Hemogram (Tam Kan Sayımı) Nedir? Normal Değerleri, Düşüklüğü ve Yüksekliği

Tam kan sayımı olarak da bilinen hemogram kanda bulunan hücrelerin sayısını, boyutunu, kan hacmindeki oranını değerlendirmeye yardımcı olan temel bir laboratuvar testidir. Tam kan sayımı genellikle rutin muayenenin bir parçasıdır. Hastadan kan örneği alınarak yapılan hemogram testi anormal sonuçlar gösterirse uzmanlar ileri tetkikler yardımıyla kan hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları gibi sağlık sorunlarını araştırabilir.

Hemogram Nedir?

Hemogram yani tam kan sayımı kırmızı kan hücresi, beyaz kan hücresi, trombosit gibi kanın temel bileşenlerinin incelendiği bir laboratuvar testidir. Kan hücrelerinin sayısı, boyutu, dağılımlarını incelemeye yardımcı olan bu test genel sağlık durumunun değerlendirilmesi, anemi gibi sağlık sorunlarının teşhis edilmesi veya tedaviye verilen yanıtın takip edilmesinde önemli rol oynar.

Uzmanların tam kan sayımı isteyebileceği başlıca durumlar şunlardır:

• Rutin muayene sırasında genel sağlığın değerlendirilmesi,
• Yüksek ateş, istemsiz kilo kaybı, gece terlemeleri, açıklanamayan morarma, kanama veya yorgunluk gibi semptomların varlığı,
• Kanser, böbrek hastalıkları gibi sağlık sorunlarının takibi,
• Hamilelik sırasında anne adayının genel sağlık durumunu kontrol etmek.

İlave olarak uzmanlar bazı hastalıklarda tedaviye verilen yanıtın değerlendirilmesi amacıyla da hemogram testine başvurabilir.

Hemogramda İstenilen Değerler Nedir?

Tam kan sayımı yardımıyla bakılan başlıca hemogram değerleri aşağıdaki gibidir:

• Beyaz kan hücresi sayımı (WBC): Beyaz kan hücreleri bağışıklık sisteminin ana hücreleridir. WBC düşüklüğü ve yüksekliği enfeksiyon hastalıkları, otoimmün hastalıklar gibi sağlık sorunlarına işaret edebilir.
• Kırmızı kan hücresi sayımı (RBC): Eritrosit, alyuvar gibi farklı isimlerle de bilinen kırmızı kan hücreleri akciğerden vücuttaki tüm doku ve organlara oksijen bakımından zengin kanın taşınmasında görevli hücrelerdir. Hemogram RBC değeri belirli bir miktardaki (genellikle mikrolitre) kandaki kırmızı kan hücrelerinin sayısını gösterir. RBC sayımı kanın oksijen taşıma kapasitesi hakkında bilgi verebilir. Özellikle anemi yani kansızlık gibi sağlık sorunlarının tanı, tedavi ve takibinde RBC sayımı önemlidir.
• Hemoglobin (HGB): Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinde bulunan, doku ve organlara oksijen taşınmasını sağlayan bir proteindir. Düşük hemoglobin seviyesi anemi gibi bir sağlık sorununa işaret edebilir. Yüksek hemoglobin seviyesi ise pıhtılaşma gibi sağlık sorunları riskini artırabilir.
• Hematokrit (HCT): Hematokrit kandaki kırmızı kan hücrelerinin hacminin toplam kan hacmine oranını gösterir. Hemogram HCT değeri yüksekliği polisitemia vera gibi bir kan hastalığından, HCT düşüklüğü ise anemi, hemolitik anemi gibi bir sağlık sorunundan kaynaklanabilir.
• Ortalama korpüsküler volüm (MCV): Kırmızı kan hücrelerinin ortalama boyutunu değerlendirmeye yardımcı olur. Hemogram MCV değeri tek başına bir hastalığın tanısı için yeterli olmasa da diğer sonuçlarla birlikte değerlendirildiğinde eritrositlerin sağlığı hakkında fikir verebilir.
• Ortalama korpusküler hemoglobin (MCH): MCH her bir kırmızı kan hücresinde bulunan ortalama hemoglobin miktarını belirlemeye yardımcı olur. Referans değerlerinin altında çıkan bir sonuç anemi gibi bir sağlık sorununa işaret edebilir. Yüksek MCH değeri ise uzun süreli alkol kullanımı, tiroid bezi hastalıkları gibi pek çok farklı sebeple ortaya çıkabilir.
• Ortalama korpüsküler hemoglobin konsantrasyonu (MCHC): Belirli bir miktar kırmızı kan hücresinde bulunan ortalama hemoglobin miktarını ölçmeye yardımcı olur.
• Kırmızı kan hücresi dağılım genişliği (RDW): “Red cell distribution width” kelimesinin kısaltması olan RDW eritrositlerin boyut ve hacim olarak ne kadar çeşitli olduğunu gösterir. Kırmızı kan hücrelerinin birbirinden çok farklı boyutlarda olması kansızlık gibi bir sağlık sorunun göstergesi olabilir.
• Kırmızı kan hücresi boyut sapması (RDW-SD): Kırmızı kan hücrelerinin boyutlarındaki değişkenliği anlamaya yardımcı olur.
• Trombosit sayısı (PLT): Hemogram PLT değeri kanda pıhtılaşmaya yardımcı hücrelerin sayısını belirlemeye yardımcı olur. PLT düşüklüğü durumunda iç kanama gibi ciddi komplikasyonlar görülebilir. Yüksek PLT seviyeleri kalp krizi, felç gibi sağlık sorunlarına yakalanma riskini artırabilir.
• Ortalama trombosit hacmi (MPV): MPV değeri pıhtılaşmadan sorumlu trombositlerin ortalama hacmini değerlendirmeye yardımcı olur. Tek başına bir tanı yöntemi olmayan MPV değeri diğer testlerle birlikte kalp ve damar hastalıkları, tiroid bezi hastalıkları gibi sağlık sorunlarının tanı, tedavi ve takibine yardımcı olabilir.
• Nötrofiller (NEUT-NEU): Beyaz kan hücrelerinden olan nötrofiller bağışıklık sisteminin bir tehditle karşılaşması durumunda ilk müdahale eden hücrelerdir. NEU düşüklüğü enfeksiyon hastalıkları, B12 ve folat gibi vitamin eksiklikleri, lösemi gibi kemik iliği hastalıklarından kaynaklanabilir. Yüksek NEUT seviyeleri ise enfeksiyon hastalıkları, inflamasyon, yaralanma gibi durumlarda ortaya çıkabilir.
• Lenfositler (LYM): Hemogram LYM değeri beyaz kan hücrelerinden olan lenfositlerin sayısını gösterir. Lenfositlerin başlıca görevi antikor adlı proteinler salgılayarak enfeksiyon hastalıklarına karşı bağışıklık geliştirmektir. Düşük LYM durumunda sık enfeksiyona yakalanma gibi sorunlar gelişebilir.
• Monositler (MONO): Beyaz kan hücrelerinden olan monositler kan dolaşımından ayrılıp dokulara giderek oradaki zararlı mikroorganizmaları yok edebilen hücrelerdir. Hemogram MONO yüksekliği enfeksiyon hastalıkları veya lupus gibi otoimmün hastalıkların göstergesi olabilir.
• Eozinofiller (EOS):Eozinofiller parazit enfeksiyonları veya hücre içi bakterileri ile savaşmaya yardımcı bağışıklık sistemi hücreleridir. Cushing sendromu gibi sağlık sorunları hemogram testinde EOS değerinin düşük çıkmasına neden olabilir.
• Bazofiller (BASO): Bazofillerin başlıca görevi alerjenlere karşı yanıt oluşturmaktır. Yüksek BASO değerleri vücudun bir enfeksiyon veya alerjenle savaştığını gösterebilir. Tiroid bezinin aşırı çalışması gibi sağlık sorunları bazı durumlarda kanda BASO sayımının düşük çıkmasına neden olabilir.
• Prokalsitonin (PCT): Hemogram PCT yüksekliği şiddetli bir bakteriyel enfeksiyondan veya sepsisten (enfeksiyonun kana geçmesi) kaynaklanabilir.
• Çekirdekli kırmızı kan hücreleri (NRBC): Bu hücreler gelişimini tamamlamamış kırmızı kan hücreleridir. Normal şartlarda yetişkinlerin kan dolaşımında hiç çekirdekli kırmızı kan hücresine rastlanmaz. Kanda NRBC tespit edilmesi halinde uzmanlar anemi, kanser, kalp yetmezliği gibi sağlık sorunları için hastayı detaylı olarak değerlendirir.

Sayılan hemogram değerleri tek başına hastalıkların tanısı için yeterli değildir. Uzmanlar referans değerlerin altında veya üzerinde çıkan sonuçlar için gerekli durumlarda ileri tetkiklere başvurabilir.

Hemogram Normal Değeri Kaç Olmalıdır?

Hemogram değerleri testin uygulandığı laboratuvardan laboratuvara değişiklik gösterebilir. Ayrıca kişinin yaşı, cinsiyeti gibi faktörler de referans değerlerinin belirlenmesinde rol oynar. Genel olarak kabul edilen hemogram değerleri şu şekildedir:

• WBC: Erkeklerde ve çocuklarda 5,00-10,00 10^3, kadınlarda 4,5-11.00 10^3/uL ,
• RBC: Kadınlarda 4,0-5,4 10^6/uL, erkeklerde 4,5-6,1 10^6/uL,
• HGB: 11,7-15,5 g/dL,
• HCT: % 35-45,
• MCV: 80-94 fL,
• MCH: 27-31 pg,
• MCHC: %30-36 g/dL,
• RDW: %12-15,
• PLT: 150.000-400.000/mL,
• MPV: 7,0-11,0 fL,
• NEUT: 3,00–7,00 10^3/uL,
• LYM: 1,00-4,00 10^3/uL,
• MONO: 0,2-0,8 10^3/uL,
• EOS: < 0,50 10^3/uL,
• BASO: < 0,30 10^3/uL,
• PCT: < 0,1 ng/mL,
• PDW: %12-16

Sayılan hemogram değerleri hormon değerleri, hamilelik, laboratuvarda kullanılan ölçü birimi gibi faktörlere bağlı değişiklik gösterir.

Hemogram Değerleri Düşüklüğü Ne Anlama Gelir? Belirtileri Nelerdir?

Hemogram tüpü içerisine alınan kan örneğinin laboratuvar ortamında incelenmesinin ardından bazı değerlerin düşük çıkmasının pek çok farklı nedeni ve semptomu olabilir. Bu değerlerin düşüklüğü tek başına bir hastalık sayılmasa da çeşitli sağlık sorunlarının tanı, tedavi ve takibinde rol gösterici olabilir. Kanda bulunan hücrelerin her birinin eksikliğinin kendine özgü semptomları vardır

Kırmızı kan hücreleri ve kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin vücutta doku ve organlara oksijen bakımından zengin kanı taşımakla görevli oldukları için eksiklikleri halinde anemi yani kansızlık başta olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarında görülen semptomlar ortaya çıkabilir. Hemogram RBC ve HGB düşüklüğü belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Yorgunluk,
• Nefes darlığı,
• Cilt renginde solukluk,
• Kalp çarpıntısı,
• Baş ağrısı,
• Ellerde ve ayaklarda üşüme.

Kanın temel bileşenlerinden olan beyaz kan hücreleri (WBC) bağışıklık sisteminin ana hücreleridir. Hemogram WBC düşüklüğü bağışıklık sistemi sorunlarına neden olabilir. WBC düşüklüğü belirtileri şunlardır:

• Yüksek ateş,
• Zatürre gibi ciddi enfeksiyon hastalıkları,
• Ağız yaraları,
• Deride döküntü gibi cilt lezyonları,

Hemogram değerinde trombosit sayısı (PLT) sonucu da önemli yer tutar. Kanın pıhtılaşmasında rol oynayan PLT düşüklüğü belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Vücudun çeşitli yerlerinde ortaya çıkan açıklanamayan morluklar,
• Kırmızı renkli cilt döküntüleri,
• Sık tekrarlayan burun kanaması,
• Diş eti kanaması,
• Herhangi bir kanamanın geç durması,
• Adet kanamasının uzun ve şiddetli olması.

PLT düşüklüğü bazı durumlarda iç kanama gibi ciddi komplikasyonlara da yol açabilir. Bu nedenle dışkıda veya idrarda kan olması gibi semptomların yaşanması halinde vakit kaybetmeden uzman bir doktordan randevu alarak gerekli kontrollerin yaptırılması önemlidir.

Hemogram Değerleri Yüksekliği Ne Anlama Gelir? Belirtileri Nelerdir?

Kanda bulunan her hücrenin düşüklüğü gibi yüksekliği de farklı semptomlarla kendisini gösterebilir.

RBC değerinin yüksekliği kemik iliğinin normalden fazla kırmızı kan hücresi ürettiği anlamına gelebilir. Eritrositoz olarak da adlandırılan RBC yüksekliği belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Yorgunluk,
• Baş ağrısı,
• Eklem ağrısı,
• Vücutta karıncalanma ve uyuşma,
• Burun kanaması,
• Bulanık görme.

Enfeksiyonla savaşmakla görevli beyaz kan hücrelerinin yüksekliği de çeşitli semptomlara neden olabilir. WBC yüksekliği belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Yüksek ateş,
• Yorgunluk,
• Vücutta ağrı,
• Nefes darlığı,
• Gece terlemesi,
• Açıklanamayan kilo kaybı.

Kanın pıhtılaşmasından sorumlu trombositlerin normal değerlerin üzerinde olması kalp krizi, felç gibi komplikasyonların görülme riskini artırabilir. Trombosit sayısı (PLT) yüksekliğinin bazı belirtileri şunlardır:

• Göğüs ağrısı,
• Baş ağrısı.
• Konuşurken zorlanma,
• Nefes darlığı ve mide bulantısı,
• Ellerde veya ayaklarda yanma tarzında ağrı.

Hemogram değerleri arasında yer alan MONO, PDW, EOS, BASO gibi değerlerin yüksekliği de tek başına bir anlam ifade etmese de diğer değerlerle birlikte incelendiğinde çeşitli sağlık sorunlarının tanı ve tedavisine yardımcı olabilir.

Sık Sorulan Sorular

Tam kan sayımı yani hemogram testi, genel sağlık durumunun değerlendirilmesinde ve pek çok hastalığın erken teşhisinde kritik öneme sahiptir. Siz de hemogram sonuçlarınızı değerlendirmek ve sağlığınız hakkında detaylı bilgi almak için alanında uzman doktorlarımızdan randevu alabilirsiniz.