Сколиоз дегеніміз не?
Сколиоз; ортаңғы сызықтың анатомиялық жағдайына қатысты айналуы бар 10 градустан жоғары омыртқалар тобының бүйірлік қисаюы. Идиопатиялық сколиоз қалыптың бұзылуы емес. Бұл құрылымдық деформация және барлық сколиоздың 80% құрайды. Ең жиі кездесетін «жасөспірімдер идиопатиялық сколиоз» жыныстық жетілу басталғанға дейін пайда болады, қисықтық бағыты әдетте кеуде аймағында оңға және бел аймағында солға қарай және қыздарда жиі кездеседі.
Шын мәнінде, сколиоздың көп бөлігі белгілі бір дәрежеде ешқандай емделусіз тоқтайды. Алайда, оның бір бөлігі жасөспірім шақтағы қарқынды өсудің әсерінен дамиды және емдеуді қажет етеді. Ауыр науқастар тобында бұл үдерістің алдын алу үшін корсет қолданылуы мүмкін және бұл пациенттердің үштен бірінде шынымен тиімді. Жас және ұлғаю қаупіне байланысты критикалық деңгейден асатын сколиозда хирургия ұлғаюдың алдын алу үшін де, деформацияны түзету үшін де қолданылады. Хирургиялық араласу, әдетте, белінің қисаюы 40 градустан асатын және арқа қисаюы 50 градустан асатын науқастарға ұсынылады.
Рентгенография емделу мен бақылау кезінде науқасты бағалаудың негізін құрайды. Қалыпты рентгенограмманы тұрып АП және бүйірден алады. Егер диагностика үшін алынған алғашқы рентгенографиядан кейін консервативті немесе хирургиялық емдеуге көрсеткіш болса, тартылу, иілу және кифоздың жоғарылауы болса, гиперэкстенциалды рентгенографияны алу керек және қисықтың икемділігін бағалау қажет. КТ немесе МРТ әсіресе туа біткен сколиозы бар және жұлынның қысылуымен прогрессивті сколиозы бар емделушілерге, сондай-ақ атипті тораколумбарлы және белдік сколиозы бар емделушілерге арналған.
Операция шешімі үшін қисықтықтың тепе-теңдігі мен айналуы, қабырғадағы өркештің мөлшері мен сагиталь қисықтары қисықтықтың шамасымен қатар ескерілуі керек. Хирургиялық емдеудің жалпы қабылданған көрсеткіштері 45 градустан жоғары бұрышы бар қисықтар үшін, консервативті емдеумен басқарылмайтын қисықтар үшін, тепе-теңдік проблемалары бар қисықтар үшін, бел мен арқа аймағының ауыр аурулары үшін немесе деформацияда өкпеде елеулі зақымданулар бар науқастар үшін қолданылады.
Идиопатиялық сколиоз диагнозы қойылған науқастардың көпшілігі емдеуді қажет етпейді. Емдеу сколиотикалық қисықтарында прогрессия қаупі бар немесе диагноз кезінде ауыр қисықтары бар емделушілерге қажет. Емдеудің мақсаты – деформацияның дамуын болдырмау, деформацияны түзету және сақтау. Емдеуді таңдауда жасөспірімнің өсу потенциалын, анықтау кезіндегі қисықтық мөлшерін, сколиоздың локализациясын және үлгісін ескеру қажет. Шешім қабылдау кезеңінде жеке тұлғаның косметикалық келбеті мен емдеуге әсер етуі мүмкін әлеуметтік факторларды да ескеру қажет.
Тарихи дамуда көптеген емдеу әдістері жасалғанымен, бүгінде омыртқа хирургиясының орталықтарында қолданылатын емдеу әдісі; қисықтықты түзету және әр деңгейге қолданылатын педикулярлы бұрандалар және шыбықтармен сүйек синтезін (біріктіруді) қамтамасыз ету.
Сколиоз туралы жиі қойылатын сұрақтар
Жасөспірімдегі идиопатиялық сколиоз арқадағы немесе белдегі ауырсынуды тудырады ма?
Жасөспірімдердегі сколиоз әдетте ауырсынуды тудырмайды. Алайда, осы жас тобындағы науқастарда ауырсынудың болуын қарастыру және мүмкін себептерді зерттеу және алып тастау қажет.
Сколиоз немесе кифоз генетикалық па? Егер менде немесе жұбайымда сколиоз болса, бұл менің балаларымда да болады дегенді білдіре ме?
Сколиоздың дамуына генетикалық факторлар әсер етеді деп есептеледі. Алайда, сколиоздың генетикалық берілуі нақты дәлелденбеген. Тіпті генетикалық бейімділік болса да, бұл сколиоздың дамуына әсер ететін жалғыз фактор емес. Алайда, егер отбасылық сколиоз тарихы болса, біз балаларды мұқият қадағалауды, әсіресе өсу кезеңінде омыртқа хирургынан кеңес алуды ұсынамыз.
Балада сколиоздың алдын алуға бола ма?
Өкінішке қарай, бұны мүмкін қылдыратын бір әдіс жоқ.
Жасөспірімдік идиопатиялық сколиоз дегеніміз не?
Бұл, әрине, қалыптың бұзылуы емес, жағдайға байыппен қарау керек. Біріншіден, сколиозбен ауыратындардың жалпы денсаулығына бұл жағдайдың әсер етуі екіталай. Сколиоздың басым көпшілігі ешқандай емделусіз белгілі бір дәрежеде тоқтайды және науқастың өміріне ешқандай әсер етпейді. Кейбіреулер, керісінше, жасөспірім шақта бойының тез өсуі әсер етеді және прогрессивті емдеуді қажет етеді. Ерте кезеңде көрінетін және прогрессиямен ауыр мөлшерге жететін науқастарда корсет әдетте осы прогрессияның алдын алу үшін қолданылады және ол балалардың шамамен үштен бірінде тиімді болуы мүмкін. Критикалық деңгейден асады деп есептелетін сколиозда операция прогрессияның алдын алу үшін де, деформацияны түзету үшін де қолданылады. Хирургиялық араласу, әдетте, белінің қисаюы 40 градустан асатын және арқа қисаюы 50 градустан асатын науқастарға ұсынылады.
Сколиоз өкпе немесе жүрек проблемаларын тудырып, өлімге әкелуі мүмкін бе?
Сирек болса да болуы мүмкін. Шын мәнінде, бұл жалпы сколиозға қатысты емес. Алайда, әсіресе туа біткен сколиоз кезінде құрылымдық қисықтық өте жас кезден басталады және прогрессия қаупіне байланысты дамып келе жатқан өкпенің дамуына кері әсерін тигізеді. Екінші жағынан, ол, әсіресе, даму кезеңінде өсе түсіп (100 градустан жоғары), өкпе мен жүрекке елеулі проблемалар туғызуы мүмкін.
Ауыр мектеп сөмкелері сколиозды себеп пе?
Жоқ. Сколиоз ауыр мектеп сөмкелерін алып жүру немесе сөмкені үнемі бір иықта алып жүруге қатысты емес. Дегенмен, біздің ұсыныс, балалар белде ауырсынуды болдырмау үшін дене салмағынан 10% -дан асатын сөмкелерді қолданбауы керек.
Неліктен сколиоз дәрежелері түрлі адамдар өлшегенде бір-бірінен өзгеше болады?
Оны тәжірибелі адамдар өлшесе де, алынған нүктелердің миллиметрлік өзгеруіне байланысты хирургтар арасында 3-5 градустық айырмашылықтар болуы мүмкін. Ұқсас айырмашылық бір адамның әр түрлі уақытта жүргізген өлшеулерінде де болуы мүмкін және бұл табиғи жайт. Алайда, егер бұл айырмашылықтар әлдеқайда жоғары болса, екінші пікірді алған дұрыс болар еді.
Корсетпен емдеу сколиозды толығымен емдеп, омыртқаны түзете ме?
Сколиозды емдеуде корсет қолданудың пайдасы туралы бірінші ретті дәлелді зерттеулер бар. Алайда, корсет қолдану омыртқаны толық түзетеді деп күтуге болмайды.
SpineCore корсеті дегеніміз не? Бұл корсет басқалардан жақсырақ па?
SpineCore корсетінің қолданылуының артықшылығы болуы мүмкін, ол басқа корсеттерге қарағанда оңай. Алайда, сколиоздың түпкілікті шешімі бар екенін немесе сколиозды басқа корсеттерге қарағанда сәтті түзететінін көрсететін бірінші дәрежелі дәлелдерге негізделген ғылыми деректер жоқ.
Соңғы жылдары сколиоз көбейді деген пікір рас па? Оның себебі неде?
Сколиоз жиілігі 1-ден 3%-ға дейін. Шындығында, соңғы жылдары сколиоз ауруы өскен жоқ. Алайда, қоғамда сколиоз туралы түсінік жоғарылап, отбасылар бұл туралы саналы бола бастады. Бұл болса сколиозбен ауыратын науқастар санының артқандай етіп көрсетуде.
Сколиоздың алдын алу үшін не істеу керек?
Сколиоздың ең көп тараған түрі болып табылатын жасөспірімдер сколиозының себебі белгісіз болғандықтан, оның алдын алу жолдары белгісіз. Сондықтан сколиоздың пайда болуын болдырмаудың сенімді әдісі жоқ. Алайда, анамнезінде сколиозбен ауыратын отбасылардың қыз балаларын, әсіресе жыныстық жетілуге дейін мұқият қарау керек.
Жүктілік сколиоздың жоғарылауын тудырады ма?
Сколиоз қыздарда жиі кездесетін ауру болғандықтан, жүктілік пен сколиоздың қатар өмір сүруі жиі күмән тудырады. Дегенмен, әр түрлі зерттеулерден алынған нәтижелер жүктілік сколиоз бұрышының елеулі өсуіне әкелмейтінін көрсетеді.
Менің баламда сколиоз анықталды және операция ұсынылды. Ол мектепке қашан орала алады?
Сколиоз операцияларында біз қолданатын имплантаттар жүйесі мен әдістері жақсарған сайын біздің пациенттердің сауығу уақыты қысқарды. Идиопатиялық сколиозы бар жасөспірімдер операциядан кейін шамамен үш аптадан кейін мектепке орала алады. Бірақ бұл кезеңде физикалық жаттығуларды шектеу керек.
Менің қызыма сколиоз диагнозы қойылды. Бұл басқа баламда да болуы мүмкін бе?
Өкінішке орай, жауап ішінара «иә». Сколиоздың даму қаупі, әсіресе сколиозбен ауыратын қыздың әпкелерінде, қалыпты популяцияға қарағанда жоғары. Бұл нақты мәлімдеме болмаса да, сақтық пен қадағалауды қажет ететін мәселе.
Менің қызыма сколиоз диагнозы қойылды. Біз кешіктік пе?
Ата-аналарды мазасыздандыратын мәселе – бұл олардың жағдайға жауапкершілікпен қарауы және мүмкін бір нәрсені дұрыс істемей жүрміз деп ойлауы. Бұл аурудың себебі бойынша көптеген зерттеулер жүргізілді, көптеген теориялар алға тартылды, бірақ олардың ешқайсысы толық дәлелденбеген. Аурудың себебі белгісіз болғандықтан, даму процесінде бұл ауруды қоздыратын факторлар нақты көрсетілмеген. Сондықтан ата-аналардың бұл процеске тікелей әсер етуі мүмкін емес.
Барлық сколиозға дереу операция жасау керек пе?
Жоғарыда сипатталғандардан басқа жағдайларда, операцияның шешімі мен уақыты науқастың және/немесе отбасының шешімін ескере отырып қабылдануы тиіс. Негізінде, көптеген жағдайларда сколиоз – бұл косметикалық хирургия. Егер науқаста оның қазіргі жағдайына байланысты косметикалық немесе көзге көрінетін ақау болмаса, тезірек операция жасауға міндеттеме жоқ.
Қандай жағдайларда сколиоз ауыр проблемаларды тудыруы мүмкін?
Ерте жастан басталатын сколиоз (алдында ұзақ өсу кезеңі болғандықтан), тез прогрессивті сколиоз (ерте шақта қауіпті дәрежеде болған немесе басқа себептерге байланысты), қандай жаста болмасын арқада 50 градустан, белде 40 градустан жоғары қисықтық (өмір бойы прогрессия қаупі немесе косметикалық себептер), жасына қарамастан 80 градустан жоғары қисықтық (тыныс алу жолдарының ауыр проблемаларына байланысты), сколиоздың бұлшықет ауруларымен бірге жүруі (бақыланбайтын прогрессия мен өмірге қауіп төндіруіне байланысты).
40-50 градустан асатын әрбір сколиозға операция жасау керек пе?
Сіздің көзқарасыңызға байланысты бұл сұрақтың жауабы «иә» немесе «жоқ» болуы мүмкін. Шынында да, белде 40 градустан және арқада 50 градустан асатын сколиоз өмір бойы прогрессия қаупін көрсетеді. Негізінде, 40-50 градустан жоғары қисықтық косметикалық немесе ауру себебімен операцияға түседі. Алайда, бұл операцияның уақыты науқастың жеке шешімі болуы керек және шұғыл операцияны қажет етпейді.
Сколиоз операциялары қауіпті ме?
Әрине, «нөл пайыз қауіп» деу дұрыс мәлімдеме емес. Алайда, қауіп нейромониторинг жүйесі мен хирургиялық тәжірибенің арқасында айтарлықтай төмендеді. Нейромониторинг операция кезінде мүмкін болатын қауіпті анықтайды және хирургқа алдымен араласуға мүмкіндік береді. Осы жүйенің арқасында операция қауіпсіз әрі ыңғайлы, сонымен қатар сколиозды түзетуде мүмкін болатын ең жоғары деңгейіне қол жеткізуге болады. Жүйенің сенімділігі 97-98%.
Балаларда және жасөспірімдерде бүкірліктің жиі кездесетін себебі?
Балалардың басым көпшілігінде ата-анасы байқайтын бүкірлік, аз бүкірлік (postürel) болып келеді. Бұл аймақтық бұлшықет күші мен физикалық жаттығулардың көмегімен жойылуы мүмкін.
Постуральды бүкірлік деген не, оның себептері қандай және алдын-алу жолдары?
Постуральды кифоз; Бұл балалардың мектептегі тексерулерінде жиі анықталатын деформация. Көбінесе жасөспірім және қыздарда кездеседі. Қисықтық 60 градустан төмен, омыртқа иілгіш. Рентгенде омыртқада құрылымдық ауытқулар жоқ. Постуральды бүкірліктің ең маңызды себептері – нашар жағдайда отыру және физикалық жағдайдың болмауы. Әсіресе, қазіргі балаларда олардың компьютерге тәуелділіктен қозғалғыштығы төмендеп, спорттан ұзақ болуларына байланысты.
Құрылымдық бүкірлік дегеніміз не?
Құрылымдық бүкірлік – бұл адамның физиологиялық жағдайында да 55 градустан жоғары және көбінесе сүйектің және/немесе жұмсақ тіндердің патологиясына байланысты пайда болады. Бұл өркеш туа біткен жұлын аномалиясына, кейбір сүйек ауруларына, жұлын инфекциясына немесе омыртқаның сынуына немесе әр түрлі жүйке -бұлшықет ауруларына байланысты омыртқалардың зақымдалуына байланысты болуы мүмкін. Ол белгісіз себеппен Шеверман ауруына байланысты пайда болуы мүмкін.
Балалар мен жасөспірімдерде құрылымдық бүкірліктің жиі кездесетін себебі?
Өсіп келе жатқан науқастарда құрылымдық бүкірліктің ең көп тараған себебі – омыртқалар тікбұрышты пішінін жоғалтып, белгісіз себепке байланысты қысылған кезде пайда болатын «Шеверман ауруы» деп анықталатын бүкірлік. Оның этиологиясында әр түрлі түсіндірулер болса да, омыртқалардың өсу тақталарында пайда болатын аваскулярлық некроз кеңінен таралған. Егер Шеверман ауруы емделмесе, бұл бүкірдің ұлғаюына және қауіпті өлшемдерге жетуіне әкелуі мүмкін.
Қандай спорт түрлері сколиозға пайдалы және қандай позициялардың алдын алу жақсы?
Сколиоз – бұл генетикалық түрде алынған құрылымдық бұзылыс, оған дене бітімі әсер етпейді. Басқаша айтқанда, балаңыз қисық отырғаны үшін сколиоз болмаған, немесе, сколиоз болғандықтан қисық отырмайды. Жүзу сияқты спорт түрі сколиозға пайдалы деп айту да қате пікір.
Сколиоз операциясы жүктілікке кедергі бола ма?
Сколиоз операциясы жүктілікке немесе босануға кедергі емес.
Хирургиялық жолмен салынған имплантаттар детекторларда ескертулер бере ме?
Сіздің операция кезінде қолданылатын имплантаттар кобальт-хром немесе титан қорытпалары. Әдетте олар металл детекторларға қарсы ескертпе бермейді, бірақ сезімталдығы жоғарылаған әуежай немесе түрме сияқты жерлерде, әсіресе ұзын сегментті имплантанттар ескерту жасай алады. Сондықтан дәрігерден операция туралы құжат алыңыз.