CRP
C-reaktif protein (CRP) vücudun iltihaplanma olayına ilk tepkisidir. Karaciğerde üretilen C-reaktif protein bazı sağlık problemlerinin göstergesi olabilir. C-reaktif proteinin antienflamatuar ve proinflamatuar özellikleri bulunur. Başlıca iki temel görevi vardır. Bunlar; immün yanıtın başlamasını sağlamak ve fagositozu arttırmak şeklinde açıklanabilir. CRP fibronektin ve fosfatidilkolin vb. bileşiklerle bağlanarak kompleks hale gelebilir. Oluşan kompleks yapı bağışıklık sistemini harekete geçirir. Bağışıklık sisteminde IL-1β, IL-6 ve TNFa gibi proinflamatuar sitokinler karaciğeri uyararak CRP salınımını arttırır.Karaciğerin yanı sıra böbrek, kalp, arterler, adipositler gibi dokularda da üretilebilir. Bu durum CRP`nin inflamatuar belirteçle birlikte kardiyovasküler hastalıkların da bir göstergesi olabileceğini gösterir.
C-reaktif protein klinik tanılarda iltihabın nerede olduğunu göstermez ancak tedavi sürecinde inflamasyon hakkında bilgi verebilir. Belirgin olarak yüksek seviyelerde CRP çoğu zaman enfeksiyon durumuyla ilişkilidir. Nadiren travmalar, akut ve kronik sağlık sorunları da yüksek seviyelere neden olabilir. Daha hafif yükselmeler ise diş eti hastalıkları, uyku bozuklukları vb. çeşitli etkenlere bağlı olabilir. CRP değerleri yaklaşık 8 saat içinde ikiye katlanabilir. İltihaplanma bittiğinde tekrar karaciğere gelerek katabolize edilir. Kanda CRP yarılanma ömrü 19 saati bulabilir.
CRP Nedir?
CRP olarak bilinen C-reaktif protein, vücutta inflamasyon varlığında karaciğerden salınan akut faz proteinleridir. Vücutta meydana gelen yaralanma veya enfeksiyonlar bağışıklık sistemini uyararak iltihaplanmayı başlatır. Hayati bir tepki olan iltihaplanma bölgeye kan akışının artmasını tetikler ve iyileşme sürecinin başlamasını sağlar. Bakteri, virüs vb. patojenlerin enfeksiyon bölgesini istila etmesi ve çoğalması bağışıklık sistemini tehdit edebilir. İmmün sistemin savunmasını desteklemek amacıyla karaciğerde C-reaktif protein üretimi başlar.
Karaciğerde üretilen CRP yüzlerce kat seviyeye ulaşabilir ve kana verilir. Vücudun enfeksiyona karşı bu ilk yanıtı akut faz yanıtı olarak adlandırılır.
Akut faz yanıtı enfekte bölgede kızarıklık, ağrı, sıcaklık ve şişlik oluşmasına neden olur. Bununla birlikte bazı otoimmün hastalıklar ve kronik sağlık sorunlarının gelişmesi de CRP üretimine yol açabilir. Dolayısıyla CRP inflamatuar hastalıkların teşhis ve takibinde önemli bir gösterge olabilir. Plazmada CRP seviyeleri yaralanma veya enfeksiyondan yaklaşık 4 saat sonra tespit edilebilir duruma gelir. Yaralanma veya enfeksiyondan 24 ilâ 72 saat sonra ise zirve seviyelere ulaşır.
CRP Testi Nasıl Yapılır?
CRP testi damardan alınan kan örneğiyle tespit edilir. Kan vermeden önce herhangi bir hazırlık yapılması gerekmez. Aç kalınması veya diğer özel prosedürler gerekli değildir. Ancak kişinin kullandığı ilaçlar ve diğer tedavi yöntemleri kontrol edilmelidir. Kolun iç kısmından alınan az miktarda kan örneği test edilmesi için laboratuvara gönderilir. Kan alma prosedürünün olası komplikasyonları arasında hassasiyet, kızarıklık, şişlik, sızıntı ve nadir olarak enfeksiyon yer alabilir. Rutin olarak yapılan normal CRP testleri daha az hassas ölçümlerdir. Sağlık sorununun tipi baz alınarak doktor önerisiyle yüksek hassasiyetli CRP testi (Hs-CRP) uygulanabilir. Yüksek hassasiyetli kan testi CRP ayırıcı bir tanı için kullanılmaz. Bunun yerine çok daha düşük (0,3-1,0 mg/L) C-reaktif protein değerlerinin tespit edilmesine yardımcıdır. Hs-CRP özellikle kalp krizi gibi kardiyovasküler sistemi etkileyen sağlık sorunları riski ile ilişkilendirilir. Yüksek hassasiyetli CRP testi herkese uygulanmaz ve iltihabın kesin nedenini göstermez.
CRP Yüksekliği Nedir?
CRP yüksekliği her zaman inflamasyon veya ciddi bir hastalığa işaret etmeyebilir. Bununla birlikte CRP yüksekliğinin farklı sınıflandırmaları da göz önüne alınarak altta yatan durum belirlenebilir. Hafif CRP yüksekliği genellikle tıbbi tedavi gerektirmeyen durumlar için normal bir durum olabilir. Bu durum bazı yaşam tarzı alışkanlıkları ve vücutta meydana gelen birtakım değişiklikler için olağan kabul edilebilir. Ek olarak birtakım tedavi seçenekleri de bu duruma yol açabilir. Listelenen durumlar başlıca:
- Sigara içmek,
- Obezite (BKİ>30 kg/m2),
- Yüksek trigliserid düzeyi,
- Düşük HDL düzeyi,
- Kan basıncı değişiklikleri,
- Diyabet,
- Hormon replasman tedavileri,
- Doku hasarı,
- Oral kontraseptif kullanımı olup hafif CRP yüksekliği nedenleri arasında olabilir.
Daha yüksek değerlerde seyreden C-reaktif protein bazı tıbbi sorunlara işaret edebilir. Akut faz reaktanı C-reaktif protein CRP yüksekliği şu durumların bir sonucu olabilir:
- Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar,
- Yanık ve travmalar,
- Romatizmal hastalıklar (Romatoid artrit, Behçet hastalığı, osteoartrit vb.),
- İnflamatuar bağırsak hastalıkları,
- Otoimmün hastalıklar,
- Kardiyovasküler hastalıklar,
- Maligniteler (kanser).
Kanda CRP yüksekliği ve derecesi doktorunuz tarafından iyi bir şekilde değerlendirildikten sonra uygun tedavi planı oluşturulur. Hamilelikte CRP yüksekliği görülebilir ancak rutin kontrollerde takibinin yapılması gerekir. Çocuklarda CRP yüksekliği sıklıkla viral veya bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Bebeklerde CRP yüksekliği enfeksiyon ve genetik bozukluklar için bir belirteç olabilir.
CRP Düşüklüğü Nedir?
CRP normal değeri genel olarak <0,9 mg/dL olarak kabul edilir. Bu nedenle “CRP düşüklüğü” tablosundan bahsedilemez. Ancak yüksek seviyelerde CRP tablosundan sonra birtakım müdahalelerle değerler düşürülebilir. Bununla birlikte vücuttaki iltihaplanmanın azalmasıyla da seviyelerin düşmesi beklenir. Tıbbi müdahalelerin başarıya ulaşıp ulaşmadığı hakkında genel bir bilgi verebilir. C-reaktif protein CRP değerlerinin düşmesine neden olabilecek uygulamalar şunları içerebilir:
- Statin tedavisi,
- Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçları içeren tedaviler,
- Magnezyum takviyesi,
- Fiziksel aktivitenin arttırılması,
- Sigara tüketiminin durdurulması.
Yüksek hassasiyetli CRP`nin düşük seviyelerde seyretmesi kalp ve damar sistemiyle ilişkili sağlık sorunları riskinde azalma şeklinde yorumlanır.
CRP Değeri Kaç Olmalıdır?
CRP referans aralığı kurumlar veya laboratuvarlar için farklı olabilir. Sonuçlar mg/L veya mg/dL şeklinde gösterilir. CRP seviyelerinin yorumlanması şu şekildedir:
- <0,3 mg/dL: Normal seviye
- 0,3-1,0 mg/dL: Normal seviye/ hafif yükselme (Gebelik, obezite, diyabet, sigara içmek, depresyon, sedanter yaşam, soğuk algınlığı vb.)
- 1,0-10,0 mg/dL: Orta dereceli yükselme (Otoimmün hastalıklar, pankreatit, bronşit, Miyokard Enfarktüsü, maligniteler vb.)
- >10,0 mg/dL: Belirgin yükselme (viral ve akut bakteriyel enfeksiyonlar, sistemik vaskülit, majör travma vb.)
- >50,0 mg/dL: Şiddetli yükselme (Akut bakteriyel enfeksiyonlar)
CRP değerleri çeşitli unsurlardan etkilenerek hafif düzeylerde yükselebilir. Sigara içmek, obezite, diyabet, uykusuzluk, hamilelik, soğuk algınlığı, depresyon, diş eti iltihabı, yaşlılık bu unsurlar arasındadır. Yüksek hassasiyetli CRP ölçümleri ise genellikle kardiyak risk değerlendirmesi amacıyla kullanılır. Hs-CRP düzeylerinin sınıflandırılması şu şekildedir:
- <1 mg/dL: Düşük kardiyak risk
- 1-3 mg/dL: Orta kardiyak risk
- >3 mg/dL: Yüksek kardiyak risk.
Sık Sorulan Sorular
CRP Kaç Olursa Tehlikelidir?
CRP normal değer aralığı üzerinde bir düzeyde olduğunda riskli olabilir. Bu nedenle 10 mg/dL üzeri değerler tehlikeli olabilir ve altta yatan neden araştırılmalıdır. CRP yüksekliği her zaman tehlikeli bir durumu göstermeyebilir ancak bazı kişilerde ciddi tıbbi sorunların göstergesi olabilir.
CRP Neden Yükselir?
Karaciğerden akut faz reaktanı olarak üretilen ve kana salınan CRP çeşitli nedenlere bağlı olarak yükselebilir. CRP yüksekliği her zaman ciddi bir hastalığa işaret etmeyebilir. Hafif düzeyde yükselen protein hamilelik, uykusuzluk, fiziksel aktivite yetersizliği, yüksek BKİ, depresyon sürecinde kendini gösterebilir. Şiddetli düzeyde yükselen CRP sıklıkla bakteriyel enfeksiyonlara işaret edebilir.
CRP Neden Yüksek Çıkar?
CRP yüksekliği vücutta iltihaplanma, yaralanma ve travma, otoimmün ve genetik bozukluklar, kanser, diyabet ve obezite, virüs ve bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar, pankreatit, bronşit, depresyon, hamilelik, sigara kullanımı, soğuk algınlığı gibi çeşitli durumlardan kaynaklanabilir.
CRP Yüksek Olursa Ne Olur?
Kanda CRP yükselmesi immün sistemi harekete geçiren bir inflamasyona işaret edebilir. Bu durum enfekte olan bölgeye kan akışını arttırarak immün sistemi harekete geçirir. CRP değerinin yüksek olması vücutta patojen (hastalık yapıcı) mikroorganizmaların varlığını gösterebilir.
Çocuklarda CRP Kaç Olmalı?
Çocuklarda CRP kan testi sonucu 10 mg/dL`den daha düşük olmalıdır. 10 mg/dL üzeri C-reaktif protein çocuklarda akut bir inflamasyonu gösterebilir. Bununla birlikte ek testler ile altta yatan nedenin araştırılması gerekir.
CRP Kaç Günde Normalde Döner?
CRP miktarının vücutta yarılanma süresi yaklaşık 19 saate denk gelir. Sağlıklı ve sağlıklı olmayan bireylerde bu süre neredeyse aynıdır. Tek seferlik ölçümler yerine tekrar eden ölçümlerin yapılması daha kesin sonuçlar verebilir.
CRP Antibiyotik İle Düşer Mi?
C-reaktif protein yüksek değerlerde salındığında vücutta akut bakteriyel enfeksiyonların etkinliği düşünülür. >50 mg/dL CRP vakalarının yaklaşık %90 oranında bakteriler sorumlu tutulur. Bu nedenle bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotikler enfeksiyonun giderilmesinde ve CRP değerlerinin düşürülmesinde etkili olabilir.
CRP Yüksekliği Hangi Hastalığın Belirtisi Olabilir?
CRP yüksekliği geniş yelpazede sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Romatoid artrit, Kelebek hastalığı, Behçet hastalığı, osteoartrit, sistemik lupus, MS, Sedef hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalığı, pankreatit, kalp krizi, sistemik vaskülit, kanser, bronşit, diyabet, depresyon vb. sağlık sorunları CRP yüksekliğinin nedeni olabilir.
Lösemide CRP Yükselir Mi?
Kanser hastalarında kan CRP değerleri yüksek seyredebilir. Bununla birlikte genellikle lösemi vakalarında CRP normal değerlerde seyredebilir. Ayrıca kemoterapi gibi kanser tedavilerinde tümör yıkımı nedeniyle CRP hafif düzeyde yükselebilir.
Kanserde CRP Kaç Çıkar?
Kan CRP değerlerinin 10 mg/dL üzerinde olması kanser gelişimiyle ilişkili doku hasarına işaret ediyor olabilir. 50-100 mg/dL ve üzeri seviyeler geniş bir doku tutulumunu ve malignitenin ilerlemesini gösterebilir. CRP tek başına kanser tanısı için yeterli olmayabilir. Bu nedenle görüntüleme yöntemlerinin de kullanılması önerilir.
CRP seviyelerinizin normal aralıkta olup olmadığını öğrenmek ve altta yatan nedeni araştırmak için uzman doktorlarımızdan randevu alabilirsiniz. Randevu için tıklayın.
