Huzursuz (İrritabl) Bağırsak Sendromu (İBS) Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Huzursuz bağırsak sendromu (İBS), gün içerisinde hastayı oldukça rahatsız eden ve çoğu kişide görülebilecek bir durumdur. Kramp şeklinde karın ağrıları, şişkinlik gibi belirtilere neden olabilir. Kesin bir nedeni olmayan bu sendrom, genellikle beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kolayca yönetilebilir.

Huzursuz (İrritabl) Bağırsak Sendromu Nedir?

İrritabl bağırsak hastalığı (İBS), mide ve bağırsakları etkileyen bir dizi belirtiden oluşan bir hastalıktır. Bu sendrom oldukça yaygındır. Sindirim sisteminde doku hasarına veya kanser gibi ciddi hastalıklara neden olmasa da hastayı uzun süre rahatsız edebilecek bir durumdur. Huzursuz bağırsak sendromunda dışkının görünümüne göre sınıflandırma yapılabilir. Bu sınıflandırma kabızlık, ishal ve karışık bağırsak hareketleri şeklindedir. Kabızlıkta dışkı çoğu zaman serttir. İshalde ise sulu bir dışkı söz konusudur. Karışık bağırsak hareketleri gün içerisinde veya günden güne ishal-kabız şeklinde değişiklik gösterir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz bağırsak belirtileri sık sık hastaya rahatsızlık verecek tarzda olabilir, yani belirtiler günün her saati yaşanmayabilir ve bir anda şiddetli bir şekilde ortaya çıkabilir. Ortaya çıkabilecek belirtiler şunlardır:

• İshal veya Kabızlık: Huzursuz bağırsak sendromunda yaşanan ishalde, hastanın dışkısı sulu olabilir. Kabızlıkta ise dışkılamada zorlanma yaşanır.
• Karın ağrısı: Karın ağrısı, genellikle kramp şeklinde olabilir.
• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler: Hastalar sık sık bir gün ishalken, diğer gün kabızlık yaşayabilir.
• Gaz birikimi ve şişkinlik: Yemeklerden sonra şişkinlik yaşanabilir.

Bu belirtilerin yanı sıra dışkıda beyaz görünümlü mukus ve dışkıdan sonra bağırsakların dolu hissedilmesi gibi durumlar yaşanabilir. Belirtiler kadınların menstruasyon zamanlarda artış gösterebilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Nasıl Olur?

Huzursuz bağırsak sendromu sebepleri tam olarak bilinmese de, bu duruma neden olabilecek bazı faktörler öngörülür.

• Kas kasılması: Sindirim sistemi kasları besinleri sindirirken kasılır. Normalden daha fazla kasılan kaslar şişkinlik, gaz gibi şikayetlere sebep olabilir. Az kasılmalar ise besinlerin geçişini yavaşlatarak kabızlığa neden olabilir.
• Duyarlılık: Sindirim sisteminde hassas sinirler olabilir. Bundan dolayı hastalar karın ağrısı gibi rahatsızlıklara karşı daha savunmasız olurlar.
• Bağırsak bakterileri: Mide bağırsak kanalında bulunan bakteriler belirtilere neden olabilir. Hangi bakterinin bu belirtiye neden olabileceği kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
• Enfeksiyonlar: Sindirim sistemini etkileyen ciddi enfeksiyonlar irritabl bağırsak sendromuna neden olabilir.
• Gıda intoleransı: Bazı gıdalara hassasiyeti veya alerjisi olan kişilerde huzursuz bağırsak sendromu gelişebilir.
• Stres: Özellikle çocukluk çağında yaşanmış yoğun stres ilerleyen yıllarda sendromu tetikleyebilir.
• Genetik: Ailesinde mide-bağırsak rahatsızlığı kişilerde İBSbelirtileri gözlenebilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?

Huzursuz bağırsak sendromu tanısının konulabilmesi için doktor muayene esnasında bazı bilgileri hastadan alır. Bu bilgiler arasında bağırsak ağrısı varlığı, şiddeti, sıklığı, dışkıda değişiklik, kullanılan ilaçlar gibi pek çok konu yer alabilir. Bu muayenenin yanı sıra doğru tanı konulabilmesi için bazı testler yaptırmanızı isteyebilir.

• Kan testleri: Belirtilere neden olabilecek başka bir hastalığın varlığını sorgulamak veya tedavinin işe yarayıp yaramadığını araştırmak için yapılabilir.
• Gaita testi: Bağırsaklardaki enfeksiyon ve iltihabın görülebilmesi ve emilim problemi olup olmadığına bakmak amacıyla yapılabilir.
• Hidrojen nefes testi: Bağırsaklardaki bakterilerin çokluğunu veya gıda intoleransı olup olmadığını tespit etmek sebebiyle yapılabilir. Bu testte belli bir madde hastaya verildikten sonra nefes örneği alınır ve hidrojen seviyesi ölçülür.
• Kolonoskopi: İBS’nin diğer sindirim sistemi rahatsızlıkları ile karıştırılmaması veya tümör tespiti için yapılabilir.
• Sigmoidoskopi: Kolonoskopiye benzer bir testtir. Rektum astarı ve kolonun alt kısmının görüntülenmesini sağlar.
• Üst endoskopi: Bu test ile birçok sindirim sistemi hastalığı hakkında bilgi edinilebilir. Yemek borusu, mide ve ince bağırsağın ilk bölümünün incelenmesini sağlar.

Hasta tüm bu testlerin hepsini yaptırmak zorunda değildir. Sadece duruma göre doktorun tavsiye ettiği testlerin yaptırılması yeterlidir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?

İBS hastalığı tedavisi için kesin bir çözüm yoktur, ancak hastalar hayatlarında beslenme ve aktivite değişikliklerine giderek belirtilerin hafiflemesini veya yok olmasını sağlayabilir. Bu değişikliklere ek olarak doktorun reçete ettiği ilaçlar da kullanılabilir. İlaçlar arasında antidepresanlar, kasılma karşıtı ilaçlar, kabızlık veya ishal önleyiciler bulunabilir. Beslenme ve aktivite alışkanlıklarında yapılabilecek değişikler şunlar olabilir:

• Lif alımını arttırmak: Lifli gıdalar ile beslenmek kabızlığı önleyebilir. Kuruyemiş, tahıllı gıdalar gibi lifli gıdaları öğünlerinize dahil edebilirsiniz. Bağırsakların iyi bir şekilde uyum sağlayabilmesi için farklı besinleri yavaş yavaş beslenmeye eklemeyi göz ardı etmemeniz gerekir.
• Süt ve süt ürünlerini sınırlamak: Laktoz intoleransı olan hastaların İBS geliştirme olasılığı daha fazla olduğu için laktozlu besinler tüketilmemesine dikkat edilmesi önemlidir. Bu tür besinleri diyetten çıkardığınızda kalsiyum açısından zengin yiyecekler ile diyetinizi tamamlamanız gerekir.
• Gaz yapıcı besinleri sınırlamak: Fasulye, lahana gibi yiyecekler genellikle gaz yapıcı niteliktedir, ancak bazı kişilerde sakız çiğnemek ve gazlı içecekler tüketmek bile oluşan gazın miktarını arttırabilir. Bu yüzden kişinin hangi besinlerde daha fazla gaz oluşturduğunu gözlemleyerek, bu besinleri sınırlaması tavsiye edilir.
• Glutensiz beslenmek: İBS’li hastalar genellikle glutene karşı hassastır. Bu yüzden glutenli besinleri daha az tüketmeleri gerekir. Glutensiz beslendiğinizde bazı vitamin ve mineralleri alamayacağınız için eksiklikler yaşayabilirsiniz. Sağlık uzmanınız ile konuşarak doğru bir beslenme planı ayarlaması yapabilirsiniz.
• Su içmek: Doğru beslenmenin yanı sıra yeterli su içmek kabızlığın önlenmesinde iyi bir rol oynar. Ekstra hastalığı olmayan bir yetişkinin günde 2 ile 2,5 litre arasında su tüketmesi tavsiye edilir.
• Sigara kullanmamak: Sigara kullanımı bazı kişilerde mide ve bağırsakları etkileyerek kabızlığa neden olabilir. Bu yüzden bırakılması gerekir. Eğer bırakmak için yardıma ihtiyacınız varsa doktorunuza danışabilirsiniz.
• Not tutmak: Gün içerisinde tükettiğiniz gıdaların notunu alarak, belirtilerinizi arttıran besinleri tespit edebilirsiniz.
• Düzenli egzersiz: Doktorunuz tavsiye ettiği günlerde ve tempoda egzersiz yapmanız bağırsak sağlığını iyileştirici yönde etki edebilir
• Rahatlatıcı teknikler: Yoga, meditasyon gibi vücudun gevşemesini sağlayan yöntemler deneyebilirsiniz.
• Yeterli uyku: Her ne kadar iyi beslenme sağlansa da, yetersiz uyumak stres seviyesini arttırır. Stres arttığında ise mide-bağırsak etkilenerek belirtiler ortaya çıkarabilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Huzursuz bağırsak sendromu yaşam kalitenizi düşürüyorsa, kendi kendinize tanı koymadan uzman bir Gastroenteroloji ve Hepatoloji doktoruna başvurmanız gerekir. Kişiye özel tanı ve tedavi yöntemleri için hemen randevunuzu oluşturabilirsiniz.