Ter bezlerininin aşırı çalışması durumunu olan ve hiperhidrozi olarak da bilinen aşırı terleme, çeşitli sebeplerle beyinden salgılanan fazla miktarda kimyasal uyaranın ter bezlerine ulaşmasıyla meydana gelir. Tek başına terleme, vücudun ısı kontrolünün sağlanması için gerekli olan fizyolojik bir olay olsa da, aşırı terleme; hiçbir neden yokken ellerde, ayaklarda, koltuk altında veya baş bölgesinde damlalar şeklinde ortaya çıkabilir. Bu duruma kızarmış yüz de eşlik edebilir ya da yüz kızarıklığı, terleme olmaksızın tek başına da oluşabilir.
Aşırı Terleme Neden Olur?
Aşırı terleme, primer (bölgesel) ve seconder olarak ikiye ayrılır. Primer yani bölgesel terlemeler, sağlıklı bir bireyde, altta yatan hiçbir hastalık olmadan nedensiz olarak ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda; aşırı stres, endişe ya da aşırı baharatlı ve acı yiyecekler terlemeyi tetikleyebilmektedir.
Seconder hiperhidrozis ise genellikle başka hastalıklar sonucu yaşanabilmektedir. Bu hastalıkların başlıcaları şunlardır:
- Kanser
- Diyabet
- Tiroid hastalığı
- Kalp yetmezliği
- Böbreküstü bez hastalıkları
- Akciğer hastalığı
- Parkinson
- Obezite
- Menopoz
- Psikolojik rahatsızlıklar
Aşırı Terlemenin Belirtileri Nelerdir?
Aşırı terlemenin belirtileri, şiddetine ve günlük hayata olan etkisine göre çeşitlilik göstermektedir. Küçük çaplı belirtiler, dönemsel olarak ortaya çıkıp kaybolabilir. Ancak, aşırı terleme ileri seviyelerde ise bu durum, gün içinde rahatsız edici boyutlara ulaşabilir.
Aşırı terlemenin günlük hayata etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Koltuk altı ya da sırtınız aşırı terleme nedeniyle su içinde kalabilir.
- Kıyafetleriniz terden ıslanabilir ve değiştirme gereği duyabilirsiniz.
- Yanaklarınız veya alnınızdan boncuk boncuk ter damlayabilir.
Öte yandan, aşırı terleme vücutta bazı rahatsızlıklara da yol açabilmektedir.
- Terleyen bölgenin uzun süre aşınması sonucu kaşıntı ya da iltihap oluşabilir.
- Terleme tek başına koku yapmasa da ter damlaları, vücut üzerinde bulunan bakteriler ile bir araya geldiğinde koku oluşumuna neden olabilir.
- Çatlak, kırışıklık oluşumu ya da ciltte renk değişimi ortaya çıkabilir.
- Ayak tabanlarındaki cilt tabakasının parçalanması veya alışılmadık derecede yumuşak olması durumu meydana gelebilir.
Aşırı Terlemeden En Çok Vücudun Hangi Bölümleri Etkilenir?
Aşırı terleme durumunda genellikle vücudun her bölgesi etkilense de bazı bölümlerde semptomlar sıklaşabilmektedir. Bunlar:
- Koltuk altı
- Ayak tabanları
- Yüz bölgesi (Özellikle yanak ve alın)
- Sırt
- Genital bölge
- Ellerde avuç içleri
- Boyun
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
Aşırı terleme altta yatan başka hastalıkların da belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle aşağıdaki durumları deneyimliyorsanız, bir iç hastalıkları ya da göğüs hastalıkları uzmanına başvurmanız tavsiye edilmektedir.
- Aşırı terlemeye eşlik eden kilo kaybı
- Özellikle uyurken ortaya çıkan aşırı terleme
- Aşırı terlemeye eşlik eden ateş, göğüs ağrısı, nefes almakta zorluk ya da kalp çarpıntısı
- Uzun süre devam eden ve nedeni açıklanamayan aşırı terleme
Aşırı Terlemede Tanı Nasıl Konulur?
Hastalığın tanısı, fiziksel muayene ve hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ile konulur. Aşırı terleme şikayeti ile hastaneye başvuran bir hasta; öncelikle endokrinoloji, psikiyatri ve dermatoloji uzmanı tarafından incelenir ve kan tahlili gibi yöntemler ile altta yatan başka bir hastalık olup olmadığı araştırılır. Eğer bu bölümlerde önerilen tedavilerden bir sonuç alınamaz ise primer terlemeye uygun tedavi seçenekleri hastaya sunulur.
Aşırı Terlemede Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Eğer hastada seconder bir terleme var ise altta yatan hastalık tedavi edilmelidir. Ancak, terlemenin primer yani bölgesel olduğu durumlarda tedavi seçenekleri aşağıdakiler gibidir:
Antiperspirant ile Tedavi
Aşırı terleme teşhisi konulan hastalara ilk olarak özel antiperspirant uygulanır. Antiperspirantlar ile ter bezlerinin çıkışının kapatılmasıyla terlemenin önüne geçilmesi amaçlanır. Bu yöntem, hafif şiddetli terleme şikayeti ile gelen hastalar için etkili olabilmektedir, birkaç saat gibi kısa süreli çözümler sunmaktadır.
Cerrahi Tedavi (ETS Ameliyatı)
Aşırı terleme hastalığı için en kesin çözüm, Endoskopik Torasik Sempatektomi yani ETS ameliyatıdır. ETS ameliyatı; özellikle koltuk altı, el, ayak ve yüz bölgesinde ortaya çıkan aşırı terleme vakaları ile yüzde oluşan aşırı kızarıklık problemlerinin tedavisinde tercih edilmektedir.
Ameliyat, genel anestezi altında uygulanır. Ameliyat sırasında, koltuk altından iki küçük kesi açılır. Kesilerden birine, endoskop adı verilen tüp şeklinde küçük bir cihaz yerleştirilir ve ucunda bulunan ışıklı kamera aracılığıyla terlemeye neden olan sorunlu sinirler tespit edilir. Başka bir alet yardımıyla da diğer kesiden girilerek, tespit edilen sinirlere klips yerleştirilir ve bu sinirler bloke edilir. Böylece terleme sorununun ortadan kaldırılması amaçlanır.
Olası bir yan etki olarak, bazı durumlarda vücudun başka bir bölgesinde terleme görülebilir. Bu durum genellikle zaman içinde ortadan kaybolsa da, geçmemesi halinde kesilen sinire ikinci bir cerrahi müdahale yapılabilmektedir.
ETS ameliyatı ile terleme tedavisinde başarı oranı, işlem yapılan bölgeye göre değişmekle birlikte yüzde 90 civarındadır. Yapılan bir araştırmaya göre, ETS ameliyatı yaptıran hastaların yüzde 60’ında 12 yıl sonra bile terleme şikayeti görülmemektedir.
