WBC (White Blood Cells) bağışıklık sisteminin enfeksiyon ve diğer sağlık sorunları ile mücadele etmesine yardımcı olan hücrelerdir. Beyaz kan hücresi olarak da bilinen WBC bir patojenle karşılaştığında ona tutunarak antikorlar üretmeye başlar. Kanda WBC düşüklüğü tekrarlayan enfeksiyon hastalıklarına neden olabileceği gibi yüksek WBC seviyeleri kalp krizi ve felç gibi sağlık sorunlarına yakalanma riskini artırabilir.
WBC Nedir?
WBC yani beyaz kan hücreleri kemik iliğinde üretilen ve dolaşım sistemi aracılığıyla vücuttaki tüm doku ve organlara ulaşan bağışıklık sistemi hücreleridir. Akyuvar, lökosit gibi farklı isimlerle de adlandırılan beyaz kan hücrelerinin başlıca görevi bakteri, virüs, mantar gibi mikroorganizmalara karşı bağışıklık yanıtı geliştirerek enfeksiyonları önlemektir. Beyaz kan hücreleri adlarının aksine normalde renksiz, belirgin bir çekirdeğe sahip yuvarlak hücrelerdir. Kemik iliğinde üretilen akyuvarlar normal şartlarda kanın yaklaşık %1’ini oluşturur. Kanın geri kalanını ise kırmızı kan hücreleri (eritorosit), trombosit (pıhtılaşmaya yardımcı kan hücreleri) ve plazma adı verilen bir sıvı oluşturur. Tam kan sayımı olarak da adlandırılan hemogram WBC, RBC (kırmızı kan hücresi), trombosit gibi kan hücrelerinin sayısını ölçmeye yardımcı olur. Bu sayede uzmanlar pek çok sağlık sorununu erken dönemde teşhis edebilir.
Beyaz kan hücreleri temelde granülositler, monositler ve lenfositler olmak üzere üç sınıfta incelenir. Bunlar da kendi içerisinde her birisinin kendine özgü işlevleri olan alt sınıflara ayrılır. Buna göre başlıca beyaz kan hücresi türleri şunlardır:
- Nötrofiller (NEU): Nötrofiller bazofil, eozinofil hücreleri ile birlikte granülositlerin alt sınıfını oluşturur. Nötrofiller bağışıklık sisteminin bir tehditle karşılaşması durumunda saldırıya maruz kalan bölgeye ilk ulaşan hücrelerdir.
- Lenfositler (LYM): Lenfositler de kendi içerisinde B hücreleri, T hücreleri ve NK (doğal öldürücü) hücreler olmak üzere üç sınıfa ayrılır. B hücrelerinin başlıca görevi yabancı mikroorganizmalara karşı bir protein çeşidi olan antikorları üretmektir. T hücreleri ise enfekte olmuş hücrelere veya tümör hücrelerine saldırarak onları ortadan kaldırır. Doğal öldürücü hücreler olarak da adlandırılan NK hücreleri ise karşılaştıkları patojene daha önce maruz kalmamış olsalar bile ona saldırarak ortadan kaldırabilirler.
- Eozinofiller (EOS): Eozinofiller zararlı organizmaları yok etmek için toksik bir protein salgılayan küçük kum benzeri granüller içerir. Bu sayede parazit enfeksiyonları veya hücre içi bakterileri ile mücadele eder. Ayrıca bazofillerin gösterdiği alerjik reaksiyona da destek olurlar.
- Bazofiller (BASO): Bazofillerin başlıca görevi alerjenlere karşı savunma tepkisi oluşturmaktır. Alerji durumunda ortaya çıkan kaşıntı, gözlerde yaşarma, öksürme gibi tepkiler bazofillerin alerjenle mücadele ettiğinin göstergesidir.
- Monositler (MONO): Monositler kan dolaşımından ayrılıp dokulara giderek oradaki zararlı mikroorganizmaları yok edebilen beyaz kan hücreleridir.
Sayılanlardan da anlaşılacağı gibi WBC lökosit gibi farklı şekillerde de adlandırılan beyaz kan hücreleri vücudu iç ve dış tehditler karşısında korumakla görevli ana hücrelerdir. Eksikliği veya fazlalığı halinde çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
WBC Normal Değeri Kaç Olmalıdır?
Normal WBC değeri tam kan sayımının uygulandığı laboratuvar, yaş ve cinsiyet gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. WBC değerinin beklenen aralıkta olması bağışıklık sisteminin normal fonksiyonunu yerine getirdiğini gösterir. Normal şartlarda beyaz kan hücresi sayısının erkeklerde ve çocuklarda 5 – 10*μL, kadınlarda ise 4.5*10³ – 11.0*10³ μL aralığında olması beklenir. Sigara kullanımı, enfeksiyon hastalıkları gibi sebepler bu değerlerin altında veya üstünde sonuçlar elde edilmesine neden olabilir.
WBC Düşüklüğü Nedir? WBC Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
WBC düşüklüğü kanda enfeksiyonla savaşmakla görevli bağışıklık sistemi hücrelerinin olması gerekenden az olması anlamına gelir. Beyaz kan hücresi düşüklüğü tanısı konulabilmesi için uzmanlar tetkikin uygulandığı laboratuvarın WBC için aldığı referans değerleri dikkate alır. Bununla birlikte genellikle yetişkinler için mikrolitre kan başına 3.500 beyaz kan hücresinden düşük çıkan bir sonuç kanda WBC düşüklüğü olarak değerlendirilir. Her gün insan vücudunda yaklaşık 100 milyar beyaz kan hücresi üretimi olur. Beyaz kan hücresi üretiminin az olması kanda WBC düşüklüğü ile sonuçlanır. Lökopeni, nötropeni gibi farklı isimlerle de adlandırılabilen beyaz kan hücresi düşüklüğü çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir. Başlıca WBC düşüklüğü nedenleri şunlardır:
- Enfeksiyon hastalıkları: HIV, tüberküloz, hepatit, sıtma gibi nfeksiyon hastalıkları kemik iliğini etkileyerek geçici bir süre WBC değerinin düşmesine neden olabilir.
- İlaç kullanımı: Kanser hücrelerini yok etmek amacıyla kullanılan kemoterapi ilaçları kan sayımında WBC değerinin düşük çıkmasına neden olabilir. Ayrıca bazı tansiyon ilaçları, epilepsi ilaçları gibi ilaçlar da beyaz kan hücresi düşüklüğüne yol açabilir.
- Kemik iliği hastalıkları:Kemik iliğinin kanser, toksik maddelere maruziyet gibi sebeplerle hasar görmesi beyaz kan hücresi üretimini olumsuz etkileyebilir
- Otoimmün hastalıklar: Lupus ve romatoid artrit gibi bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına saldırması ile karakterize otoimmün rahatsızlıklar vücudun kendi beyaz kan hücrelerine saldırmasına ve onları yok etmesine neden olabilir.
- Beslenme yetersizlikleri: B12 ve folik asit eksikliği vücudun yeterince WBC üretmesini engelleyebilir.
Sayılanların yanı sıra beyaz kan hücresi üretim sürecinde rol oynayan dalakta meydana gelen dalak büyümesi gibi sorunlar WBC düşüklüğüne neden olabilir. WBC düşüklüğü çoğu zaman belirtisiz seyredebilir. Bazı kişilerde ise sık enfeksiyona yakalanma başta olmak üzere çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir. Başlıca WBC düşüklüğü belirtileri şunlardır:
- Yüksek ateş,
- Deride döküntüler,
- İyileşmeyen ağız yaraları,
- Anüs çevresinde yaralar
- Zatürre gibi ciddi enfeksiyon hastalıkları,
Kullanılan ilaçların WBC düşüklüğüne neden olduğu durumlarda sayılan semptomlar ara sıra ortaya çıkabilir, ardından kendiliğinden kaybolabilir.
WBC Yüksekliği Nedir? WBC Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
WBC yüksekliği bağışıklık sisteminin olağan dışı şekilde aktif olduğunu gösteren bir durumdur. Lökositoz olarak da bilinen bu durum genellikle vücudun belirli stres faktörlerine veya hastalıklara karşı geliştirdiği tepkiye bağlı olarak ortaya çıkar. Testin uygulandığı laboratuvar, yaş ve cinsiyet gibi faktörlere göre değişiklik göstermekle birlikte mikrolitre kan başına 11.000’in üzerinde çıkan sonuçlar kanda yüksek WBC olduğu anlamına gelir. WBC yüksekliği nedenleri şunlardır:
- Bakteriyel, viral, fungal veya parazitik enfeksiyon hastalıkları,
- Enfeksiyon hastalıklarına karşı kullanılan antibiyotik, antiviral ilaçlar gibi ilaçlar,
- Romatoid artrit, lupus gibi otoimmün hastalıklar,
- Alerjiler,
- Lösemi, lenfoma ve miyelofibroz gibi kemik iliği rahatsızlıkları,
- Yoğun egzersiz,
- Yaralanma, yanık gibi travmalar,
- Cerrahi operasyonlar,
- Beslenme bozukluğu,
Sayılanların yanı sıra stres ve sigara kullanımı gibi çevresel faktörler kanda WBC artışı ile sonuçlanabilir. WBC yüksekliği çoğu zaman herhangi bir semptoma neden olmaz ancak yapılan rutin kan tetkikleri ile fark edilebilir. Belirtiler altta yatan faktöre göre değişiklik gösterebilir. WBC yüksekliği belirtileri arasında yorgunluk, baş ağrısı gibi semptomlar sayılabilir.
WBC Tanısı ve Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kanda WBC yüksekliği veya düşüklüğü tek başına bir hastalık değildir. Hastadan alınan kan örneğinin laboratuvar ortamında incelenmesi prensibine dayalı tam kan sayımı yani hemogram WBC miktarını ölçmeye yardımcı olur. Yapılan tetkikler sonucunda WBC değeri normal aralığın dışında çıkarsa uzmanlar periferik yayma gibi ileri tetkiklere başvurabilir. WBC tedavisi altta yatan sebebe göre farklılık gösterir. Yaygın olarak başvurulan başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- B12, folik asit gibi vitamin takviyeleri,
- Antibiyotik kullanımı,
- Kemik iliği nakli,
- Kök hücre nakli,
- Kan nakli.
WBC yüksekliği tedavisinde bazı durumlarda sigara kullanımını bırakmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri kanda WBC değerinin normal aralığa gelmesine yardımcı olur.
Sık Sorulan Sorular
WBC Kaç Olursa Tehlikelidir?
WBC değerinin mikrolitre kan başına 11.000’in üzerinde olması veya 3500’in altında olması normal dışı sonuçlardır. Bu değerlerin altında ve üstünde olan sonuçlar bağışıklık sisteminin işlevini olması gerektiği gibi yerine getirmediği anlamına gelir.
WBC Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?
WBC düşüklüğü tedavisi altta yatan faktöre göre değişiklik gösterir. Örneğin kanda yeterli miktarda beyaz kan hücresi olmamasının sebebi enfeksiyon hastalıkları ise antibiyotik, antiviral ilaçlar reçete edilebilir. Bunun yanı sıra kemik iliğinin daha fazla beyaz kan hücresi üretmek için uyaran ilaçlar da kullanılabilir. Sebebin kemoterapi olduğu hastalarda ise kemoterapiyi bir süre ertelemek gerekebilir.
WBC Düşüklüğü Hangi Hastalığın Belirtisi Olabilir?
WBC düşüklüğü enfeksiyon hastalıkları, kemoterapi ilaçları gibi ilaçların kullanımı, kemik iliği hastalıkları, otoimmün rahatsızlıklar ve B12 ile folik asit eksikliği gibi sebeplerle ortaya çıkabilir.
WBC Yüksekliği Kanser Belirtisi Midir?
WBC yüksekliği pek çok sebeple ortaya çıkabilir. Bu sebeplerden bir tanesi de kemik iliğini etkileyen Hodgkin lenfoma, lösemi gibi kanserlerdir.
WBC’yi Hangi Yiyecekler Yükseltir?
Bazı araştırmalar dengeli ve sağlıklı beslenme, alkol kullanımından uzak durma gibi yaşam tarzı alışkanlıklarının beyaz kan hücresi üretimini destekleyebileceğini gösterir. Protein kaynaklarında bulunan amino asitler (proteinlerin yapı taşları) beyaz kan hücrelerinin üretimi için gereklidir. Bu nedenle beslenme planına balık, tavuk, kırmızı et, yumurta gibi kaliteli proteinleri eklemek WBC’y yükseltmeye yardımcı olabilir. Bilimsel olarak yeterli kanıt bulunmamakla birlikte C vitamini, E vitamini, çinko, selenyum gibi bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan vitamin ve mineraller bakımından zengin yiyecekler WBC’nin yükselmesine katkıda bulunabilir.
WBC Değerleri Nasıl Yükseltilir?
WBC değerinin nasıl yükseltileceği beyaz kan hücresi sayısının azalmasına neden olan faktöre göre değişiklik gösterir. Enfeksiyondan kaynaklanan WBC düşüklüğünde uzmanlar antibiyotik, antiviral ve antifungal ilaçlardan faydalanabilir. Ayrıca kemik iliğinin daha fazla beyaz kan hücresi üretmesine yardımcı olan büyüme faktörü adı verilen ilaçlar da kullanılabilir.
WBC Kaç Olursa Lösemi Olur?
Normal şartlarda yetişkin bir insanda beyaz kan hücresi sayısı yaklaşık 4.5 – 11.0*10³ μL arasındadır. Akut veya kronik lösemi hastalarında ise bu değer 100 – 400*10³ μL’ye kadar çıkabilir.
Enfeksiyon WBC Yükseltir Mi?
Enfeksiyon durumunda bağışıklık sistemi enfeksiyon kaynağı ile mücadele edebilmek için daha fazla beyaz kan hücresi üretebilir. Bir diğer ifadeyle enfeksiyon WBC yüksekliğinin başlıca nedenlerindendir.
WBC Yüksekliğinde Antibiyotik Kullanılır Mı?
Kanda beyaz kan hücresi sayısının artmasının sebebinin bakteriyel enfeksiyon hastalığı olması durumunda antibiyotik ilaçlar reçete edilebilir.
WBC Kaç Olursa Kemoterapi Verilemez?
Kemoterapi kanser hücrelerinin yanı sıra sağlıklı beyaz kan hücrelerine de zarar verebilir. Beyaz kan hücresi sayısının 3500’ün altında düşmesi istenilen bir sonuç değildir. Bununla beraber kemoterapinin ne zaman verilmeyeceğine uzman doktorlar WBC değerinin yanı sıra hastanın genel sağlık durumuna göre karar verir.
Kasık mantarı tedavisi için doğru tanı ve etkili bir tedavi planı büyük önem taşır. Belirtileriniz varsa vakit kaybetmeden bir dermatoloji uzmanına başvurmanız gerekir. Hisar Hospital Dermatoloji Bölümü uzmanlarımız, kasık mantarı ve diğer cilt enfeksiyonlarının tanı ve tedavisinde size yardımcı olmak için hazırdır. Daha fazla bilgi almak veya randevu oluşturmak için Hisar Hospital Dermatoloji Kliniği ile iletişime geçebilirsiniz.
