Жалпы жамбас протезі
Бұл жамбас буыны әртүрлі себептермен қатты зақым көрген науқастарда зақымдалған буынды жасанды буынмен ауыстыру операциясы. Жалпы буын протезі ортопедияда ғана емес, жалпы медицинада да революциялық процедуралардың бірі болып табылады. Пациенттердің өмір сүру сапасын жақсартуда мұндай сәтті жаңашылдық сирек кездеседі. Буын протезін қажет ететін науқастардың саны және осы санаттағы жас пациенттердің үлесі күн санап артып келеді. Бұл әдіс проблемалы жамбастың қозғалысын жақсартуға және ауырсынуды жоюға мүмкіндік береді. Жамбас протезі кобальт-хромнан немесе титаннан жасалған негізгі бөліктерден және полиэтиленнен, металл немесе керамикалық ара бөлшектерден тұрады. Протезді қолдану мерзімін науқастың жасы, жынысы, ауырсыну күйі және функционалдық қабілеті анықтайды.
Алайда, мынаны ұмытпауымыз керек, барлық протездік операциялар сияқты жамбас протезі де, шектеулі жағдайларды қоспағанда, «абсолютті қажеттілік» болып табылмайды. Бұл «өмірлік жайлылық» операциясы.
Жамбас протезі сүйекке екі жолмен бекітіледі. Сүйек құрылымы әлсіз егде жастағы науқастарда протез «сүйек цементі» деп аталатын толтырғышпен сүйекке бекітіледі. Жақсы сүйек құрылымы бар жас пациенттерде кеуекті материалмен жабылған протездер сүйекке тығыз орналастырылады. Содан кейін осы кеуек арқылы сүйекке мықтап бекітілуі және бірігуі қамтамасыз етіледі.
Демалу, дәрі-дәрмек, физиотерапия әдістері немесе буын ішілік инъекциялар сияқты емдеу әдістеріне қарамастан жамбас ауырсынуы басылмайтын және жүру, баспалдақпен көтерілу сияқты күнделікті өмір белсенділігі едәуір шектеулі адамдарға жалпы жамбас протезі операциясын жасау оңтайлы шешім. Мұнда пациенттер әдетте 60 жастан асқан болады, дегенмен, травматикалық артрит, ревматоидты артрит, остеонекроз және феморальды мойын сынықтарын емдеу кезінде ерте жаста да бұл операцияны жасауға болады.
Жалпы жамбас протезін (TKP) қолдану мақсаты: ауырсынуды жеңілдету және функционалдықты арттыру. Дұрыс көрсеткіштер бойынша қолданылатын сәтті хирургиялық әдіс ТКР қолдануында жақсы нәтижелер алуға негіз болады. Сонымен қатар, сәйкес материал және дизайн ерекшеліктері бар имплантаттарды қолдану TKP қолдануда жетістіктерді арттыра түседі. Бүгінгі күні әртүрлі материалдар мен дизайн ерекшеліктері бар көптеген протездер жасалды.
ТКР операцияларындағы имплантат технологиясының дамуына байланысты протездің өмір сүру уақыты мен хирургиялық жетістік деңгейі айтарлықтай өсті. Дегенмен, протездік хирургия барлық хирургиялық процедуралар сияқты бірқатар қауіп-қатерді де алып келеді. Олардың ішіндегі ең маңыздысы – инфекция, босаңсу, аяқтың тамырларында ұйу пайда болып, өкпеге лақтыру және протездің ерте шығуы. Барлық қабылданған профилактикалық шараларға қарамастан, ықтималдық 1%-дан төмен болса да, бұл қауіптің алдын алу мүмкін емес.
Жалпы жамбас протезін құрайтын бөліктер үйкеліске ұшырау салдарынан уақыт өте келе тозады. Тозудың әсерінен пайда болатын, көзге көрінбейтін бөлшектерге қарсы протезді реакциясы бар сүйектен бөлуге болады, бұл протездің босауына әкеп соғады. Бүгінде протездеу технологиясы дамып, тиісті хирургиялық әдістер қолданылған кезде протездің беріктігі 15-20 жылға дейін артты.
Жалпы иық протезі
Бұл ауырсынуды жеңілдету, буындардың қозғалыс ауқымын қалпына келтіру және артрозбен (шеміршектердің тозуы, кальциноз) байланысты қозғалуы шектеулі науқастарда өмір сапасын жақсарту үшін жасалған иық протезінің түрі. Шын мәнінде, иық буыны дененің ең қозғалмалы буыны болып, шарикті топсаға (шаровой шарнир) ұқсайды. Жалпы иық протезі операциясының мақсаты, иықтың қызметін қалпына келтіру және ауырсынуды жеңілдету. Протездеу хирургиясы – ауырсыну күшейген, ауырсыну науқастың түнде ұйықтауына, өзінің күнделікті іс-әрекетін жасауға және қолын пайдалануға мүмкіндік бермейтін кезеңде таңдалатын тиімді және сенімді емдеу әдісі. Ауырсыну алғашқыда қимылдағанда пайда болса, тыныштықтағы ауырсыну, тіпті ұйқыдан оятып жіберетін ауырсыну кейінгі кезеңде пайда бола бастайды. Шеміршектің зақымдануы жоғарылаған сайын, буын ісініп, иық функциясы азая бастайды. Асқынған жағдайларда иық буынының қозғалғыштығы толығымен жоғалуы мүмкін. Осы хирургиялық араласудың көмегімен проблемалы иықтың толық немесе бір бөлігі алынып тасталады және оның орнына жасанды буын орналастырылады.
Операциядан кейін науқастың функционалдық жағдайына әсер ететін маңызды фактор – бұл бұлшықеттер мен дәнекер тіндердің операция алдындағы жағдайы. Егер оның жағдайы жақсы болса, науқастың бұрынғы қалпына келуі әлдеқайда жеңіл болады. Иық протезінің жамбас пен тізе протезінен негізгі айырмашылығы осы.
Алайда, мынаны ұмытпауымыз керек, барлық протездік операциялар сияқты жамбас протезі де, шектеулі жағдайларды қоспағанда, «абсолютті қажеттілік» болып табылмайды. Бұл «өмірлік жайлылық» операциясы.
Проблемалық иыққа қолдануға болатын тағы бір протездік баламалардың бірі – «кері иық протезі». Кері иық протездеу операциясын жасаған пациенттерде иықтағы артроздан басқа, иықта қозғалатын және айналмалы манжет деп аталатын бұлшықеттердің жырылуы орын алуы мүмкін. Бұлшықеттің жырылуы ауырсыну мен иық қозғалысында айтарлықтай шектеулер тудырады. Кері иық протезінің дизайны бұлшықет қызметінің протез тарапынан орындалуын қамтамасыз етеді және ауырсынуды жеңілдетіп, иық қимылдарының шектелуін жояды. Бұл көбінесе функционалды қызметі төмен 70 жастан асқан манжеттік артропатиясы бар науқастар үшін жақсы шара болып табылады.
Кері иық протезі манжетті жыртылу артропатиясынан басқа, сонымен қатар иық артропластикасын ревизиялау кезінде, ревматологиялық ауруларда, ісік резекциясынан кейін және иық сүйегінің көп бөлімді сынықтарында қолданылады. Бұл ауырсынуды басып қана қоймай, иықтың айналу орталығын өзгертеді, осылайша дельта тәрізді бұлшықет күшімен иықтың алға және артқа қарай қозғалысын қамтамасыз етеді.
Барлық иық протездеу операцияларында имплантат технологиясының дамуына байланысты протездің өмір сүру уақыты мен хирургиялық жетістік деңгейі айтарлықтай өсті. Дегенмен, протездік хирургия барлық хирургиялық процедуралар сияқты бірқатар қауіп-қатерді де алып келеді. Олардың ішіндегі ең маңыздысы – инфекция, босаңсу және протездің ерте шығуы. Барлық қабылданған профилактикалық шараларға қарамастан, ықтималдық 1%-дан төмен болса да, бұл қауіптің алдын алу мүмкін емес.
Жалпы тізе протезі
Тізедегі әр түрлі себептерден туындайтын артрозға байланысты (шеміршектің тозуы, кальциноз) ауруы күшті және қозғалысы шектеулі науқастарда ауырсынуды азайту және өмір сүру сапасын жақсарту үшін жасалатын операция. Бұл ота көмегімен тозған немесе зақымдалған тізе буыны хирургиялық жолмен арнайы өндірілген полиэтилен мен металдан жасалған жасанды буынмен алмастырылады. Жалпы тізе протезі – бұл емдеудің басқа баламалары жеткіліксіз болған жағдайда ортопедтердің жиі таңдайтын және сәтті орындалатын сенімді емдеу әдісі. Жалпы тізе артропластикасы негізгі хирургиялық принциптерге сәйкес жасалынған жағдайда ортопедиялық хирургиялық араласудың ең ұтымды нәтижелерінің бірі болып табылады.
Алайда, мынаны ұмытпауымыз керек, барлық протездік операциялар сияқты жалпы тізе протезі де, шектеулі жағдайларды қоспағанда, «абсолютті қажеттілік» болып табылмайды. Бұл «өмірлік жайлылық» операциясы.
Жалпы тізе протезін салудың мақсаты, ауырсынуды жеңілдету, қозғалысты жақсарту және деформацияны түзету. Протезді қолдану мерзімін науқастың жасы, жынысы, ауырсыну күйі және функционалдық қабілеті анықтайды. Ал операцияның сәтті болуын хирургтың білімі мен тәжірибесі, операция бөлмесінің жағдайы, пациентті дұрыс таңдау және операциядан кейінгі күтім қамтамасыз етеді.
Демалу, дәрі-дәрмек, физиотерапия әдістері немесе буын ішілік инъекциялар сияқты емдеу әдістеріне қарамастан жамбас ауырсынуы басылмайтын және жүру, баспалдақпен көтерілу сияқты күнделікті өмір белсенділігі едәуір шектеулі адамдарға жалпы тізе протезі операциясын жасау оңтайлы шешім. Мұнда пациенттер әдетте 60 жастан асқан болады, дегенмен, травматикалық артрит, ревматоидты артрит және остеонекроз кезінде ерте жаста да бұл операцияны жасауға болады.
Табысты тізе артропластикасына, тиісті пациентті, дұрыс протезді және дұрыс кесуді таңдап, жақсы хирургиялық техникамен буын беттерін алмастыру арқылы қол жеткізуге болады. Науқастың операция алдындағы егжей-тегжейлі сараптамасы және операцияға дейінгі дайындықтар да аса маңызды.
Имплантат технологиясының дамуына байланысты протезді қолдану уақыты мен хирургиялық жетістік деңгейі айтарлықтай өсті. Дегенмен, протездік хирургия барлық хирургиялық процедуралар сияқты бірқатар қауіп-қатерді де алып келеді. Олардың ішіндегі ең маңыздысы – инфекция, босаңсу, аяқтың тамырларында ұйу пайда болып, өкпеге лақтыру және протездің ерте шығуы. Барлық қабылданған профилактикалық шараларға қарамастан, ықтималдық 1%-дан төмен болса да, бұл қауіптің алдын алу мүмкін емес. Бүгінде протездеу технологиясы дамып, тиісті хирургиялық әдістер қолданылған кезде протездің беріктігі 15-20 жылға дейін артты.