Gastrit Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Gastrit Nedir?

Gastrit mide zarının iltihaplanması ile karakterize birkaç farklı hastalığı içeren bir rahatsızlıktır. Aşırı alkol tüketimi, steroid olmayan antiinflamatuar ilaçların uzun süreli kullanımı veya Helicobacter pylori gibi bazı bakteriler mide zarında enfeksiyona neden olabilir. Gastrit oldukça yaygın bir sağlık sorunudur. Bazı durumlarda büyük cerrahi girişimlere, travmatik yaralanmalara, yanıklara veya ciddi enfeksiyonlara bağlı olarak da gelişebilir. Ağrı, hazımsızlık ve mide bulantısı gibi semptomlara neden olabilen bu rahatsızlık tedavi edilmediği takdirde yıllarca sürebilir. Tanı genellikle klinik öykülere ve histolojik bulgulara dayanır. Endoskopi ile kesin tanı konur. Tedavi nedene yöneliktir ve tedavi prosedürleri genellikle antiasit, aljinat ve antibiyotik ilaçları içerir.

Gastrit Nedir?

Gastrit mide astarını, yani mukozayı, etkileyen tıbbi birtakım rahatsızlıkları içerir. Mide iç yüzeyinin iltihaplanması veya şişmesi sonucunda oluşur. Toplumun yarısından fazlasının hayatının bir döneminde gastrit yaşadığı bilinir. Birçok farklı gastrit çeşidi vardır. Mukozal yaralanmanın şiddetine göre eroziv gastrit ve eroziv olmayan gastrit; tutulum yerine göre kardia gastriti, gövde gastriti ve antral gastrit; histolojik olarak kısa süreli akut gastrit ve uzun süreli kronik gastrit şeklinde sınıflandırılabilir. Gastrit çeşitleri hakkında kısaca şu bilgiler verilebilir:

• Akut gastrit: Akut gastrit toksinlerden, steroid olmayan antiinflamatuar ilaçların aşırı kullanımından, fungal nedenlerden, kötü hijyen veya aşırı alkol tüketiminden kaynaklanabilir. Büyük cerrahi müdahaleler, enfeksiyonlar ve çeşitli fiziksel travmalar da akut gastrit nedenleri arasında bulunur. Ayrıca sindirim sistemini bantlama ve yeniden yapılandırmayı içeren kilo verme prosedürlerinin bir sonucu olarak da akut gastrit gelişebilir. Kadın ve erkek cinsiyette eşit sıklıkta görülür ve her yaş grubunu etkileyebilir. Akut gastrit belirtileri arasında bulantı, kusma, epigastrik, dispepsi, hıçkırık ve ateş bulunur.
• Kronik gastrit: Kronik gastrit mide astarında kalıcı ancak düşük dereceli bir iltihaplanma ve hasara işaret eder. Uzun süreli gastrit genellikle Helicobacter pylori gibi bakteriler nedeniyle ortaya çıkar. Bu nedenle Helicobacter pylori gastriti olarak da bilinir. Tedavi edilmezse ömür boyu sürebilir ve mide kanseri gelişme riskini artırabilir. Bakteri kaynaklı kronik gastritler tip B gastrit olarak adlandırılır ve kronik gastritin en yaygın türüdür. Çeşitli otoimmün bozukluklar, HIV/AIDS, Crohn hastalığı, pernisiyöz anemi ve kronik safra reflüsü gibi belirli hastalıklar da kronik gastrite yol açabilir. Bu nedenlere bağlı olarak gelişen gastrit ise tip A gastrit olarak adlandırılır ve kronik gastritin en az yaygın türüdür. Sindirim bozuklukları, yorgunluk, anemi, B12 vitamini eksikliği, uzuvlarda uyuşma veya karıncalanma gibi semptomlar kronik gastrit belirtileri olarak sıralanabilir.
• Eroziv gastrit: Mide astarında oluşan çatlaklar ve yaralarla karakterize ülserlerdir. Tahriş edici maddelerle temas edildikten sonra gelişebilir. Stres gastriti adı da verilen eroziv gastrit belirtileri arasında kanama ve ülser bulunur. Kanama çoğunlukla hafif olsa da bazı vakalarda şiddetli olabilir.
• Eroziv olmayan gastrit: Mide zarında iltihaplanma oluşmasıyla ortaya çıkar ancak iltihaplanma ile birlikte mide zarında ülser veya yırtıklar oluşmaz.
• Otoimmün gastrit: Bağışıklık sisteminin mide zarındaki sağlıklı hücrelere saldırması sonucunda ortaya çıkar. Otoimmün gastrit kroniktir ve genellikle mide mukozasında erozyona neden olmaz.
• Postgastrektomi gastriti: Midenin bir kısmının cerrahi olarak çıkarıldığı işleme gastrektomi adı verilir. Postgastrektomi gastriti bu işlemi gerçekleştiren hastalarda görülen bir gastrit türüdür. Genellikle dokunun yeniden dikildiği bölgede meydana gelir. Ameliyatın mide astarına kan akışını engellemesi, mide astarının aşırı miktarda safraya maruz kalması sonucunda ortaya çıkabilir.

Gastrit Belirtileri Nelerdir?

Gastrit her zaman fark edilebilir semptomlara neden olmayabilir. Bu durum genellikle daha şiddetli ve kronikleşmiş gastritin habercisi olarak kabul edilir. Gastrit belirtileri mide astarı kendi ürettiği asit ve enzimlere karşı kendini savunamayacak kadar aşındığında ortaya çıkabilir. Semptomlar kişiden kişiye değişiklik gösterse de genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Geğirme ve hıçkırık,
• Özellikle yemek yedikten sonra kötüleşen mide rahatsızlığı, ağrısı ve krampları,
• Abdominal kanamalar,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Kaburgaların hemen altında ağrı ve basınç hissi,
• Mide şişkinliği ve midede yanma hissi,
• İştah kaybı,
• Yemekten hemen sonra oluşan tokluk hissi,
• Kusmukta veya dışkıda kan,
• Hazımsızlık,
• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler,
• Yorgunluk,
• Nefes darlığı ve baş dönmesi hissi.

Gastrit Nasıl Olur?

Mideyi kaplayan mukus, mide asidi ve safra gibi sindirim sularının etkisinden mideyi korur. Safra karaciğer tarafından üretilen bir sindirim salgısıdır ve yağ sindirimine yardımcı olur. Gastrit bu koruma zayıfladığında veya sindirim suları iltihaplanmaya neden olduğunda ortaya çıkar. Mide mukozasının zayıflamasına neden olan bazı faktörlerden kısaca şu şekilde bahsedilebilir:

• Helicobacter pylori isimli bir bakteri enfeksiyon geliştirerek gastrit ve diğer üst gastrointestinal bozukluklara neden olabilir. Dünya genelinde en yaygın enfeksiyonlardan biridir. Çoğunlukla kronik gastrite yol açar. Bu bakteriye maruziyet enfekte bir kişinin kusmuğu, dışkısı veya tükürüğü ile kirlenmiş yiyecek veya suyun tüketilmesi halinde gelişebilir.
• Bakteriyel enfeksiyonlar kadar yaygın olmasa da çeşitli parazit enfeksiyonları ve mantar enfeksiyonları da akut veya kronik gastrite neden olabilir.
• NSAİD olarak da bilinen steroid olmayan antienflamatuar ağrı kesicilerin düzenli kullanımı akut ve kronik gastrite neden olabilir.
• Yaşla birlikte mide astarı incelmeye başlar. Buna bağlı olarak mide asidi ve safra sıvısı mukozayı daha kolay tahrişe uğratabilir. Ayrıca yaşlı yetişkinlerin Helicobacter pylori enfeksiyonu ve otoimmün bozukluklar geliştirme olasılığı genç yetişkinlere kıyasla daha yüksek olduğundan gastrit geliştirme riskleri artar.
• Aşırı alkol ve sigara tüketimi mide zarını tahriş ederek parçalayabilir. Bu durum mide dokusunu sindirim sularına karşı savunmasız hale getirir. Alkol ve sigara kullanımının akut gastrite neden olma ihtimali daha yüksektir.
• Ciddi cerrahi girişimler, yaralanmalar, yanıklar veya enfeksiyonlar gibi fiziksel stresler veya psikolojik stres akut gastrit nedenleri arasında bulunur.
• Kemoterapi ilaçları veya radyasyon tedavileri gastrit riskini artırabilir.
• Hashimoto hastalığı ve tip 1 diyabet gibi otoimmün bozukluklar kronik inflamasyona yol açarak otoimmün gastrite neden olabilir.
• B12 vitamini eksikliği gastrite yol açabilir.
• Safra reflüsü olarak bilinen safra sıvısının mideye geri dönmesi mukozada tahribata sebep olarak gastrit gelişmesini tetikleyebilir.

Gastrit Tanısı Nasıl Konulur?

Gastrit tanısı koymak için hastaların belirtilerinin ayrıntılı bir geçmişi alınır. Bu şekilde semptomların şiddeti, sıklığı ve olası tetikleyicileri hakkında bilgi edinmek hedeflenir. Hastanın alkol ve sigara kullanımı, beslenme alışkanlıkları ve steroid olmayan ilaç kullanımı ile ilgili çeşitli yaşam tarzı faktörleri hakkında öykü toplanır. Hekimler toplanan bilgiler doğrultusunda gastritten şüpheleniyorlarsa, kesin tanı koymak için şu testleri uygulayabilirler:

• Üst gastrointestinal serisi veya baryumlu yutma: Sindirim sisteminin üst kısmında bulunan yemek borusu, mide ve ince bağırsağın ilk kısmını kontrol eder. İşlem sırasında baryum adı verilen metalik bir sıvı yutulur. Baryum tüm organları kaplayarak röntgende görülebilir olmalarını sağlar. Bu şekilde olağandışı durumların teşhisi sağlanabilir.
• Üst endoskopi: Bu tanı prosedürü ile yemek borusunun, midenin ve onikiparmak bağırsağının içine bakılabilir. Endoskop isimli ince ve ışıklı bir tüp kullanılır. Tüpün ucunda bulunan kamera ile görüntüleme elde edilir. İşlemi uygulayan doktor tüpü boğaza yerleştirerek yemek borusu, mide ve bağırsaklara doğru hareket ettirir. Bu işlem sırasında doktorun gerekli görmesi halinde küçük doku örnekleri alınabilir.
• Kan testleri: Midede bulunma ihtimali olan bakteri türlerinin teşhisi için kan testlerine başvurulabilir.
• Dışkı örneği: Dışkıdan alınan küçük örnekler laboratuvara gönderilerek analiz edilir. Bu analiz sırasında dışkıda kan ve bakteri araması yapılır. Dışkıda bulunan kan gastrit belirtileri olabilir.
• Üre nefes testi: Hastadan alınan nefes örneklerinde mide bakterilerinin analiz edildiği prosedürdür. Test için özel bir karbon atomuyla etiketli üre içeren bir kapsül veya sıvı yutulur. Bakteri varlığında üre karbondioksite dönüşür.

Gastrit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sahip olunan gastrit türüne ve nedenine bağlı olarak farklı tedavi prosedürleri uygulanabilir. Çoğu durumda mide asidi salgısını azaltmak için antiasit ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar semptomların hafifletilmesi ve mide zarının iyileşmesi konusunda fayda sağlayabilir. Ancak ilaçlar doktor gözetimi altında kullanılmalıdır. Gastrit tedavisi hakkında şu bilgiler verilebilir:

• Helicobacter pylori kaynaklı gastritte hedef bakteriyi öldürmektir. Hekimler bu gastrit türünü tedavi etmek için çeşitli ilaç kombinasyonları uygulayabilir. Bu kombinasyonlar antibiyotikleri ve proton pompası inhibitörü olarak bilinen mide koruyucuları içerebilir. Doktorlar antibiyotik direncini önlemek adına hastanın daha önce kullanmadığı antibiyotikleri reçete edebilir. İlaçlar doktorların tavsiye ettiği doz ve sürede kullanılmalıdır. Aksi takdirde bakteriler hayatta kalarak enfeksiyonun tekrarlamasına neden olabilir ve antibiyotik direnci geliştirebilir.
• Gastritin nedeni safra reflüsü ise doktorlar, safra asitleri içeren ve mide zarının iyileşmesine yardımcı olabilen çeşitli ilaçlar reçete edebilir. Bazı durumlarda mideye safra akışını kesmek için cerrahi girişimi gerekli görebilir.
• Çeşitli ilaçların uzun süreli kullanımına bağlı olarak gelişen gastritte doktorlar, bu ilaçların kullanımını sonlandırmayı uygun görebilir. Ağrıyı tedavi etmek için farklı ilaç önerilerinde bulunabilirler. Eğer gastrite neden olan ilacın kullanımı zorunluysa bu ilacın yanı sıra mide koruyucu bir ilaç da reçete edebilirler.
• Gastrit gıda alerjileri veya çölyak hastalığı ile ilişkili ise doktorlar gastrit diyet listesi oluşturabilir.

Sık Sorulan Sorular

Gastrit belirtileri yaşıyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir doktora başvurmanız önemlidir. Hisar Hospital Gastroenteroloji Bölümü hekimlerimiz, gastrit ve diğer mide hastalıklarının tanı ve tedavisinde size en uygun çözümleri sunmaktadır. Daha fazla bilgi almak veya randevu oluşturmak için Randevu Al ya da İletişim sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.