ЖАЛПЫ ХИРУРГИЯ

Жалпы хирургия медицина әлемінде үлкен және маңызды орын алады. Адам ағзасында ми мен қаңқа жүйесінен басқа барлық аймақтардың хирургиялық емін жасайтын жалпы хирургия бөлімі жоғары білімді және білікті мамандардан тұрады. Жалпы хирургия саласында тек операциялар ғана емес, сонымен қатар қарқынды терапия және хирургиялық инфекцияларды емдеу сияқты қолданбалар да жүргізіледі.

Жалпы хирургия дегеніміз не?

Жалпы хирургия – әртүрлі ауруларды, жарақаттарды және жағдайларды емдеу үшін хирургиялық араласуларды жүзеге асыратын медицина саласы. Осы салада жұмыс істейтін жалпы хирургтар, ағзаның әртүрлі аймақтарында операция жасауда маманданған оқыған мамандар болып табылады.

Жалпы хирургия өте кең саланы қамтиды және ас қорыту жүйесі, эндокриндік жүйе, тамыр жүйесі және т.б. байланысты процедураларды қамтиды. Хирургтар көбінесе аппендицит, өт қабының проблемалары, жарықтар, асқазан-ішек жолдарының проблемалары және әртүрлі қатерлі ісік түрлері сияқты жағдайларды емдеуде маманданған. Сондай-ақ олар төтенше жағдайларда, жарақат алған жағдайларда және өмірді сақтайтын операцияларда маңызды рөл атқарады. Бірақ 16 жасқа дейінгі адамдарды жалпы хирургиядан бөлек балалар хирургиясы бөлімі бақылайды.

Жалпы хирургияның негізгі аспектілерінің бірі дұрыс хирургиялық араласуды анықтап, ұсыну қабілеті болып табылады. Жалпы хирургтар, кешенді емдеуді қамтамасыз ету үшін радиологтар, анестезиологтар және терапевтер сияқты басқа медицина мамандарымен тығыз жұмыс істейді. Тиімді емдеу үшін де техникалық білім, хирургиялық дағдылар және технологиялық жетістіктердің үйлесімін пайдаланады. Жалпы хирург болу қиын процесс болып табылады және алты жылдық медициналық факультеттен кейін бес жылдық жалпы хирургия мамандығын қамтиды. Бұл процесс барысында хирургтар дәстүрлі және минималды инвазивті хирургиялық техника бойынша өздерін дамытады.

Жалпы хирургиялық аурулар қандай?

Жалпы хирургия денедегі көптеген мүшелерде хирургиялық араласуды қажет ететін аурулармен айналысады. Жалпы хирургиялық аурулар мыналар:

• Аппендицит: Бұл ауру соқыр ішектің қабынуын білдіреді және әдетте оны хирургиялық жолмен алып тастау қажет.
• Өт тастары: Ауыр жағдайларда өт қабын алып тастау үшін хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін.
• Гастроэзофагеальды рефлюкс ауруы (ГЭРА): Тұрақты және ауыр рефлюкс симптомдарын жеңілдету үшін хирургиялық ем қажет болуы мүмкін.
• Шап жарығы: Құрсақ бұлшықеттерінің әлсіреуі нәтижесінде әлсіз жерден тіндердің шығуы.
• Вентральды жарық: Іш қабырғасының әлсіреуінен ішкі мүшелердің сыртқа шығуы. Әдетте хирургиялық қалпына келтіру қажет.
• Тоқ ішек және тік ішек обыры: Бұл аймақтарда дамыған ісіктерді хирургиялық жолмен алып тастау қажет болуы мүмкін.
• Сүт безі обыры: Жалпы хирургтар мастэктомия немесе лумпэктомия процедураларын орындай алады.
• Қалқанша безінің түйіндері: Түрлі мәселелер тудыратын түйіндерді алып тастау үшін хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін.
• Гиперпаратиреоз: Қалқанша маңы бездері шамадан тыс гормондар бөлген кезде оларды алып тастау үшін хирургиялық араласу қажет болады.
• Варикозды тамырлар: Тамырлардағы варикозды емдеу үшін жалпы хирургия саласы тамырларды алып тастау немесе лазерлік емдеу сияқты әдістерді қолдануы мүмкін.
• Аневризмдер: Әлсіреген қан тамырларын қалпына келтіру үшін хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін.
• Ішектің қабыну ауруы (ІҚА): Ішектерде тарылу немесе бітелу сияқты асқынуларды емдеу үшін хирургиялық емдеу мүмкін.
• Дивертикулит: Қалың ішекте пайда болатын қалталар ауыр немесе түрлі асқынулар туындаған кезде хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін.
• Тері обыры: Жалпы хирургтар қатерлі тері ісіктерін алып тастау үшін эксцизия жасай алады.
• Ірің: Ауыр немесе қайталанатын іріңдер үшін хирургиялық дренаж қажет болуы мүмкін.

Жалпы хирургиялық аурулардың белгілері қандай?

Жалпы хирургия, денедегі әртүрлі мүшелер мен жүйелерді қамтитын кең аймақ болғандықтан, хирургиялық аурулардың белгілері әртүрлі болуы мүмкін. Ең жиі кездесетін белгілердің бірі іштің ауыруы. Бұл ауру өткір, ауырсыну немесе күңгірт болуы мүмкін және белгілі бір аймақта шоғырлануы немесе іште таралуы мүмкін. Аурудың қарқындылығы да әртүрлі болуы мүмкін. Басқа белгілерге ас қорыту проблемалары жатады. Әсіресе жүрек айнуы, құсу, кебулер, диарея, іш қату немесе ішек әдеттерінің өзгеруі сияқты белгілер пайда болуы мүмкін. Бұл белгілер аппендицит, өт қабы ауруы немесе асқазан-ішек жолдарының бітелуі сияқты жағдайларды көрсетуі мүмкін.

Кейбір жалпы хирургиялық аурулар дененің әртүрлі аймақтарында анормальды массалардың немесе ісіктердің пайда болуына әкеледі. Бұл жарықтар, ісіктер немесе үлкейген мүшелермен көрінеді. Бұл массалар орналасуына байланысты қолмен сезілуі немесе көзбен көрінуі мүмкін. Басқа белгі – инфекциялар. Инфекциялар хирургиялық жағдайларда жиі кездеседі және дене қызуы, қалтырау, әлсіздік сияқты белгілермен көрінуі мүмкін. Сонымен қатар, зардап шеккен аймақта қызару, қызу және нәзіктік болуы мүмкін. Түсініксіз салмақ жоғалту немесе салмақ қосу да маңызды белгілерге жатады және әртүрлі жалпы хирургиялық аурулардың белгісі болуы мүмкін. Мысалы, қатерлі ісік, қалқанша безінің бұзылыстары немесе асқазан-ішек аурулары сияқты жағдайлар метаболизмді бұзып, салмақ өзгерістеріне әкелуі мүмкін.

Мұндай белгілер әрқашан хирургиялық аурудың белгісі бола бермейді. Бірақ тұрақты немесе ауыр белгілерді сезінсеңіз, дереу медициналық көмек алу маңызды. Дәрігер, физикалық тексерулер және диагностикалық тесттер сияқты әртүрлі әдістерді қолданып белгілердің себебін анықтай алады және тиісті емдеу жоспарын ұсына алады.

Жалпы хирургиялық аурулардың диагнозы қалай қойылады?

Жалпы хирургия бөлімі аурулардың диагнозын қою үшін денсаулық топтары мен науқастар арасында егжей-тегжейлі және бірлескен көзқарасты қамтиды. Әрбір аурудың өзіндік диагностикалық әдістері бар, бірақ жалпы процедура келесідей:

• Ауру тарихы: Жалпы хирургиялық аурулардың диагнозын қоюдың бірінші қадамы – егжей-тегжейлі ауру тарихын жинау. Денсаулық топтары науқастың белгілері, олардың қанша уақыт болғанын және белгілерді нашарлататын немесе жеңілдететін кез келген факторларды сұрайды. Бұрынғы операциялар, медициналық жағдайлар немесе отбасы тарихы да жалпы денсаулығыңызды түсіну үшін маңызды.
• Физикалық тексеру: Белгілі белгілерді бағалау үшін физикалық тексеру жүргізіледі. Денсаулық маманы іш аймағын пальпациялау арқылы масса немесе ісік бар-жоғын тексере алады. Сонымен қатар, басқа тиісті аймақтарды бағалай алады. Бұл тексеру мәселен

  ің ықтимал көздерін анықтауға көмектеседі және қосымша диагностикалық зерттеулерді бағыттайды.

• Зертханалық сынақтар: Органның жұмысын бағалау, инфекцияны анықтау немесе ағзадағы белгілі бір заттардың деңгейін бағалау үшін қан анализі сұралуы мүмкін.
• Көрнекі зерттеулер: Диагностикалық бейнелеу құрылымдық аномалияларды анықтауда маңызды рөл атқарады. Рентген, ультрадыбыстық, КТ сканерлері және магнитті-резонансты бейнелеу (МРТ) мүшелер мен тіндерді визуализациялау үшін жиі қолданылады.
• Эндоскопия: Ішкі мүшелердің ішін тексеру үшін ұшында жарық пен камера бар икемді түтік арқылы эндоскопия жасалуы мүмкін. Эндоскопия немесе колоноскопия ас қорыту жүйесінің ішін көру, аномалияларды анықтау және биопсия үшін тін үлгілерін алу үшін қолданылады.
• Биопсия: Кейбір жағдайларда күдікті зақымданудың немесе ісіктің табиғатын анықтау үшін биопсия қажет болуы мүмкін. Микроскоп астында зерттеу үшін шағын тін үлгісін алу арқылы жүзеге асырылады. Биопсиялар өсудің жақсы немесе қатерлі екенін анықтауға көмектеседі және одан әрі емдеу туралы шешімдер қабылдауға бағыт береді.

Жалпы хирургиялық аурулар қалай емделеді?

Жалпы хирургияға қатысты ауруларды емдеу әрбір жағдайдың өзіндік стратегияны талап ететіндігіне байланысты жеке көзқарасты қамтиды. Бұлар:

• Консервативті ем: Көптеген жалпы хирургиялық ауруларды бастапқыда консервативті әдістермен басқаруға болады. Белгілерді жеңілдету немесе жағдайдың нашарлауын баяулату үшін өмір салтын өзгерту, диетаны өзгерту, дәрі-дәрмектер және физикалық терапия ұсынылуы мүмкін.
• Дәрі-дәрмек: Дәрілер әртүрлі жалпы хирургиялық ауруларды емдеуде маңызды рөл атқарады. Дәрілер әдетте басқа емдеу әдістерімен бірге қолданылып, тиімдірек нәтижелерге қол жеткізуге көмектеседі.
• Хирургиялық араласулар: Консервативті шаралар жеткіліксіз болған кезде хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін. Операциялар аурулы мүшелерді алып тастау, жарықтарды жөндеу немесе ісіктерді алып тастау сияқты процедураларды қамтуы мүмкін. Процедураны таңдау ауруға және оның ауырлығына байланысты.
• Эндоскопиялық процедуралар: Кейбір жағдайларда эндоскопия қолайлы нұсқа болып табылады. Асқазан-ішек жолдарының мәселелері, өт жолдарының мәселелері немесе ерте кезеңдегі ісіктер әдетте эндоскопиялық процедуралар арқылы шешіледі.
• Радиация және химиотерапия: Тек хирургиялық жолмен толық емделмейтін кейбір қатерлі ісіктер немесе ісіктер үшін радиациялық терапия немесе химиотерапия ұсынылуы мүмкін.
• Реабилитация және бақылау күтімі: Операциядан кейінгі оңалту сәтті қалпына келтіру үшін маңызды. Физикалық терапия, диетаға түзетулер енгізу және өмір салтын өзгерту күш алу және асқынуларды болдырмау үшін ұсынылуы мүмкін.
• Көпсалалы тәсіл: Көптеген жалпы хирургиялық аурулар көпсалалы тәсілден пайда көреді. Хирургтар гастроэнтерологтар, онкологтар немесе радиологтар сияқты басқа мамандармен бірлесіп жұмыс істеп, кешенді және үйлестірілген күтімді қамтамасыз етеді. Бұл тәсіл күрделі жағдайларда немесе бірнеше мүшелер жүйесі қатысатын жағдайларда маңызды.

Жиі қойылатын сұрақтар

Жалпы хирургия саласы

көптеген науқастар жиі жүгінетін сала болып табылады. Егер сіз мәтінде айтылған белгілердің біреуін немесе бірнешеуін сезінсеңіз, ерте диагноз қойып, емдеу үшін ең жақын медициналық мекемеге жүгінуді ұмытпаңыз. Осылайша жалпы хирургия қабылдау үдерісі туралы ақпарат ала аласыз.