alın. Erken teşhis, tedavide başarı şansını büyük ölçüde artırır.
